"Tôi quyết tâm kiện để cho thấy người dân thấp cổ bé họng bị thiệt hại vẫn khát khao công lý. Chứng cứ có thể yếu nhưng tôi đã nói là làm để mọi người thấy rằng chuyện thương lượng, hỗ trợ cho dân với một số tiền quá ít ỏi là vô lý"

Làm cho nông dân hiểu và chấp nhận... hỗ trợ(!)

Phóng to

Nông dân Nguyễn Lam Sơn chuẩn bị kiện Công ty Vedan - Ảnh: Hà Mi

Kết quả “trưng cầu ý dân” về việc nên kiện hay thương lượng với Công ty Vedan được Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai thực hiện và công bố trong mấy ngày qua khiến dư luận phải đặt câu hỏi: Chẳng lẽ hàng ngàn hộ dân bị thiệt hại ở tỉnh này, chỉ duy nhất một người muốn kiện?

Phóng viên Tuổi Trẻ đã vào cuộc để tìm hiểu thực hư.

Ít người được mời

Các hộ dân ở ấp 1A, 1B, 1C của xã Phước Thái mà phóng viên tiếp xúc đều khẳng định muốn kiện Vedan để đòi bồi thường, không chấp nhận chuyện “hỗ trợ” như đề nghị của Vedan.

Điều khiến nhiều nông dân bức xúc là Hội Nông dân và cơ quan chức năng về xã lấy ý kiến người dân quanh chuyện yêu cầu Công ty Vedan bồi thường nhưng một bộ phận người dân trong vùng bị thiệt hại không được biết. Ông Võ Văn Giác - nhà ở tổ 5, ấp 1A, ngay sát Công ty Vedan - cho biết hôm ông đi TP.HCM thì được người quen gọi điện báo tin có đại diện Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai và cơ quan chức năng về xã tiếp xúc lấy ý kiến người dân xem muốn kiện hay muốn thương lượng với Vedan.

“Trước đó có ai mời, ai hỏi gì chúng tôi đâu mà biết để đến dự” - ông Giác nói. Nhiều người dân ở các ấp 1B, 1C cũng chỉ biết có cuộc họp lấy ý kiến người dân sau khi báo chí thông tin, còn trước đó hoàn toàn không hay biết.

Ông Lương Văn Trường, chủ tịch Hội Nông dân xã Phước Thái, cho biết theo thống kê trước đây toàn xã có 1.478 hộ có đơn đòi Vedan bồi thường nhưng do hội trường UBND xã không đủ chỗ nên chỉ mời đại diện những hộ bị thiệt hại. “Hôm đó có 104 người tới dự nhưng không có người nào đề nghị hoặc có ý kiến muốn kiện Công ty Vedan mà chỉ muốn thương lượng” - ông Trường nói. Ông Trường còn cho rằng có thể người dân có tâm lý không muốn kiện vì chứng cứ không vững, thời hiệu khởi kiện sắp hết nên “có (chút đỉnh) còn hơn không”.

Nông dân tủi thân

Theo tài liệu của Tuổi Trẻ, trước khi lấy ý kiến hội nông dân các huyện Long Thành, Nhơn Trạch, ngày 19-3-2010, chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai Trần Như Độ đã ký một biên bản làm việc với luật sư Hoàng Như Vĩnh - đại diện pháp lý cho Vedan. Biên bản này cho rằng “do có khó khăn trong việc thẩm định thiệt hại và xuất trình các chứng cứ chứng minh thiệt hại của các hộ nông dân, đồng thời để giữ mối quan hệ thân thiện giữa Công ty Vedan và nhân dân địa phương và giải quyết vụ việc được nhanh chóng, hai bên đã xem xét thống nhất sẽ theo hướng hỗ trợ thiệt hại cho nông dân.

Theo yêu cầu của hội nông dân đồng Nai, mức hỗ trợ phải tăng lên, đại diện Công ty Vedan đã cho biết khả năng tối đa chỉ có thể hỗ trợ là 15 tỉ đồng cho nông dân Đồng Nai bị thiệt hại, nếu nông dân rút yêu cầu khiếu nại, hoặc không khởi kiện.

Đại diện hội nông dân đã ghi nhận thiện chí của Công ty Vedan và sẽ làm việc với đại diện hội nông dân hai huyện Long Thành và Nhơn Trạch cùng các xã bị trực tiếp thiệt hại để thương lượng việc hỗ trợ cho nông dân...”

Sau đó, ngày 31-5, cũng ông Trần Như Độ đã làm việc với luật sư của Vedan. Biên bản cuộc làm việc này có nội dung “... Dựa trên cơ sở thông tin do đại diện Công ty Vedan cung cấp, Hội Nông dân Đồng Nai sẽ cung cấp và hướng dẫn hội nông dân các xã nhằm giải thích cho các hộ nông dân hiểu và chấp nhận phương thức hỗ trợ thiệt hại”.

Tiếp đó, ngày 4-6 Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai có tờ trình báo cáo và đề nghị thường trực Tỉnh ủy chỉ đạo: giải quyết bằng thương lượng, hỗ trợ (không khởi kiện)!

Nhiều người dân cho biết họ cảm thấy tủi thân khi thấy Bà Rịa - Vũng Tàu và TP.HCM ủng hộ và tuyên bố hỗ trợ tiền tạm ứng án phí để người dân khởi kiện, trong khi nông dân Đồng Nai không được hướng dẫn mà chỉ được nghe “cảnh báo” những khó khăn trên con đường kiện tụng.