Giải pháp quan trọng thời điểm này là chuyển đổi cơ cấu cây trồng để đối phó với hạn hán. Hiện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang phối hợp với các địa phương bị ảnh hưởng hạn hán triển khai nhiều mô hình chuyển đổi cơ cấy cây trồng ngay trong vụ Hè Thu 2016.

Theo Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), để chuẩn bị cho vụ Hè Thu 2016, các địa phương cần chú ý các giải pháp trước mắt như: các vùng không đủ lượng nước cho sản xuất cần có phương án chuyển từ cơ cấu sản xuất 3 vụ sang 2 vụ, hoặc bố trí dịch chuyển khung thời vụ sản xuất cho phù hợp để tránh hạn; đẩy mạnh chuyển đổi những vùng thiếu nước sang cây trồng cạn ngắn ngày để tăng hiệu quả sản xuất và tiết kiệm nước tưới.

Đặc biệt, vùng không có khả năng tưới tiêu thì chuyển đổi mùa vụ hoặc dừng sản xuất để tránh thiệt hại do hạn hán gây ra.

Về lâu dài, các địa phương đang sản xuất 3 vụ/năm như Bình Định, Ninh Thuận, Bình Thuận, Khánh Hòa cần tính toán hiệu quả sản xuất 3 vụ lúa bấp bênh chuyển đổi sang 2 lúa (vụ Đông Xuân và Hè Thu) an toàn hơn, hiệu quả hơn hoặc chuyển sang 1 hoặc 2 vụ rau, màu… có hiệu quả cao.

Đối với các tỉnh sản xuất 2 vụ lúa/năm như Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Phú Yên và Bình Định tiếp tục rà soát nguồn nước, kênh tưới để điều chỉnh lịch xuống giống phù hợp với lịch tưới.

Đáng chú ý, các xã, huyện trung du, miền núi sử dụng nguồn nước các hồ đập chứa có dung tích vừa và nhỏ, khả năng sinh thủy đầu nguồn hạn chế thường đủ nước tưới trong vụ Đông Xuân và nước tưới vụ Hè Thu bấp bênh cần nghiên cứu chuyển dịch thời vụ xuống giống muộn hơn và sử dụng giống ngắn ngày để né tránh mưa cuối vụ hoặc chuyển đổi sang cây trồng cạn ngắn ngày có nhu cầu nước ít hơn.

Vụ Hè Thu 2016, Cục Trồng trọt cho rằng các địa phương cần tiếp tục chỉ đạo bà con kiên quyết sử dụng giống ngắn ngày và cực ngắn ngày, có năng suất, chất lượng khá, cứng cây chống đổ ngã, chú ý bố trí bổ sung giống có khả năng chịu hạn, mặn như TH3-3, TH3-5, PAC807… Kiên quyết không sử dụng giống dài ngày, không sử dụng thóc thịt làm giống.

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia khuyến cáo, các địa phương cần áp dụng các mô hình chuyển đổi cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao mà trung tâm đã triển khai trong thời gian qua như: mô hình trồng lạc L23 trên đất ruộng chuyển đổi tại Quảng Nam; mô hình trồng thâm canh ngô lai giống mới tại Bình Định; mô hình trồng rau an toàn tại Ninh Thuận...

Bên cạnh yếu tố thời vụ và cơ cấu giống, vụ Hè Thu 2016, các địa phương cần tập trung triển khai nạo vét các kênh mương, bờ vùng, bờ thửa; gia cố các bờ đập bơm tát, tiến hành kiểm tra và sửa chữa, tu bổ công trình; tổ chức quản lý chặt chẽ nguồn nước, vận hành hợp lý các công trình, điều tiết nước theo từng giai đoạn phù hợp với yêu cầu cây trồng.