Phóng to

Thượng nghị sĩ Sheldon Whitehouse (trái) và thượng nghị sĩ John McCain tại buổi họp báo - Ảnh: Lê Thanh

Phóng to

Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain (trái) và Sheldon Whitehouse

Tối nay 8-8, hai thượng nghị sĩ Hoa Kỳ John McCain và Sheldon Whitehouse đã gặp gỡ báo giới tại Hà Nội.

Phóng to

Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain phát biểu khai mạc họp báo - Ảnh: Lê Thanh

Hai thượng nghị sĩ có các cuộc gặp với các nhà lãnh đạo Việt Nam nhằm trao đổi các vấn đề song phương, khu vực, bao gồm vấn đề an ninh, thương mại và nhân quyền.

Phát biểu khai mạc họp báo, thượng nghị sĩ Mỹ John McCain nhấn mạnh luôn luôn vui mừng khi trở lại Việt Nam.

Thượng nghị sĩ John McCain:

Tôi đến Hà Nội vào thời điểm quan trọng, tức là năm tới, hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ sẽ kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ. Đối với những người như chúng tôi, khi tham gia vào quá trình này thì những tiến bộ đạt được rất đáng kinh ngạc.

Tuy nhiên cùng một lúc chúng tôi nhận ra rằng có nhiều việc đáng lẽ chúng ta có thể làm nhiều hơn nữa với tư cách đối tác của nhau. Chúng ta cần có một nghị trình tham vọng trong lúc có những diễn biến đáng lo ngại trên biển Đông.

Nói một cách ngắn gọn thì đây là lúc Hoa Kỳ và Việt Nam cần phải có bước nhảy vọt mạnh mẽ trong thời gian tới. Đó là lý do tại sao mà chúng tôi cùng có mặt ở đây.

Hoa Kỳ sẵn sàng đương đầu với những thách thức mới, những cách nghĩ và việc làm mới. Chúng tôi sẵn sàng đi đến hoàn tất Hiệp định xuyên Thái Bình Dương TPP, là một hiệp định có tiêu chuẩn cao, cùng Việt Nam với tư cách đối tác toàn diện của chúng tôi. Sẵn sàng làm việc với Việt Nam trong khuôn khổ TPP để Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn của Hoa Kỳ và được công nhận nền kinh tế thị trường.

Chúng tôi sẵn sàng tăng cường hợp tác quân sự, cũng như gia tăng chuyến thăm tàu quân sự đến Việt Nam theo mức độ mà Việt Nam chấp nhận được. Chúng tôi không đặt vấn đề thuê căn cứ quân sự ở Việt Nam. Chúng tôi sẽ thực hiện hợp tác quân sự cả tăng cường chuyến thăm của tàu quân sự thông qua thỏa thuận việc tiếp cận các cơ sở này giống như chúng tôi thỏa thuận với các nước khác.

Chúng tôi sẵn sàng gia tăng trợ giúp về an ninh, giúp Việt Nam đảm bảo hợp thức chủ quyền của mình cũng như bảo đảm bảo vệ các quyền của Việt Nam.

Với những gì đã phát biểu, tôi cho rằng đã đến lúc Hoa Kỳ có thể nới lỏng lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam. Nhưng tất cả những việc này sẽ không nên xảy ra cùng một lúc.

Nó sẽ diễn ra với bước đi có tính hạn chế, ví dụ ban đầu sẽ là những mặt hàng có tính trợ giúp cho việc phòng ngự như thiết bị cho lực lượng cảnh sát biển, kiểm ngư, mang tính chất đối phó với nguy cơ an ninh từ bên ngoài.

Chúng tôi đánh giá cao những tiến bộ mà Việt Nam đạt được, trong đó có việc ký công ước chống tra tấn cũng như gia tăng việc đăng ký các cơ sở tôn giáo.

Như Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã phát biểu trong thông điệp đầu năm, dân chủ là xu thế không thể đảo ngược được và cần thiết cho tiến bộ của nhân loại.

Hy vọng của chúng tôi là Việt Nam sẽ biến những lời nói đó thành hành động thiết thực.

Và các quyền nhân quyền toàn cầu có tính phổ quát như quyền được phát ngôn tự do, quyền được hội họp, được tự do tôn giáo là những quyền được bảo đảm theo luật pháp quốc tế.

