Phóng to

Chiều 19-1, nhiều bạn trẻ thuộc khối cơ quan Sở Nội vụ Đà Nẵng tranh thủ vào xem những tư liệu quý trước khi cuộc triển lãm chính thức khai mạc sáng nay - Ảnh: Đăng Nam

Phóng to

Ông Đặng Công Ngữ (thứ hai từ trái sang), chủ tịch UBND huyện đảo Hoàng Sa, cùng ban tổ chức kiểm tra lần cuối trước giờ khai mạc triển lãm

Phóng to

Nhóm bạn trẻ thuộc khối cơ quan Sở Nội vụ Đà Nẵng xem mô hình thuyền buồm của hùng binh Hoàng Sa năm xưa tại triển lãm - Ảnh: đăng nam

“Một thước núi, một tấc sông của ta, lẽ nào lại nên vứt bỏ? Ngươi phải kiên quyết tranh biện, chớ cho họ lấn dần. Nếu ngươi dám đem một thước, một tấc đất của thái tổ làm mồi cho giặc thì tội phải tru di...”. Đó là đoạn trích trong sắc dụ của vua Lê Thánh Tông (1442-1497) gửi Lê Cảnh Huy, quan trấn thủ biên giới năm 1473. Đây cũng là nội dung xuyên suốt của bộ tư liệu.

Giá trị pháp lý từ lịch sử

Lần đầu tiên những tư liệu quý minh chứng chủ quyền về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa được ra mắt công chúng Đà Nẵng và cả nước. Tiến sĩ Trần Đức Anh Sơn - viện phó Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng - cho biết đã chọn lọc trong đề tài nghiên cứu “Font tư liệu về chủ quyền của Việt Nam đối với huyện đảo Hoàng Sa - thành phố Đà Nẵng” của viện thực hiện trong hai năm 2010-2011, và quyết định đưa ra triển lãm 95 bản đồ đã sưu tầm được nhằm khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Đồng thời tuyển chọn những phần liên quan và chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo này trong 102 cuốn sách xuất bản tại các nước phương Tây ở các thế kỷ 18-19. Những cuốn sách này được ấn hành bằng các ngôn ngữ Anh, Đức, Pháp, Tây Ban Nha, Ý và Hà Lan.

Theo tiến sĩ Anh Sơn, triển lãm trưng bày những bản đồ cổ do Việt Nam và các nước khác, trong đó có cả Trung Quốc, thực hiện trong lịch sử đã thể hiện hai điều: Thứ nhất, người Việt Nam đã xác lập và thực thi chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và biển Đông. Thứ hai, cương vực quốc gia của Trung Quốc chỉ đến đảo Hải Nam, hoàn toàn không dính dáng gì đến Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam cả. Những tấm bản đồ này là bằng chứng lịch sử khẳng định lịch sử quản lý lãnh thổ của Nhà nước Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. Nhà nước Việt Nam có lịch sử thụ đắc lãnh thổ hòa bình và liên tục quản lý qua nhiều chế độ, ít nhất là từ thế kỷ 17 đến nay.

Bản đồ Thiên Nam tứ chí lộ đồ do Đỗ Bá Công Đạo, một người quê ở huyện Thanh Chương, Nghệ An, thể hiện địa danh Bãi Cát Vàng (Hoàng Sa) vào năm 1686 chính là một trong những dẫn chứng thể hiện điều này. Các triều đại kế tục, đặc biệt là các chúa Nguyễn và vua nhà Nguyễn, đã tổ chức đo đạc, vẽ bản đồ để quản lý lãnh thổ quốc gia. Và các bản đồ này đều có thể hiện hình vẽ hoặc ghi chú địa danh Hoàng Sa, Vạn Lý Trường Sa. Điều này thể hiện tính liên tục trong việc khẳng định chủ quyền của Việt Nam.

Tư liệu quý hiếm

Điểm nhấn của cuộc trưng bày lần này là 30 trong số 150 bản đồ và ba cuốn atlas do anh Trần Thắng, chủ tịch Viện Văn hóa và giáo dục Việt Nam tại Hoa Kỳ, tìm kiếm, sưu tập và gửi tặng Đà Nẵng. Đây là những bản đồ được xuất bản ở Anh, Ðức, Úc, Canada, Mỹ và Hong Kong trong khoảng thời gian 1626-1980, trong đó có nhóm bản đồ ghi nhận lãnh thổ cực nam của Trung Quốc là đảo Hải Nam, nhóm bản đồ thể hiện Hoàng Sa và Trường Sa nằm sát lãnh thổ Việt Nam, nhóm bản đồ thương mại, bản đồ hàng hải châu Á và Đông Nam Á có thể hiện Hoàng Sa và Trường Sa trong vùng lãnh hải của Việt Nam. Tiến sĩ Trần Đức Anh Sơn nhận định: Sưu tập bản đồ do anh Trần Thắng gửi tặng là bộ sưu tập tư liệu bản đồ khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa đầy đủ và phong phú nhất từ trước đến nay.

Ba tập atlas là do chính Trung Quốc xuất bản trong các năm 1908, 1919 và 1933, rất có giá trị trong việc phản biện những đòi hỏi chủ quyền vô lý của Trung Quốc đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Các atlas này là sản phẩm của chương trình thiết lập bản đồ bưu chính do nhà Thanh vạch ra vào năm 1906 và được chính phủ Trung Hoa dân quốc kế tục vào các năm sau đó.

Các bản đồ được lập chi tiết ở từng tỉnh, thể hiện rõ các con đường vận chuyển thư từ, công văn trong các tỉnh thành của Trung Quốc. Nơi nào không thuộc lãnh thổ Trung Quốc thì không được thể hiện trên các bản đồ trong atlas. Vì thế mà cương giới cực nam của Trung Quốc trong các atlas này luôn chỉ giới hạn đến đảo Hải Nam, không hề đả động gì đến Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Điều này chứng tỏ cho đến khi nhà Thanh phát hành các atlas này vào năm 1908 và sau này chính quyền Trung Hoa dân quốc tái bản vào các năm 1919 và 1933 thì hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam vẫn nằm ngoài cái gọi là “chủ quyền lịch sử” phi pháp của Trung Quốc.

Tiến sĩ Trần Đức Anh Sơn cho biết thêm cho đến các bản đồ hiện đại do Trung Quốc xuất bản gần đây như bản đồ nhiên liệu và năng lượng Trung Quốc xuất bản năm 1975 (Hoa Kỳ tái bản năm 1980) cũng không có vẽ hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.