Khu đất xây các công trình này nằm giáp mặt tiền đường, gần trung tâm mua bán sầm uất, không phải ở nơi đèo heo hút gió để cơ quan chức năng khó phát hiện. Thế nhưng các doanh nghiệp xây dựng không phép cả tháng trời vẫn không thấy chính quyền “thổi còi”.

Năm 2007, 360 căn nhà xây không phép, đa số của dân nghèo, tại phường Bình Hưng Hòa (quận Bình Tân, TP.HCM) đã bị cưỡng chế, tháo dỡ. Chứng kiến xe xúc húc đổ những căn nhà này, không ít người rơi nước mắt. Chủ công trình xây dựng không phép gần như làm đủ mọi cách để công trình được tồn tại nhưng tất cả 360 căn nhà đều bị cưỡng chế trong thời gian ngắn.

Cái sai của người dân, doanh nghiệp xây dựng không phép đã rõ. Nhưng lực lượng thanh tra xây dựng phường, quận và TP ở đâu, vì sao trong thời gian dài không phát hiện công trình không phép mọc lên với quy mô như vậy, để ngăn chặn, xử lý kịp thời?

Người dân phải đặt câu hỏi, vì sao có rất nhiều trường hợp chỉ cần “gõ búa” là thanh tra xây dựng phường, rồi quận đã đến “hỏi thăm”? Có người còn “nói nhỏ”, thanh tra xây dựng phường chỉ cần ngồi quan sát xe chở vật liệu xây dựng tỏa đi các nơi là họ đã biết có xây cất ở đâu rồi. Nên chuyện hàng chục, hàng trăm căn nhà rầm rộ mọc lên trong suốt thời gian dài mà không bị cơ quan chức năng phát hiện, ngăn chặn là chuyện khó hiểu!

Với những người từng xây nhà, họ có “cả tỉ” câu hỏi với thanh tra xây dựng, bởi bản thân họ bị bắt bẻ, hoạnh họe từng chi tiết “vặt” khi xây căn nhà của mình. Vậy mà có những công trình khổng lồ xây sai phép, không phép vẫn chui lọt trách nhiệm của thanh tra xây dựng.

Vì vậy, ở nhiều trường hợp, dù những người có trách nhiệm dẫn ra nhiều lý do để thanh minh việc những công trình không phép vẫn mọc lên, nhưng theo người dân, chỉ có một lý do đó là tiêu cực. Tiêu cực vì vật chất, tiêu cực do nể nang hay thân quen. Rất ít người tin rằng để xảy ra sai phạm là do năng lực yếu kém, thiếu trách nhiệm.

Nếu tính bình quân mỗi căn nhà người dân xây dựng tốn vài chục triệu đồng thì chỉ riêng hai vụ xây dựng không phép trên người dân đã bỏ ra hàng chục tỉ đồng. Bị cưỡng chế phải tháo dỡ công trình, người dân mất trắng, còn cơ quan chức năng phải mất công sức, thời gian để huy động nhiều lực lượng cùng tham gia cưỡng chế. Nhưng mất nhiều hơn đó là lòng tin. Vì sao những sai phạm không bị ngăn chặn ngay trong trứng nước? Cứ thế này, pháp luật sẽ ra sao khi xã hội luôn tồn tại tâm lý cứ làm sai rồi sẽ được cho hợp thức hóa, cái sai rồi sẽ được dung dưỡng.

Theo báo cáo của cơ quan chức năng TP, số lượng các công trình xây dựng không phép trên địa bàn TP liên tục giảm trong những năm gần đây. Tuy nhiên trên thực tế mỗi năm vẫn phát hiện hàng ngàn công trình xây dựng không phép, sai phép. Thiệt hại từ việc xử lý, tháo dỡ các công trình trên rất lớn. Không biết đến bao giờ các sai phạm xây không phép, sai phép mới được ngăn chặn ngay từ khi “gõ búa”.