Phóng to

Tìm mua gạo đóng gói có thương hiệu tại siêu thị Co-op Mart Đinh Tiên Hoàng (Bình Thạnh) (Ảnh chụp chiều 20-2) - Ảnh: Thanh Đạm

TT - Nhiều người tiêu dùng muốn tìm mua gạo ngon, gạo đặc sản. Thế nhưng các doanh nghiệp lại kêu kinh doanh gạo có thương hiệu khó quá...

Chập chững thương hiệu gạo!

Sau một hồi chọn lựa, cuối cùng chị Nguyễn Thị Hiền (Q3, TP.HCM) chọn bịch gạo 2kg, nhãn hiệu “9 rồng vàng” của Công ty Lương thực Tiền Giang (Tigifood) bán ở siêu thị Co-op Mart Nguyễn Đình Chiểu.

Bà Lê Thị Hoa (Bình Tân) thích gạo nàng thơm Chợ Đào vì có mùi thơm dịu, hạt cơm mềm và ăn rất ngon. “Mỗi tháng ăn chưa đến 20kg gạo, khoảng 200.000 đồng, cũng không tốn kém bao nhiêu...” - bà Hoa nói.

Đáp ứng nhu cầu này, nhiều thương hiệu gạo đã ra đời và người tiêu dùng có thể mua ở các siêu thị hoặc qua điện thoại giao hàng tận nhà. Người tiêu dùng đã biết đến những cái tên mới, bên cạnh những tên gạo đặc sản quen thuộc như hồng hạc, 9 rồng vàng (Tigifood); nàng thơm Chợ Đào, hương lài, tài nguyên Chợ Đào... (Mecofood, Long An); hương trầm, trạng nguyên (Công ty lương thực Sông Hậu - LTSH)...

Ngoài bao bì khá bắt mắt và tiện ích (gạo được cho vào bịch có trọng lượng 2kg, 5kg, 10kg...), các đơn vị kinh doanh gạo còn hướng dẫn cách nấu cho mỗi loại gạo, hạn sử dụng…

“Phần lớn gạo có thương hiệu là gạo đặc sản, gạo chất lượng cao, chủ yếu là gạo trong nước, gạo nhập rất ít...” - ông Trương Thanh Phong, chủ tịch Hiệp hội Lương thực VN (VFA), nói.

“Chúng tôi đặt mục tiêu tăng gấp đôi sản lượng gạo đóng bao và có thương hiệu bán ra trong năm nay, chiến lược tiếp thị và kinh doanh chủ yếu vẫn là tập trung vào những thương hiệu đã được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng…” - ông Lê Minh Trượng, giám đốc Công ty LTSH, khẳng định.

Tuy nhiên, theo ông Trượng, sau hai năm xây dựng thương hiệu gạo, trong năm 2005 Công ty LTSH chỉ bán được 250 tấn. Một số doanh nghiệp (DN) như Tigifood, Mecofood... cũng cho biết sản lượng gạo có đóng gói bao bì, có thương hiệu nhãn mác chiếm số lượng không nhiều, khoảng 800-1.000 tấn/năm.

Mặc dù, như ông Võ Thế Hùng - phó giám đốc Công ty Mecofood, một trong hai “đại gia” kinh doanh gạo cao cấp tại thị trường nội địa - khẳng định đã làm khá tốt khâu bán hàng, không dừng ở siêu thị tại TP.HCM mà còn khai thác tại thị trường miền Trung và Tây Nam bộ...

Vướng thuế

TP.HCM với 8 triệu dân, nhu cầu gạo thấp nhất cũng lên tới 50.000-60.000 tấn/tháng (bình quân 7kg/người/tháng) là thị trường tiềm năng để các DN phát triển thương hiệu sản phẩm gạo. Nhưng không phải DN nào cũng muốn đầu tư khai thác thị trường này.

Theo ông Hùng, xây dựng một thương hiệu gạo cần thời gian và vốn, có thể DN phải chịu lỗ trong những năm đầu để thương hiệu làm quen với người tiêu dùng.

Kinh doanh gạo có thương hiệu cũng phải cầu kỳ hơn, chẳng hạn cứ sau ba tháng đưa gạo vào siêu thị, DN phải thu hồi số gạo chưa bán được và thay vào gạo mới để đảm bảo chất lượng sản phẩm khi đến tay người mua. Với thương hiệu mới, sức mua chậm, DN bị chôn vốn, chưa kể gạo thu hồi về sẽ bị giảm chất lượng, giá giảm.

Theo ông Phong, một thương hiệu gạo đứng được trước hết phải là gạo chất lượng cao với đặc trưng riêng, trong khi loại gạo này lại không nhiều. Như gạo nàng thơm Chợ Đào chính hiệu (hạt cơm thơm và mềm) phải được sản xuất tại vùng lúa Mỹ Lệ (Long An).

Trong khi đó, vùng lúa này chỉ có 400ha và trồng một vụ, nếu năng suất đạt khoảng 5 tấn/ha, tổng sản lượng lúa nàng thơm Chợ Đào cũng chỉ khoảng 2.000 tấn, tương đương 1.000 tấn gạo.

Tương tự, giống lúa hương lài Long An chỉ trồng được ở những vùng ven biển tại Long An, nhưng một phần diện tích này đã được chuyển sang... nuôi tôm, sản lượng lúa cũng chẳng có bao nhiêu. Đây cũng là lý do loại gạo cao cấp có thương hiệu hiện chỉ chiếm 5-10% thị phần, các loại gạo trung bình không có thương hiệu chiếm tỉ lệ áp đảo.

Tuy nhiên, theo các DN, khó khăn lớn nhất hiện nay là các DN kinh doanh gạo tại thị trường nội địa phải chịu 5% thuế VAT. Bà Trần Ngọc Sương - giám đốc Nông trường Sông Hậu (NTSH) - cho rằng với khoản thuế này, các DN làm ăn đàng hoàng không thể cạnh tranh nổi với các thương nhân hay đại lý được nộp thuế khoán.

Sau nhiều năm đầu tư làm thương hiệu, NTSH đã có sản phẩm gạo Sohafarm được người tiêu dùng ưa chuộng. Thế nhưng sản phẩm này chỉ được bán vào những dịp lễ tết với số lượng rất hạn chế.

Theo lời bà Ba Sương, Sohafarm không ra được thị trường chủ yếu là do các đầu mối tiêu thụ đặt yêu cầu... không xuất hóa đơn VAT! Đã có một DN phía Bắc đến đặt vấn đề làm đại lý độc quyền tiêu thụ Sohafarm với số lượng 10.000 tấn/năm nhưng với điều kiện NTSH chỉ xuất hóa đơn VAT cho khoảng 2.000 tấn.

“Nếu xuất hóa đơn VAT 5%, giá gạo bán ra cho người tiêu dùng tăng thêm 400đồng/kg (loại gạo 8.000 đồng/kg), đại lý lấy hàng của NTSH làm sao cạnh tranh với các loại gạo của thương nhân không chịu thuế hoặc nộp thuế khoán. Nông trường không thể bán hàng mà không xuất hóa đơn” - bà Ba Sương ngao ngán nói.