Có thể nói gì khi bệnh tả xuất hiện ở hai đô thị hiện đại nhất nước là Hà Nội và TP.HCM? Tại tỉnh An Giang, sau khi xâm nhập từ các địa phương Campuchia giáp giới với VN, giới chức y tế đã phát hiện có vi khuẩn tả ở một số nguồn nước sông mà người dân thường sử dụng, là căn nguyên khiến bệnh lây lan. Nhưng tại Hà Nội và TP.HCM, nguồn nước chủ yếu được sử dụng là nước máy, rõ ràng vi khuẩn tả đã xâm nhập vào thực phẩm, dụng cụ hoặc bàn tay người chế biến thực phẩm.

Năm 2009, tại Hà Nội chỉ có bốn trường hợp được xác định dương tính với bệnh tả tại phòng xét nghiệm, nhưng số trường hợp có biểu hiện giống tả lên tới hơn 500 người. Và dịch nhanh chóng giảm thiểu sau khi nghiên cứu của Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư được công bố, với việc phát hiện vi khuẩn tả ở thịt chó sống, thớt chặt thịt, chậu nước dùng rửa thịt... ở một làng nghề thịt chó tại quận Hà Đông. Vì vậy, với tình hình đang diễn ra tại TP.HCM hiện nay, nếu không nhanh chóng xác định căn nguyên lây lan, rất có thể sẽ xảy ra tình trạng tương tự như ở Hà Nội.

Nếu hỏi các quan chức Cục Y tế dự phòng và môi trường, cơ quan đang giữ vai trò điều phối chống dịch - trong đó có dịch tả, về cách phòng dịch, chắc chắn bao giờ cũng được trả lời: quan trọng nhất với chống dịch tả là ăn chín, uống sôi, rửa tay sạch! Đơn giản thế thôi nhưng năm nay là năm thứ tư liên tiếp dịch tả xuất hiện tại VN, cao điểm có vụ dịch với hàng ngàn người mắc, gây nên tình trạng quá tải bệnh viện và rối loạn đời sống xã hội.

Dịch tả cũng gắn liền với câu chuyện phát triển đô thị ở VN. Tại Hà Nội, sau mỗi vụ dịch tả qua đi, các chiến dịch vận động người bán hàng dùng bao tay nilông khi bán thực phẩm cũng qua đi. Và thế là giờ đây tình trạng người bán thực phẩm bốc thức ăn bằng tay, rồi cầm tiền, giẻ lau bàn ghế và hàng trăm thứ mất vệ sinh khác vẫn diễn ra phổ biến.

Yêu cầu nghiêm cấm chở thịt sống không có bao gói ban hành năm 2009, nhưng đến nay vẫn còn không ít người bán hàng chở thịt sống không bao gói nghênh ngang trên đường. Và vẫn còn tình trạng hàng quán thức ăn bày bán cạnh cống rãnh lộ thiên và thùng rác!

Gần bốn năm triển khai quy định cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm cho các hộ kinh doanh thực phẩm, đến nay mới chỉ có 20-30% cơ sở đủ điều kiện được cấp chứng nhận. Năm 2010, mục tiêu đặt ra là cấp cho... 80% số hộ kinh doanh còn lại, một mục tiêu mà ai cũng biết là rất khó.

Hà Nội và TP.HCM đang thay đổi hằng ngày, nhưng cuộc sống của những cư dân đô thị vẫn đang bị chi phối bởi những vấn đề không dễ giải quyết, từ ăn gì, uống gì, đến mua gì ở đâu cho đảm bảo vệ sinh... thì làm sao tránh được căn bệnh khó nói là bệnh tả?