Phóng to

TS Nguyễn Quang Toản - Ảnh: T.Phùng

- Đúng là hiện nay Nhà nước không đủ tiền để cấp cho Bộ GTVT, trong khi thời gian mở rộng QL1 đến cuối năm 2016 phải xong lại gấp rút. Chính phủ giao Bộ GTVT và các bộ liên quan phải huy động nguồn vốn, hình thức đầu tư, trong đó có cả ban hành mức phí sử dụng đường bộ hợp lý để đảm bảo thời gian hoàn vốn đầu tư.

* Ông đánh giá thế nào khi Bộ GTVT đề xuất nguồn ngân sách góp vốn hỗ trợ nhà đầu tư BOT mở rộng QL1 được hình thành từ thu phí hạn chế phương tiện cá nhân?

- Điều bất hợp lý ở chỗ là phí hạn chế phương tiện cá nhân chưa được Quốc hội thông qua. Tức là Bộ GTVT tính trên cơ sở cái mình chưa có là cách tính phiêu lưu. Có lẽ bộ cũng muốn ra điều kiện với Nhà nước, với nhân dân là: muốn thực hiện được việc kia (mở rộng QL1) thì phải làm việc này (thu phí) trong khi không có vốn. Nhưng hai vấn đề này độc lập với nhau: nhiệm vụ mở rộng QL1 và thu phí hạn chế phương tiện hay thu phí đường bộ là những chính sách có thể dựa vào nhau nhưng không phải có cái nọ thì có cái kia. Bởi vì người ta có thể phát triển hệ thống giao thông bằng nhiều nguồn vốn, nhiều loại thuế chứ không chỉ trực tiếp thuế, phí từ giao thông đổ vào cho giao thông. Thu phí từ giao thông tức thời để thực hiện mục tiêu trên thì không thể gánh nổi.

* Lãnh đạo Bộ GTVT lập luận rằng tiền đầu tư hạ tầng cũng là tiền người dân đóng góp từ thuế, vay nước ngoài thì sau này người dân cũng phải trả. Cho nên giai đoạn này người dân cần đóng góp cùng Nhà nước để phát triển hạ tầng như đóng phí hạn chế phương tiện cá nhân để xây dựng đường. Ông đánh giá điều này thế nào?

- Nói như thế thì rất dễ và đúng lý: nếu mà đóng được thì nên đóng. Nhưng hiện nay người dân đấu tranh vì họ không thể đóng được chứ không phải vì đóng được mà họ không đóng. Anh trói vào mà thu thì người ta đành phải chịu thôi, còn hiện nay người ta đã phản đối vì không thể đóng được khi mức phí cao, cuộc sống nhiều người khó khăn.

Cho nên với vấn đề lớn như thế này, Bộ GTVT muốn người dân đồng thuận đóng phí thì phải đưa ra được đề án, chương trình rõ ràng, hợp lý và minh bạch để thuyết phục người dân.

* Thu phí hạn chế phương tiện cá nhân và tăng phí đường bộ sẽ làm giảm lượng xe cá nhân cũng như làm ít xe đi vào đường thu phí, trong khi nhà đầu tư BOT mong xe ngày càng tăng để thu phí hoàn vốn nhanh. Theo ông, việc thu phí này có làm nản lòng nhà đầu tư?

- Đúng là nhiều người nói Bộ GTVT làm ngược. Đáng lẽ phải hết sức phát triển phương tiện giao thông để thu được nhiều tiền đóng phí sau khi làm đường, đằng này lại ra sức hạn chế bằng cách thu cao, được nhiều tiền một lúc nhưng hạn chế nguồn thu sau này. Cái này là làm ngược quy luật kinh tế. Chắc bộ không phải không biết điều này nhưng khó khăn tức thời thì nghĩ cứ thu được đồng nào hay đồng nấy. Bây giờ cả nước có gần 2 triệu ôtô các loại, kể cả xe của Nhà nước, trong khi các nước có hàng chục triệu xe và ôtô là nguồn thu phí chính để hoàn vốn làm đường. Bộ GTVT “tự trói chân mình” là điều chắc chắn vì thu nhiều hiện nay để giảm phương tiện thì sau này sẽ thu được ít hơn.