Một doanh nghiệp giấy phải đón tiếp các cơ quan thanh tra, kiểm tra 30 lần từ năm 2015 đến nay - Đồ họa: TẤN ĐẠT

Không ít hộ kinh doanh khẳng định một trong những lý do không lên DN vì ngán các đoàn thanh tra, kiểm tra.

Thực tế, một DN trong lĩnh vực công nghiệp giấy có trụ sở ở TP.HCM (đề nghị không nêu tên) cho biết chỉ tính riêng từ năm 2015 đến ngày 10-4-2017, tổng cộng công ty ông đã phải tiếp tới khoảng 30 đoàn kiểm tra.

13 đoàn kiểm tra/năm

Năm 2015 công ty ông phải tiếp các đơn vị đến thanh tra, kiểm tra 13 lần, trong đó nổi bật có 3 đơn vị trong lĩnh vực môi trường, 4 đơn vị thuộc lĩnh vực phòng cháy chữa cháy.

Sang năm 2016 có 13 đoàn đến thanh tra, kiểm tra, trong đó lĩnh vực môi trường giảm xuống còn 2 lần, nhưng lĩnh vực phòng cháy chữa cháy từ công an các cấp tăng đến 8 lần.

Bên cạnh đó còn 3 đoàn kiểm tra các lĩnh vực khác do cơ quan quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm, Cục An toàn và bức xạ hạt nhân và Sở Tài nguyên - môi trường tiến hành. Năm 2017, mới được 4 tháng, các đơn vị trực thuộc của DN này cũng đã 4 lần phải tiếp các đoàn kiểm tra...

Vị lãnh đạo DN giấy nói ông kêu trời không thấu khi có đợt chỉ trong một tháng công ty ông phải tiếp 2 đoàn thanh tra cùng ngày, với cùng nội dung kiểm tra liên quan đến môi trường.

Thực tế, ngoài các đoàn kiểm tra môi trường cấp trung ương, các đoàn cấp quận/huyện, thành phố/tỉnh cũng đếm không xuể. “Đó là chưa tính công an, phòng cháy chữa cháy, lao động... cũng thường thanh tra, kiểm tra khiến công ty phải lập hẳn một bộ phận chuyên đón tiếp đoàn kiểm tra.

“Chẳng lẽ giữa các bộ ngành không có sự liên thông để tránh trùng lắp, phiền hà sao?” - vị giám đốc này bức xúc nói.

Nói về các kết quả sau khi kiểm tra, vị lãnh đạo băn khoăn về tâm lý của các cơ quan chức năng “đã thanh tra thì phải bắt cho ra lỗi, không bao giờ về không cả”.

Công nhận việc chấp hành các đoàn kiểm tra là bình thường nhưng DN không thể chấp nhận kiểu kiểm tra trùng nội dung, vị giám đốc càng bức xúc với kiểu tự dưng thấy đoàn kiểm tra xuất hiện, không báo trước.

“Cứ hết đoàn này đến đoàn nọ, làm mất hết cả thời gian, ai mà chịu cho nổi” - vị này thở dài ngao ngán.

Trả lời Tuổi Trẻ khi còn là tổng giám đốc Công ty CP Việt Nam kỹ nghệ súc sản (Vissan), ông Văn Đức Mười (vừa về hưu ngày 7-4) cho rằng sau vụ việc Vietfood bị “kết tội” nhầm xúc xích chứa chất không được phép, các ngành thực phẩm chế biến vẫn chưa hết lo lắng.

Chỉ cần cơ quan quản lý khi thanh tra, kiểm tra có góc nhìn vội vàng, cố bắt lỗi là DN khó có đường thoát.

“Muốn DN còn tinh thần và động lực sản xuất kinh doanh, môi trường pháp lý cần triệt để thay đổi. Chứ nay đoàn này xuống, mai đoàn khác đến chỉ để lặp lại những nội dung đã từng được kiểm tra, chắc DN không còn thời gian làm việc gì cả” - ông Mười nói.

Nhiều cách kéo dài thời gian

Từ lo lắng tình trạng thanh tra, kiểm tra khi lên DN của nhiều hộ kinh doanh, Tuổi Trẻ tìm hiểu thực tế vì sao hộ kinh doanh lại sợ thanh tra, kiểm tra như thế. Kết quả, một số ý kiến phản ảnh không chỉ trùng lặp mà nhiều cuộc kiểm tra còn bị kéo dài, rất mệt mỏi.

Ông N., giám đốc một công ty kiểm toán, cho biết theo luật và nghị định hướng dẫn Luật quản lý thuế, thời gian kiểm tra là 5 ngày làm việc. Thế nhưng thông tư hướng dẫn lại quy định “thời gian kiểm tra là 5 ngày làm việc thực tế”. Chính hai từ “thực tế” đã khiến hàng loạt DN “lên bờ xuống ruộng”.

Nếu theo đúng luật, thứ hai cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra, hết ngày thứ sáu trong tuần bắt buộc phải xong. Đằng này vận dụng hai từ “thực tế”, cơ quan thuế có thể mỗi tuần chỉ kiểm tra 1 ngày, như vậy đến 5 tuần mới xong, chưa kể thời gian gia hạn. Như vậy DN phải theo đuổi hơn 1 tháng.

“Việc kéo dài kiểu này khiến DN rất mệt mỏi vì phải chạy theo lịch của đoàn kiểm tra. DN thắc mắc, cơ quan thuế nói làm theo thông tư, đưa ra luật họ không chịu. DN ấm ức cũng đành chịu vì nếu kiện thưa càng mất thời gian, chưa kể chắc chắn DN sẽ bị khó dễ sau này” - ông N. nói.

Phải quy được trách nhiệm

Luật sư Trần Xoa, giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, nhẩm tính: theo quy định, cấp cục thuế được thanh tra trong vòng 30 ngày làm việc, gia hạn thêm 15 ngày nên thời gian phải tiếp đoàn có thể lên tới 9 tuần, tương đương hơn 2 tháng.

Chưa kể trước thanh tra, kiểm tra, có cơ quan thuế yêu cầu DN cung cấp trước hồ sơ chứng từ, dù điều này không có trong quy định. Một năm có 12 tháng, chỉ cần một đoàn thanh tra hết 2 tháng. Mà đâu chỉ bị một đoàn thanh tra, kiểm tra một năm. DN đâu còn thời gian sản xuất kinh doanh.

Theo ông Hồ Đức Hùng - nguyên viện trưởng Viện nghiên cứu kinh tế phát triển Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng công chức “nghiện kiểm tra”.

Để giải quyết được thực trạng nói trên, ông Hùng cho rằng “rất khó, nếu không có sự quyết liệt nhìn thẳng vào vấn đề”. Theo ông Hùng, cần quy định để truy được người chịu trách nhiệm cuối cùng các phiền toái, nhũng nhiễu cho các đợt kiểm tra chồng chéo, vô bổ...