Tổng thống Mỹ Donald Trump trưng ra lệnh rút khỏi Hiệp ước Buôn bán vũ khí quốc tế của Liên Hiệp Quốc - Ảnh: AFP

Phát biểu tại cuộc họp thường niên với Hiệp hội Súng trường quốc gia (NRA), như Reuters đưa tin, ông Trump ngày 26-4 nói rằng ông dự định ngừng phê chuẩn UNATT và LHQ sẽ sớm nhận được thông báo chính thức về việc Mỹ rút khỏi hiệp ước.

"Chúng ta sẽ ngừng phê chuẩn hiệp ước" - ông Trump nói trước sự hoan nghênh của hàng ngàn người tham dự, nhiều trong số này đội nón đỏ với khẩu hiệu "Make America Great Again" (Làm cho nước Mỹ vĩ đại lần nữa) của tổng thống Đảng Cộng hòa.

Trên Twitter, ông Trump gọi quyết định này là bảo vệ "chủ quyền Mỹ". Khi đảo ngược lập trường của Mỹ về hiệp ước, ông Trump viết: "Chúng ta sẽ không bao giờ cho phép các quan chức nước ngoài giẫm đạp lên quyền tự do của Tu chánh án thứ hai của các bạn".

Thỏa thuận bao gồm xuất khẩu vũ khí, từ súng ngắn đến xe tăng, nhưng không bán cho thị trường quốc nội.

Phát ngôn viên LHQ Stephane Dujarric gọi hiệp ước là "một thành tựu mang tính bước ngoặt trong nỗ lực nhằm đảm bảo trách nhiệm trong việc chuyển giao vũ khí quốc tế".

Các quan chức LHQ cho biết họ không biết ông Trump đã lên kế hoạch rút chữ ký của Mỹ khỏi hiệp ước.

Đại hội hồng LHQ đã bỏ phiếu chấp thuận áp đảo hiệp ước này năm 2013 và Mỹ, nước sản xuất vũ khí số 1 thế giới, đã bỏ phiếu ủng hộ hiệp ước bất chấp sự phản đối quyết liệt từ NRA.

Rút khỏi hiệp ước sẽ giúp chính quyền ông Trung trong việc cải tổ các chính sách xuất khẩu vũ khí nhằm củng cố ngành công nghiệp nội địa vốn thống trị việc mua bán vũ khí toàn cầu.

Tuyên bố của ông Trump ngay lập tức bị một số tổ chức nhân quyền quốc tế lên án.

Chủ tịch nhóm Oxfom Mỹ Abby Maxman cho rằng: "Mỹ sẽ chặn vũ khí với Iran, Triều Tiên và Syria với tư cách là quốc gia không ký kết hiệp ước lịch sử có mục đích duy nhất là bảo vệ những người dân vô tội khỏi vũ khí chết người".

Cho đến nay đã có 101 quốc gia chính thức tham gia UNATT. Ngoài ra có 29 quốc gia khác, bao gồm Mỹ, đã ký nhưng không tham gia một cách chính thức.