Đây là con số được ông Nguyễn Đăng Vang - chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi VN - công bố sau thời gian khảo sát.

Với giá trứng hiện chỉ còn trung bình 1.100 đồng/quả, người nuôi gà đẻ đang bị lỗ khoảng 600 đồng/quả. Trong ảnh: trang trại gà đẻ huyện Chợ Gạo, Tiền Giang - Ảnh: T.Mạnh

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Vang cho biết:

- Theo số liệu điều tra của Hiệp hội Chăn nuôi, tình trạng giá bán các sản phẩm chăn nuôi thấp hơn nhiều so với giá thành trong hai năm qua khiến người dân thua lỗ nặng nề chủ yếu là do cung vượt quá so với cầu. Thông tin dịch bệnh, nhất là cúm gia cầm, cũng có ảnh hưởng đến ngành chăn nuôi khi người tiêu dùng e ngại nhưng tác động đến giá cả không nhiều. Hiệp hội Chăn nuôi ước tính tác động của dịch bệnh đến giá cả chỉ chiếm khoảng 10%, còn lại là do cung vượt quá cầu. Trong đợt dịch cúm vừa qua, gà lông trắng (gà công nghiệp) có giá thành 31.000-32.000 đồng/kg nhưng vẫn bán được giá 27.000-30.000 đồng/kg, trong khi gà lông màu giá thành 38.000-41.000 đồng/kg ở phía Nam và 44.000-46.000 đồng/kg ở phía Bắc chỉ bán được 26.000-27.000 đồng/kg, rẻ hơn gà lông trắng, chứng tỏ gà lông trắng cân bằng giữa cung và cầu hơn, còn gà lông màu đang cung vượt cầu.

Nguyên nhân cung vượt quá cầu bắt nguồn từ khi ngành chăn nuôi VN có bước chuyển từ chăn nuôi nhỏ lẻ sang trang trại từ năm 2007 có những hiệu quả nhất định. Tới những năm 2010, 2011 giá sản phẩm chăn nuôi có mức tăng vọt khiến lợi nhuận của ngành chăn nuôi đạt rất cao. Chẳng hạn, giá thành thịt heo khi đó chỉ 36.000-37.000 đồng/kg nhưng giá bán lên đến 65.000-73.000 đồng/kg, giá thịt gà cũng có lúc lên đến 50.000-60.000 đồng/kg đã thúc đẩy người chăn nuôi ồ ạt mở rộng trang trại, đầu tư xây mới. Năm 2011 cũng là thời điểm thị trường bất động sản đi xuống nên nhiều nhà đầu tư chuyển vốn sang trang trại chăn nuôi càng làm cho nguồn cung tăng mạnh hơn. Kết quả là bước sang năm 2012, sản phẩm chăn nuôi trong nước dư thừa và giá cả giảm mạnh.

* Thông thường trước khi đầu tư, các công ty và cá nhân đều phải nghiên cứu thị trường, tại sao lại có tình trạng rất nhiều nhà đầu tư ồ ạt đổ vốn vào chăn nuôi như vậy, thưa ông?

- Ngoài nguyên nhân chạy theo phong trào khi thấy giá cả tăng cao thì thông tin thống kê, thông tin thị trường của chúng ta quá lạc hậu và sai lệch nên người chăn nuôi có nhận định sai về thị trường. Tôi cho rằng số liệu của Tổng cục Thống kê về ngành chăn nuôi đã quá lạc hậu và không chính xác. Chẳng hạn, năng suất nuôi gà đẻ hiện nay của VN đã lên đến 300-310 quả trứng/con/năm trong khi thống kê vẫn là 100-140 quả trứng/con/năm. Việc thống kê đầu con trong chăn nuôi gà thịt và heo cũng không chính xác, vì mỗi năm một trang trại gà thịt có thể quay vòng 4-5 lứa, số lượng đàn heo có thể không tăng nhưng lượng thịt tăng khá mạnh do trong gần 20 năm qua đã có sự cải thiện đáng kể về chất lượng con giống.

