Phóng to

Như một thông lệ, cứ khoảng cuối tháng chạp âm lịch là ngoại gọi điện thoại lên thành phố biểu chúng tôi về lấy củ lùn để ăn. Nghe vậy, thể nào cuối tuần, tôi và đứa em trai cũng háo hức lên xe đò về quê. Thấy chúng tôi về đúng hẹn, ngoại vui lắm. Giơ tay chỉ đống củ lùn vừa mới đào còn dính đầy bùn đất, ngoại ôn tồn nói: “Năm nay vườn nhà mình trúng mùa củ lùn, thương lái mua rẻ nên ngoại không bán, để dành ăn và cho con cháu. Mấy đứa coi có sức thì tải về mà ăn”.

Chị em tôi vui mừng ra mặt, tham lam cố gom một bao đầy nhóc, sau đó mới lấy rổ ra sân hốt thêm một mớ nữa vào bếp luộc ăn “sốt dẻo” cho thỏa lòng mong nhớ cái hương vị ngọt, giòn, thơm rất hấp dẫn này! Thấy mấy đứa lọng cọng với bếp núc, ngoại “cầm tay chỉ việc” từ cách luộc và còn dạy chị em tôi làm thêm món chè củ lùn, bảo “để sau này biết tự làm mà cúng giao thừa”.

Luộc củ lùn tuy dễ nhưng ngoại biểu phải biết cách luộc để củ lùn đạt chất lượng (thơm, ngọt, giòn). Củ lùn sau khi cắt hết rễ phụ rửa sạch, để ráo. Cho củ lùn vào nồi với một ít muối và lá dứa cho có mùi thơm và hương vị đậm đà. Đổ nước ngập vào củ lùn và bắc lên bếp nấu sôi chừng 30 phút. Giở nắp vung ra thấy mùi thơm thoảng bốc lên ngào ngạt là chín. Đổ củ lùn (đã luộc xong) vào thau nước lạnh, chờ nguội vớt ra rổ, để ráo. Thấy chúng tôi trố mắt ngạc nhiên, ngoại liền giải thích: “Đây là bí quyết để củ lùn dễ lột vỏ trước khi ăn”.

Thường củ lùn chỉ có một cách chế biến duy nhất là luộc ăn. Nhưng từ lúc về làm dâu ở nhà cố, ngoại còn biết thêm một món chè truyền thống cúng ông bà trong đêm giao thừa ở địa phương nơi đây, và nhà cố cũng không là ngoại lệ. Đó là chè đậu xanh củ lùn.

Làm món này rất đơn giản, gọn nhẹ, không cầu kỳ nhưng ngon tuyệt. Củ lùn sau khi đã luộc chín, bóc sạch vỏ, chẻ đôi để sẵn ra đĩa. Đậu xanh cà mua ở chợ (loại đã đãi vỏ) ngâm nước lạnh khoảng 15 phút, rửa sạch, để ráo. Đổ đậu xanh cùng nước lạnh vào nồi nấu với ngọn lửa lớn, đến khi đậu xanh nở mềm, cho củ lùn đã luộc vào. Chờ xôi vài dạo, củ lùn mềm cho đường thốt nốt (hoặc đường phèn) vào. Khi đường hòa tan, nhắc xuống, múc ra chén là xong.

Trong không khí thiêng liêng của đêm giao thừa, còn gì hạnh phúc cho bằng cả nhà quây quần ấm cúng bên chén chè đậu xanh củ lùn tỏa hương thơm ngát. Múc một muỗng chè cho vào miệng nhai chầm chậm. Vị ngọt thanh của đường, giòn giòn của củ lùn lẫn mùi thơm đặc trưng của đường thốt nốt lan tỏa vào vị giác, len xuống thực quản… khiến mọi người có cảm giác như hương xuân lan tỏa, tràn ngập khắp gian nhà.

Mỗi năm cứ đến giao thừa, vẫn theo thông lệ cũ, gia đình tôi luôn duy trì món chè đậu xanh củ lùn truyền thống này để dâng lên cúng ông bà. Nhìn chén chè đậu xanh củ lùn phảng phất hương thơm, chạnh nhớ về ngoại da diết...