Phóng to

TT - Từ khi một số cơ sở y tế tại TP.HCM có máy siêu âm ba chiều với dịch vụ cung cấp cả băng, đĩa CD cho hình ảnh thai nhi còn trong bụng, nhiều ông bố - bà mẹ đã chấp nhận chi phí 100.000- 200.000 đồng/lần để siêu âm với mong muốn sớm biết mặt con mình xem “nó” ra sao.

Siêu âm như vậy có tốt không? Nên siêu âm thai khi nào? Siêu âm nhiều lợi hay hại? Bác sĩ Tạ Thị Thanh Thủy - quyền trưởng phòng kế hoạch tổng hợp BV Hùng Vương - cho biết:

- Trước tiên tôi xin nói về các thời kỳ mang thai: một thai kỳ bình thường trong 40 tuần lễ, được chia làm ba giai đoạn: tam cá nguyệt thứ I, thứ II và III.

* Siêu âm trong tam cá nguyệt thứ I (từ ngày kinh chót đến 14 tuần) cho phép tính tuổi thai và ngày dự sinh (thường sai biệt chỉ ba ngày). Trong siêu âm lần này cũng xác định được có bao nhiêu thai, thai cùng một trứng hay khác trứng, thai có bình thường, thai sống hoặc đã ngừng phát triển, thai trứng, thai dị dạng…

* Siêu âm trong tam cá nguyệt thứ II (từ tuần lễ thứ 15 đến hết tuần thứ 26), quan trọng nhất là khảo sát xem thai có bất thường hay không, đồng thời có thể xác định giới tính của bé.

* Siêu âm trong tam cá nguyệt thứ III (từ tuần thứ 27 đến cuối thai kỳ) - để xác định các bất thường xuất hiện muộn trong giai đoạn này như tật não úng thủy (đầu nước), phù nhau thai; xác định sự tăng trưởng của thai nhi như chậm tăng trưởng trầm trọng hoặc tăng trưởng quá mức, khảo sát bánh nhau... Lần siêu âm này cũng ước tính trọng lượng thai, xác định tình trạng sức khỏe của thai trước khi sinh.

Siêu âm bao nhiêu lần là đủ và khi nào thì cần thiết? Tối thiểu ba lần, mỗi tam cá nguyệt ít nhất một lần. Ngoài ra cần siêu âm vào những lúc thai có dấu hiệu bất ổn. Không có giới hạn tối đa về số lần siêu âm nhưng cần có chỉ định của bác sĩ điều trị.

* Hiện nay ngoài siêu âm đen trắng, nhiều người đi siêu âm màu, siêu âm ba chiều để biết rõ mặt mũi con mình. Nên không?

- Siêu âm Doppler màu và siêu âm ba chiều là những loại siêu âm đặc biệt dùng để hỗ trợ cho chẩn đoán tiền sản. Chỉ thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ. Tôi xin nhấn mạnh: đây không phải là loại siêu âm để khảo sát thường qui hay để “xem cho vui” mà chỉ sử dụng khi để chẩn đoán những bệnh lý liên quan đến tuần hoàn của thai nhi hoặc liên quan đến tuần hoàn giữa mẹ và con.

Phóng to

Siêu âm cho thai phụ tại BV Hùng Vương

* Siêu âm nhiều lần có tác hại cho thai không?

- Chưa có nghiên cứu nào chứng minh được siêu âm có hại hay không có hại. Tuy nhiên một số nhà nghiên cứu có lời khuyên: trong ba tháng đầu sản phụ không nên yêu cầu siêu âm mà chỉ siêu âm khi bác sĩ chỉ định, đối với thai kỳ 2, 3 thì không có lời khuyên nào. Đặc biệt đối với siêu âm Doppler và siêu âm ba chiều thì năng lượng phát ra cao hơn siêu âm thường rất nhiều nên cần thận trọng, không được sử dụng quá thường xuyên trong thai kỳ .

* Thực tế hiện nay nhiều sản phụ thiếu thông tin, cứ nghĩ thử đi siêu âm ba chiều là tốt hơn?

-Tâm lý chung vẫn cho rằng siêu âm màu giống như tivi màu. Thực chất bản chất của siêu âm màu là đen trắng - chỉ khi nào gặp mạch máu mới lên màu, mà nhiều bác sĩ cứ bật phổ màu lên để kích thích, tác động vào tâm lý người bệnh: thấy đúng là có siêu âm màu nhưng không hiểu để làm gì ? Siêu âm đen trắng ở các bệnh viện công thu 25.000 đồng/lần, cơ sở tư thu 30.000 đồng/lần nhưng siêu âm màu thu gấp đôi: 60.000 đồng/ lần. Nhiều sản phụ đi siêu âm màu “tứ phương” với các kết quả hoang mang rồi đưa đến đây hội chẩn, kết quả cho thấy không có gì đáng lo lắng.

Riêng với siêu âm trắng đen, vai trò của nó trong sản phụ khoa là phương tiện căn bản và cần thiết để theo dõi thai kỳ. Còn siêu âm màu, siêu âm ba chiều và sau này có thể là... bốn chiều cũng có vai trò trong một số tình huống đặc biệt, nhưng cần có những chỉ định đặc biệt.

Trong siêu âm ba chiều hiện có hai loại: loại siêu âm ba chiều thật sự, thấy được hình ảnh trong không gian ba chiều nên dùng để chẩn đoán các bệnh khó mà siêu âm hai chiều không giải quyết được. Thời gian tối thiểu để thực hiện siêu âm ba chiều phải mất một tiếng đồng hồ, còn siêu âm hai chiều đen trắng thì chỉ 5-10 hoặc 15 phút/ca. Loại thứ hai là loại siêu âm ba chiều giả, chỉ là máy hai chiều nhưng cho ảnh qua máy tính xử lý để thành… ba chiều, hiện đa số là máy này vì chỉ đầu tư thêm phần mềm, tính ra quá rẻ so máy ba chiều thật sự.

* Như vậy câu hỏi đặt ra: siêu âm ba chiều mà sản phụ chỉ được siêu âm 2, 3 phút đã có kết quả, vậy là thật hay giả?

- Các phân tích trên đủ để sản phụ tự quan sát và trả lời.

* Xin cảm ơn bác sĩ.