Theo tính toán của Hiệp hội Chăn nuôi VN, sản lượng thịt gia cầm của VN hiện đạt trên 2 triệu tấn/năm nhưng Tổng cục Thống kê chỉ tính có trên 800.000 tấn. Chúng tôi tính toán dựa vào lượng thức ăn chăn nuôi ngành gia cầm rồi chia cho tỉ lệ tiêu tốn thức ăn để ra một ký thịt. Nếu lấy lượng thức ăn sản xuất ra và dựa vào số liệu của Tổng cục Thống kê thì các trang trại VN đang nuôi phải tiêu tốn 7kg thức ăn mới ra 1kg thịt gà là quá vô lý. Bởi vì hiện gà công nghiệp đang nuôi chỉ tốn 1,9kg thức ăn cho ra 1kg thịt gà, còn gà lông màu tỉ lệ này là 2,6kg thức ăn/1kg thịt. Số liệu thống kê đưa ra vậy thì các nhà sản xuất thấy thiếu quá, cứ sản xuất ra nên gia cầm làm ra hai năm nay lỗ liên tục.

Ông Nguyễn Đăng Vang - Ảnh: T.Mạnh

* Hiệp hội Chăn nuôi có những số liệu sát với thị trường như vậy sao không khuyến cáo hội viên và người chăn nuôi để họ cân nhắc trước khi đầu tư và dẫn đến hậu quả thua lỗ như vậy, thưa ông?

- Chúng tôi có khuyến cáo nhưng cũng ở một mức độ nhất định thôi. Hiệp hội Chăn nuôi không phải là cơ quan quản lý nhà nước nên không thể triệu tập mọi người lại được vì không có đủ chi phí. Hơn nữa, số liệu của Tổng cục Thống kê mới là số liệu pháp lý.

* Với tình hình hiện tại, theo ông, nên tính toán lại việc đầu tư vào lĩnh vực chăn nuôi như thế nào trong thời gian tới?

- Với nhu cầu sản phẩm chăn nuôi tăng trưởng 5%/năm thì phải 2-3 năm nữa tổng đàn vật nuôi mới lấp đầy chuồng trại có sẵn. Nên tôi cho rằng không nên đầu tư vào hệ thống chuồng trại nữa.

Riêng chăn nuôi bò thịt và bò sữa thì còn nhiều dư địa phát triển do nhu cầu của VN ngày một tăng trong khi khả năng đáp ứng trong nước vẫn chưa đủ. Mỗi năm VN đang phải nhập khẩu gần 200.000 con bò thịt từ Campuchia, Lào và Úc và trên 1 tỉ USD các sản phẩm sữa. Đây là dư địa để cho các nhà đầu tư tham gia lĩnh vực này.

Chăn nuôi trang trại sẽ là tương lai của ngành chăn nuôi. Do đó nhà đầu tư phải tiếp tục đầu tư vào trang trại chăn nuôi có quy mô lớn, áp dụng khoa học công nghệ trong lựa chọn con giống chất lượng cao, tự sản xuất thức ăn chăn nuôi, áp dụng phương thức quản lý hiện đại để giảm giá thành, kiểm soát dịch bệnh.

Phải sản xuất theo chuỗi và có liên kết chia sẻ rủi ro, lợi nhuận giữa các khâu như các tập đoàn quốc tế đang áp dụng tại VN như CP, Japfa, Emivest... Hệ thống này trên cùng là công ty sản xuất thức ăn chăn nuôi, sản xuất con giống rồi chuyển xuống người nông dân. Người dân đóng góp bằng chuồng trại, công lao động và đất đai. Sản phẩm chăn nuôi sau đó quay trở về giết mổ, chế biến và đưa ra thị trường bán lẻ. Đây là mô hình người Mỹ sáng tạo ra từ năm 1954 đến nay và những tập đoàn chăn nuôi thành công đều áp dụng mô hình này.