Phóng to

Các giáo sư, tiến sĩ đang trao đổi kinh nghiệm về các vấn đề quan tâm đến sự nghiệp xây dựng quê hương tại hội thảo - Ảnh: Việt Dũng

TT (Hà Nội) - Lần đầu tiên một hội thảo qui tụ đông đảo trí thức trong và ngoài nước nhằm tập hợp ý kiến về việc trọng dụng nhân tài cho công cuộc phát triển đất nước đã được tổ chức hôm qua 16-8, tại Hà Nội. Hơn 60 trí thức kiều bào từ 17 nước đã về dự hội thảo, mang đến những tâm tư và nguyện vọng tha thiết đối với chính sách thu hút chất xám cống hiến cho đất nước.

Nhiều con tim đã vui trở lại

Khâu thực hiện còn “nhiều vấn đề”

“Tôi từ lâu mong muốn hình thành một tổ chức trí thức Việt kiều (VK) tại hải ngoại, nhưng nghị định 88 tồn đọng từ thời bao cấp không cho phép kiều bào tham gia bất cứ tổ chức dân sự nào hoạt động hợp pháp tại VN. Một tổ chức mang danh VK mà người Việt tại hải ngoại không có mặt là một nghịch lý khó chấp nhận”, GS-TS vật lý Nguyễn Đăng Hưng hiện định cư ở Bỉ phát biểu.

Theo GS- TS Nguyễn Trí Dũng (VK Nhật), điều gây nản nhất cho VK khi về nước làm việc là vấn đề cơ chế. “Trí thức, doanh nhân đều có công việc, gia đình ổn định ở nước bản địa nhưng phải mất đến mươi lần đi đi về về đứng nộp đơn xin mở công ty là rất vô lý. Những việc như vậy chính là phí phạm chất xám” - ông Dũng phàn nàn.

GS-TS Dũng cho rằng đường lối, chủ trương thu hút VK về nước rất tốt, nhưng khâu thực hiện còn “nhiều vấn đề”. Theo phân tích của ông, lượng kiều hối chuyển về nước hơn 3 tỉ USD mỗi năm (cao hơn cả mức đầu tư nước ngoài vào VN), tổng thu nhập hằng năm của bà con kiều bào lên đến hơn 50 tỉ USD, nhưng chưa có một cơ quan thẩm quyền trong nước đủ mạnh để khơi dậy nguồn lực này, xứng đáng với tầm vóc của hơn 3 triệu người Việt ở nước ngoài.

Bác sĩ Bùi Kim Hải (VK Bỉ) đề nghị hằng năm Chính phủ nên triệu tập diễn đàn đóng góp ý kiến, tạo cơ hội cho trí thức VK trên thế giới liên lạc với lãnh đạo của đất nước để nói lên suy nghĩ của mình, góp ý kiến trong mọi lĩnh vực của đất nước.

Bác sĩ Hải cũng đề nghị Nhà nước trao cho những người đã có nhiều đóng góp cho VN những chức vụ danh dự của Nhà nước như “lãnh sự danh dự”, tạo cơ hội cho VK có thể tranh thủ sự giúp đỡ nhiều nhất cho VN thông qua lãnh đạo cao cấp của chính quyền nước sở tại.

Miễn thuế với trí thức Việt kiều về nghiên cứu khoa học?

Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Phú Bình thừa nhận hiệu quả của việc thu hút chất xám về nước là chưa cao. “Nhiều VK khi gặp các vấn đề trong quá trình hợp tác chưa biết nên liên hệ với cơ quan nào giúp giải quyết, nhiều trí thức muốn về nước đóng góp nhưng chưa có nơi tiếp nhận” - thứ trưởng phát biểu tại hội thảo.

Theo thứ trưởng, việc ban hành các chính sách thông thoáng hơn cho VK cần đi đôi với đẩy mạnh cải cách hành chính và luật pháp trong nước.

Thứ trưởng Bộ Khoa học - công nghệ (KH-CN) Bùi Mạnh Hải cho biết bộ đang chuẩn bị đề án “đẩy mạnh hội nhập quốc tế về KH-CN” trình Chính phủ, trong đó có nhiều nội dung liên quan thiết thực đến khuyến khích trí thức VK về nước làm việc.

Theo đề án này, trí thức VK trong thời gian làm việc tại VN được hưởng các ưu đãi như các cá nhân hoạt động KH-CN của VN, được bổ nhiệm giữ các chức vụ KH-CN, được khen thưởng, xét tặng các giải thưởng về KH-CN của VN. Ngoài ra, trí thức VK đưa các vật tư, trang thiết bị, kinh phí vào VN để thực hiện các đề tài nghiên cứu tại VN được tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp nhận và được miễn các loại thuế.

Phóng to GS-TS Nguyễn Đăng Hưng VN đang trong xu thế hòa nhập với thế giới, đó là xu thế tốt. Nhưng trong hướng đi này, ta còn nhiều điều phải hoàn thiện. Tôi vẫn tin tưởng động lực mạnh mẽ nhất để phát triển xã hội là tính dân chủ. Và tôi cảm nhận các nhà lãnh đạo đã ý thức mạnh mẽ về vấn đề này. Trong một cơ chế mà tinh thần dân chủ được nêu cao, tính công bằng được Nhà nước quan tâm, không ai bị bỏ rơi, là điều mà ai cũng ước mơ. Nếu thực hiện được điều này, tôi tin chắc việc thu hút kiều bào trở về phục vụ đất nước sẽ rất mãnh liệt, chẳng những lớp người lớn tuổi mà cả những thanh niên Việt trẻ tuổi ở hải ngoại. Khi họ nhận được ở VN gốc gác của mình, họ nhất định sẽ trở về chung vai sát cánh với đất nước. Phóng to GS Vũ Đức Vượng Tôi đề nghị Chính phủ nghĩ tới việc mở các phòng văn hóa chính thức tại các nước có đông kiều bào, trước mắt là tại Hoa Kỳ. Thế hệ trẻ người Việt tại Mỹ lớn lên sau chiến tranh rất muốn tìm hiểu cội nguồn của mình. Tôi gặp nhiều em lần đầu về VN và luôn mong muốn quay trở lại. Tuy VN vẫn là một nước nhỏ và nghèo nhưng lòng yêu nước của mỗi người Việt thì dường như mạnh mẽ hơn ai hết. Tôi cũng đang tích cực chuẩn bị cho chương trình Những ngày văn hóa VN tại San Francisco tháng ba năm tới, có sự tham dự của Việt kiều tại Hoa Kỳ. Văn hóa làm con người ta xích lại gần nhau.