Tôi tin rằng Việt Nam cũng có thể mang lại những câu trả lời cho thế giới. Đó là một nhà nước hành động vì quyền lợi ngày càng tăng của nhân dân, vì nền dân chủ, cũng như môi trường trong lành, đủ sức mạnh để bảo vệ độc lập chủ quyền của mình.

Nếu Việt Nam làm như vậy, Việt Nam sẽ đưa ra một hình mẫu để truyền cảm hứng cho các quốc gia khác trong khu vực.

Hai thập kỷ qua, Hoa Kỳ và Việt Nam xây dựng mối quan hệ vững mạnh dựa trên những mục tiêu chung cũng như quan hệ và lợi ích chung. Hy vọng của chúng tôi là năm tới hai nước sẽ xây dựng được quan hệ đối tác chiến lược dựa trên những giá trị chung. Điều đó sẽ làm chúng ta có mối quan hệ mật thiết và lâu bền, đó là mối quan hệ hữu nghị hai nước có thể có được.

Chúng tôi tin đã có tiến bộ trong một số lĩnh vực trong đó có nhân quyền. Chúng tôi cũng tin rằng thật quan trọng để Việt Nam có năng lực về hàng hải ví dụ như cảnh sát biển cũng như là năng lực của hải quân. Chúng tôi cũng mong sẽ có một số hoạt động chung, chẳng hạn như hoạt động về hợp tác tìm kiếm cứu hộ.

Thượng nghị sĩ Sheldon Whitehouse: Tôi rất hân hạnh đi cùng ngài McCain. Ngài là một người mà trong Quốc hội Hoa Kỳ không ai sánh kịp xét trên khía cạnh tình cảm của ngài dành cho Việt Nam cũng như sự toàn tâm toàn ý của ngài trong sự phát triển quan hệ hai nước. Chúng ta sẽ sớm kỷ niệm 20 năm có những tiến bộ trong việc bình thường hóa quan hệ giữa hai nước.

Phóng to

Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ Sheldon Whitehouse - Ảnh: Lê Thanh

Trong ngày hôm nay, chúng tôi đã có những cuộc gặp thành công với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng chính phủ Nguyễn Tấn Dũng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh… Chúng tôi xin cảm ơn tình cảm nồng ấm trong các cuộc họp đó. Chúng tôi mong sẽ tiếp tục tăng cường quan hệ trong các lĩnh vực an ninh, bảo vệ môi trường, kinh tế.

Trong Quốc hội Hoa Kỳ, việc bất đồng những vấn đề khác nhau cũng là chuyện bình thường. Tôi không loại trừ có những bất đồng. Nhưng ngài McCain và tôi là hai thượng nghị sĩ đại diện cho hai đảng khác nhau. Tôi tin rằng với sự làm việc của chúng tôi thì có thể tạo ra một hành động trong Quốc hội Hoa Kỳ, từ đó gửi ra tín hiệu khuyến khích cho nhánh hành pháp Hoa Kỳ để họ giảm nhẹ lệnh cấm vận.

Trả lời báo chí

* Tuổi Trẻ: Liên quan đến căng thẳng biển Đông thời gian qua, dư luận nhận thấy Hoa Kỳ có thái độ khá cứng rắn đối với Trung Quốc khi hạ đặt trái phép giàn khoan vào khu vực thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Hai ngài đánh giá thế nào về thái độ của Hoa Kỳ? Phải chăng Hoa Kỳ nhận thấy có đe dọa thực sự trên Biển Đông?

- Thượng nghị sĩ Sheldon Whitehouse: Chúng tôi nghĩ vùng đặc quyền kinh tế của từng nước riêng rẽ nằm trong một mạng lưới bền vững dựa trên sự thông hiểu chung cũng như dựa trên các công ước và các luật quốc tế. Tất cả những điều này tổng hợp lại với nhau sẽ giúp cho kinh tế cũng như tránh xung đột và đảm bảo sự ổn định.

