Bến xe khách Miền Đông (TP.HCM) luôn có nhiều khách từ các tỉnh đổ về trong các ngày quy định phụ thu chiều rỗng (ảnh chụp ngày 29-4) - Ảnh: Đ.Phú

Trên lý thuyết, số tiền thu được từ việc tăng giá vé là để bù đắp chi phí chiều chạy rỗng (ít khách), nhưng thật ra hầu hết các chuyến xe đều đầy ắp khách cả đi lẫn khi về.

Ông Thượng Thanh Hải, phó giám đốc bến xe Miền Đông, cho biết trước mỗi dịp lễ, tết các doanh nghiệp vận tải và đại diện cơ quan chức năng ngồi lại với nhau bàn bạc về việc phụ thu chiều chạy rỗng. Sau khi thống nhất được mức phụ thu, thời điểm phụ thu, các doanh nghiệp sẽ trình lên cơ quan chức năng (Sở Tài chính và Sở Giao thông vận tải).

Được cơ quan chức năng đồng ý, các doanh nghiệp thực hiện việc phụ thu dưới sự giám sát của các cơ quan hữu quan, trong đó có bến xe.

Theo ông Hải, việc phụ thu chiều chạy rỗng nhằm khuyến khích xe quay đầu rước khách và kích thích các doanh nghiệp đưa xe tăng cường vào hoạt động.

Ông Hải kể cách đây khoảng 10 năm, trong một dịp lễ cơ quan chức năng tại TP.HCM không cho phép nhà xe phụ thu nên năm đó khách đã bị ùn ứ tại bến xe. Sau đó, qua các năm từ đó đến nay đều có phụ thu chiều chạy rỗng trong dịp lễ, tết.

Sự thật của “chiều chạy rỗng”

Sáng 28-4, chiếc xe đò loại 29 chỗ chạy trên tỉnh lộ 741 hướng ra quốc lộ 13 để về bến xe Miền Đông (TP.HCM), đậu trả khách tại ngã tư Sở Sao (tỉnh Bình Dương). Có năm người khách từ trên xe bước xuống, khi bước lên xe này chúng tôi thấy chỉ có vài ghế trống trên xe.

Phía trước đầu xe, các ghế phụ và chỗ trống xung quanh ghế ngồi của tài xế được tận dụng để “nhét” thêm khách. Điều này chứng tỏ lượng khách “chiều chạy rỗng” của chiếc xe này rất đông, thậm chí quá số ghế trên xe.

Phụ xe cho biết xe chạy tuyến Bù Đăng - bến xe Miền Đông (TP.HCM) khách rất đông ở cả hai chiều. Thậm chí ở “chiều chạy rỗng” (chiều từ Bù Đăng về bến xe Miền Đông) nhà xe phải từ chối khá nhiều khách dọc đường vì hết chỗ.

“Chỉ có tết mới ít khách “chiều chạy rỗng”, chứ những ngày lễ khách đông ở cả hai chiều. Dịp lễ đâu có phải chỉ khách từ TP.HCM đi các nơi, không ít khách tỉnh khác cũng tới TP.HCM để du lịch”, phụ xe nói.

Theo bà Vĩnh, một người dân sống tại huyện Phú Giáo (tỉnh Bình Dương), bà đón xe tại xã An Bình (huyện Phú Giáo) để đi lên TP.HCM thăm con. Những ngày thường giá vé chỉ khoảng 50.000 đồng nhưng lần này bà phải trả tiền vé 60.000 đồng với lý do “lễ, tết mà”. Hầu hết khách trên xe đều cho biết giá vé ở “chiều chạy rỗng” đều nhỉnh hơn so với ngày thường.

Trên một chuyến xe khác từ Phước Long đi TP.HCM, có hơn 2/3 số ghế trên xe này có người ngồi. Dọc đường xe này còn rước 10 khách để lấp vào các ghế trống. Tương tự, chuyến xe trong chiều 28-4 xuất phát từ Vũng Tàu đi TP.HCM cũng đông nghẹt khách.

Sáng 29-4, xe khách nối đuôi nhau từ các tỉnh ùn ùn đổ về bến xe Miền Tây và Miền Đông (TP.HCM). Khoảng 8g30 cùng ngày, tại bến xe Miền Đông xe 46 chỗ hiệu Tiến Đạt Thành xuất phát từ tỉnh Quảng Trị dừng trả khách tại bến chở hơn 20 khách.

Tiếp đó, chiếc xe khách loại 40 chỗ ngồi mang biển số từ Tuy Hòa (Phú Yên) cũng dừng lại, khách nhộn nhịp bước xuống. Vào buổi sáng, các xe của Hãng Phương Trang cũng chở khá nhiều khách từ các tỉnh đổ về.

Tại bến xe Miền Tây cũng có nhiều khách đi xe đò từ các tỉnh như Bến Tre, Tiền Giang... lên TP.HCM. Trong đó, các xe của Hãng Phương Trang luôn chiếm số lượng khách khá đông, hầu hết đều kín chỗ ngồi.

Không phụ thu vẫn có lãi

Trong tháng 1-2015, Sở Giao thông vận tải TP.HCM có báo cáo về tình hình thực hiện giá cước vận tải với Bộ Giao thông vận tải. Theo đó, Sở Giao thông vận tải TP.HCM tính toán chi phí trực tiếp cho một chuyến xe chiếm 57-63%.

Vào các dịp lễ tết, hầu hết xe chỉ khai thác được một chiều có khách, chiều còn lại không có hoặc có rất ít khách. Do đó, việc các doanh nghiệp phụ thu thêm chiều xe chạy rỗng tối đa 60% (tùy theo từng thời điểm và từng khu vực tuyến đường mà áp dụng mức phụ từ 20%, 40%, 60%) là phù hợp.

Đây cũng là điều kiện để khuyến khích các xe quay đầu về thành phố và thuê thêm xe để giải tỏa hết lượng khách, vì nếu không giải quyết phụ thu thì các xe sẽ không quay đầu về thành phố, dẫn đến việc không đủ xe đưa hết hành khách đi các địa phương khác.

Tuy nhiên, ông K., đại diện một nhà xe chạy tuyến TP.HCM - Bình Định, khẳng định việc phụ thu “chiều chạy rỗng” thực chất là cái cớ để nhà xe tăng giá vé. Trong giới nhà xe, dịp lễ, tết được xem là mùa làm ăn.

“Nếu như cơ quan chức năng không cho phụ thu “chiều chạy rỗng” thì nhà xe vẫn phải quay đầu xe để chở khách, thậm chí thuê thêm xe để tăng cường chở khách dịp này, không ai dại gì bỏ ra cả tỉ đồng đầu tư xe, chỉ vì không được tăng giá trong vài ba ngày mà bỏ xe một chỗ”, ông K. nói.

Ông K. còn tiết lộ thêm chỉ trong một mùa lễ được phụ thu chiều chạy rỗng khoảng 40%, với 10 chiếc xe khách loại 50 chỗ ngồi cùng khoảng năm chiếc xe khách thuê ngoài, doanh nghiệp của ông cũng đã thu về hơn 100 triệu đồng tiền lãi.