Cơ thể con người là một bộ máy hoàn hảo, hoạt động rất chính xác và chặt chẽ. Mỗi bộ phận, thành phần dù rất nhỏ đều có những chức năng riêng biệt và không thể thiếu. Các hoạt động sinh lý của cơ thể về bản chất là các hoạt động điện và hóa học của các ion, từ đó dẫn đến việc co bóp của các cơ, chế tiết các tuyến và quá trình hấp thu, thải trừ các chất và cancium đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Nếu mất canxi, ngay lập tức, tim sẽ không đập, phổi không thở và sẽ mất luôn cả ý thức.

Trong 100 ml máu ở người bình thường, có 2 - 2,5 mmol calcium (100 mg/l) và tồn tại dưới 3 dạng: 40% gắn với protein, 5 - 10% ở dưới dạng muối kết hợp với phosphat, bicarbonat, citrat... và 50% còn lại tồn tại dưới dạng ion hóa, để đảm bảo cho hoạt động điện sinh lý của các tế bào. Mỗi ngày, cơ thể hấp thu vào 25 mmol canxi và thải trừ 20 mmol ra phân + 5 mmol ra nước tiểu. Hormon tuyến giáp có vai trò huy động canxi từ xương ra máu và vitamin D giúp hấp thu canxi vào cơ thể, đưa đến xương. Trong thực tế, y học thường gặp tình trạng thiếu canxi nhiều hơn là các trường hợp thừa.

Các nguyên nhân làm hạ canxi máu

- Ăn thức ăn thiếu canxi hay cơ thể giảm khả năng hấp thu do thiếu vitamin D, bị cắt đoạn ruột, hội chứng giảm hấp thu... mạn tính hay dùng nhiều thuốc lợi tiểu dạng furosemid...

- Các rối loạn nội tiết: suy tuyến cận giáp trạng, tăng tiết calcitonin trong ung thư tuyến giáp...

- Tác dụng tương quan trong các trường hợp giảm albumin máu, tăng phosphat máu, dùng kháng sinh nhóm aminosid...

Các biểu hiện của hiện tượng hạ canxi máu:

Trong trường hợp nhẹ, có thể không phát hiện ra, chỉ biểu hiện rõ khi lượng canxi hạ nhiều. Bắt đầu bằng cảm giác tê bì ở đầu chi, lưỡi, quanh miệng và cảm giác hồi hộp, lo âu, mệt mỏi. Sau đó, là chuột rút, co thắt các thớ cơ ở đầu chi... Đặc biệt thấy rõ khi bị gõ vào cơ hay khi thở nhanh và sâu, hoặc khi bị thắt như garô ở chi. Co thắt cơ ở tay tạo hình dáng kiểu bàn tay đỡ đẻ hoặc duỗi cứng đùi, cẳng chân và các ngón gây khó cử động chi, nhưng cũng có thể làm co thắt cơ thanh môn gây ra khó thở hoặc hoa mắt, tiểu buốt, chướng bụng, đục thủy tinh thể...

Khám xét về mặt y học, sẽ thấy có các dấu hiệu tetanie, trousseau, chvostek... Xét nghiệm máu thấy calcium < 8 mg%, điện tim có QT kéo dài, PaCO2 giảm do tăng thông khí...

Phương pháp điều trị

Việc điều trị cấp cứu là cần tiêm ngay tĩnh mạch các dung dịch canxi chlorua hay gluconat. Về lâu dài, nên áp dụng chế độ ăn có nhiều canxi hơn như tôm, cua, cá, ốc, trứng, sữa... và nên tắm nắng để có đủ vitamin D giúp cơ thể hấp thu và dự trữ canxi tốt hơn.