Vì vậy, khi có một thách thức với hòa bình và trật tự thì không chỉ có Hoa Kỳ mà cả cộng đồng thế giới nếu như chúng ta tin vào nền pháp quyền thì phải hành động, phải phản ứng lại. Đó là những gì đã xảy ra. Hoa Kỳ và các nước đã phản ứng.

* Tiền Phong: Khoảng thời điểm nào thì Hoa Kỳ có thể dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam?

- Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain: Chúng tôi hy vọng có thể bắt đầu nới lỏng lệnh cấm bán sớm nhất vào tháng chín tới.

* Sau khi Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 vào thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, ngay sau đó ngài John McCain đã ra thông cáo và ngài phản ứng cho rằng đó là hành động vi phạm luật pháp quốc tế. Sau đó ngài có gặp khó xử nào với Trung Quốc không?

- Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain: Trung Quốc tất nhiên đã phủ nhận họ làm bất cứ điều gì vi phạm các chuẩn mực và luật pháp quốc tế. Tôi không biết hành động Trung Quốc dịch chuyển giàn khoan có ý nghĩa gì nhưng tôi hy vọng rằng việc đó là đáp lại sự phản ứng của thế giới chứ không phải vì phản ứng của Hoa Kỳ hay của Việt Nam.

* Vietnamnet: Xin hỏi Thượng nghị sĩ John McCain, ngài đánh giá thế nào về mức độ đe dọa an ninh trên vùng biển Việt Nam sau vụ giàn khoan vừa qua. Việt Nam cần phải đối phó thế nào không chỉ vụ giàn khoan mà còn với những thách thức an ninh mới?

- Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain: Tôi đồng ý với quan điểm của công luận thế giới. Việc làm vừa rồi của Trung Quốc là hành vi phi pháp của Chính phủ Trung Quốc. Tôi tin rằng sự đoàn kết của tất cả các quốc gia chung quanh bị ảnh hưởng bởi hành động của Trung Quốc là điều tốt nhất mà chúng ta có thể làm để đáp trả lại hành động của Trung Quốc.

Tôi muốn nhắc đến những nước bị ảnh hưởng trực tiếp vì hành động của Trung Quốc như Philippines, Nhật Bản… Ngoài ra, còn những nước khác bị ảnh hưởng gián tiếp. Sự đoàn kết chặt chẽ sẽ là cách để gửi đi thông điệp rằng tất các nước đều muốn duy trì tự do hàng hải. Tôi nhấn mạnh không ai muốn có đối đầu với Trung Quốc, chúng tôi muốn có sự ổn định, thông hiểu lẫn nhau.

* Reuters: Như ông nói tháng 9 Mỹ sẽ dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, liệu nói như vậy có tham vọng không?

- Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain: Mới đây thượng nghị sĩ Bob Cocker là thành viên cao cấp của Ủy ban đối ngoại thượng viện đã có mặt ở Việt Nam và đã đề cập đến việc này. Việc dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam thì không cần luật riêng mà chỉ cần phía quốc hội bày tỏ quan điểm của mình đến nhánh hành pháp là chính quyền. Chúng tôi được biết chính quyền đang xem xét vấn đề này một cách rất cẩn thận.

Thượng nghị sĩ Sheldon Whitehouse: Không dỡ bỏ ngay lập tức mà có những bước khác nhau, và bước ban đầu sẽ được thực hiện sớm.

Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain: Tôi không đưa ra sự bảo đảm nhưng tôi tin rằng trong quốc hội có sự ủng hộ rất lớn.

Nếu mọi người nhìn động cơ của lệnh cấm bán vũ khí và chuyến thăm của chúng tôi thì chúng tôi có thể giải thích rằng chúng tôi nhìn thấy tiến bộ khi căn cứ những lời nói trong thông điệp đầu năm của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam.

* Hà Nội Mới: Thưa ngài Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain: ngài có bình luận như thế nào về chuyến thăm của ông Phạm Quang Nghị - Bí thư thành ủy Hà Nội tới Hoa Kỳ vừa qua và món quà mà ông Nghị tặng cho ngài?

- Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain: Tôi rất vui được tiếp ông Nghị ở văn phòng của tôi. Chúng tôi đã có những thảo luận rất thú vị. Ông Nghị đã tặng tôi bức ảnh về bức tượng cạnh Hồ Tây. Tôi trân trọng món quà này.