Phóng to

Tàu Bạch Đằng Giang bị chìm ở khu vực hòn Pháo, vịnh Hạ Long tháng 2-2003, được Vinashin hoán cải thành khách sạn nổi rồi được thế chấp và cuối cùng bán luôn vỏ tàu - Ảnh: NGUYỄN VĂN HẢI

Trao đổi với Tuổi Trẻ, Tổng TTCP Trần Văn Truyền cho biết Thủ tướng đã đồng ý với các đề xuất, kiến nghị của TTCP trong báo cáo kết quả thanh tra và yêu cầu cơ quan công an điều tra các vụ việc do TTCP kiến nghị. Đó là bảy vụ việc đã thể hiện rõ các dấu hiệu cấu thành tội phạm, bốn vụ việc rõ các dấu hiệu cố ý làm trái hoặc thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng nhưng cần tiếp tục chứng minh.

Vay vốn tràn lan, buông lỏng quản lý

Kết thúc thanh tra, TTCP xác định hội đồng quản trị (HĐQT) công ty mẹ không hoạt động đúng theo quyết định của Thủ tướng, không thực hiện được đề xuất bổ nhiệm hay thuê tổng giám đốc mà để chủ tịch HĐQT kiêm nhiệm. Tất cả những điều này dẫn đến yếu kém, khuyết điểm và sai phạm của công ty mẹ cũng như tập đoàn.

Cuối năm 2005 đến nay, Vinashin đã huy động một khối lượng vốn rất lớn từ các nguồn trong và ngoài nước dưới hình thức vay các tổ chức tín dụng, vay nguồn trái phiếu quốc tế của Chính phủ, phát hành trái phiếu doanh nghiệp... Tính đến ngày 30-6-2010, các khoản vay lên đến trên 72.000 tỉ đồng. Tuy nhiên tập đoàn đã buông lỏng quản lý, tùy tiện và vi phạm quy định của pháp luật trong các giai đoạn của quá trình huy động, quản lý sử dụng vốn. Nổi bật nhất là việc đầu tư dàn trải, không hiệu quả, trong đó có việc đầu tư mua tàu biển cũ trái chỉ đạo của Thủ tướng, không tuân thủ quy định của pháp luật dẫn đến lãng phí vốn, nhiều trường hợp mất vốn với số lượng lớn.

TTCP còn chỉ rõ Vinashin đã vi phạm giao kết dẫn tới hủy quá nhiều hợp đồng đóng tàu, phải chấp nhận trả lãi tiền đặt cọc và phạt vi phạm hợp đồng thiệt hại trên 1.000 tỉ đồng. Hoạt động của công ty mẹ trong năm năm qua chủ yếu là huy động vốn cho các đơn vị vay lại để hưởng lãi. Thực chất hoạt động này là hoạt động tín dụng trái pháp luật.

Lỗ gần 5.000 tỉ đồng, nguy cơ lỗ thêm 8.500 tỉ

Theo kết quả thanh tra, giá trị tài sản và nguồn vốn của Vinashin đến hết ngày 31-12-2009 là trên 102.000 tỉ đồng, loại trừ công nợ nội bộ còn hơn 92.500 tỉ đồng. Tính đến thời điểm này, nợ phải trả của Vinashin là hơn 86.700 tỉ đồng. Khoản tiền này được cân đối tương ứng với các nguồn vốn, tài sản cố định trong sản xuất kinh doanh, vật tư, tài sản hình thành trong các dự án đầu tư. Hiện Chính phủ đã và đang chỉ đạo kiểm kê đánh giá thực chất giá trị tài sản hiện thời của tập đoàn này.

Theo kết quả kiểm toán báo cáo tài chính năm 2009 Vinashin chỉ lỗ gần 1.700 tỉ đồng, nhưng TTCP xác định thực chất số lỗ gần 5.000 tỉ đồng, tăng hơn 3.300 tỉ đồng so với báo cáo kiểm toán. Các khoản lỗ này là 848 tỉ đồng, gồm: chi phí chưa phân bổ hết đối với các hợp đồng đóng tàu đã hoàn thành, bàn giao cho chủ tàu; chi phí phải trả các công ty quản lý tàu; chi phí khấu hao tài sản cố định đối với những tài sản đã đưa vào sử dụng nhưng tập đoàn chưa trích theo quy định... Lỗ 2.455 tỉ đồng do khoản chênh lệch tỉ giá phát sinh từ việc đánh giá lại các tài sản và nợ phải trả dài hạn bằng tiền, có gốc ngoại tệ ở thời điểm hết năm 2009.

Ngoài ra, TTCP cũng chỉ ra Vinashin còn khoảng 8.500 tỉ đồng lỗ tiềm tàng, gồm gần 2.800 tỉ đồng chi phí sản xuất kinh doanh dở dang của các hợp đồng đóng tàu đã bị hủy; chênh lệch từ các khoản phải thu nội bộ nhưng không xác định được đối tượng phải thu gần 4.700 tỉ đồng và hơn 1.000 tỉ đồng bị phạt, trả lãi tiền đặt cọc cho các chủ tàu do Vinashin vi phạm hợp đồng.

Nhiều lãnh đạo Vinashin sai phạm

Để xảy ra sai phạm tại Vinashin, TTCP đánh giá trách nhiệm không chỉ ở tập đoàn này mà còn do công tác quản lý của một số cơ quan nhà nước. Ở Vinashin, ông Phạm Thanh Bình (nguyên chủ tịch HĐQT, hiện là bị can trong vụ án “cố ý làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Vinashin) phải chịu trách nhiệm chính vì để xảy ra mất cân đối nghiêm trọng về tài chính, thua lỗ nặng nề, mất vốn nhà nước... Ông Bình và các thành viên HĐQT cùng nhiều cán bộ khác (giai đoạn 2006 đến ngày 30-6-2010) đều có trách nhiệm liên quan.

TTCP cũng chỉ rõ ông Phạm Thanh Bình có sai phạm trong việc thực hiện dự án mua tàu Hoa Sen, xây dựng Nhà máy nhiệt điện Sông Hồng; sử dụng nguồn vốn vay trái phiếu quốc tế của Chính phủ mua lại nợ từ Ngân hàng BIDV mà nhiều khoản là nợ xấu; chuyển nhượng cổ phần Ngân hàng Nhà Hà Nội; đầu tư mua cổ phần của Công ty CP đầu tư và vận tải dầu khí Vinashin, cổ phần của Tập đoàn Bảo Việt (hơn 1.000 tỉ đồng); việc đầu tư và thiệt hại nghiêm trọng tại dự án Nhà máy đóng tàu Dung Quất giai đoạn 1...

Ông Trần Quang Vũ (ủy viên HĐQT, cũng là bị can trong vụ án) phải chịu trách nhiệm cá nhân về việc thanh lý tàu Bạch Đằng Giang và các sai phạm, khuyết điểm dẫn đến tình trạng công nợ, thua lỗ lớn tại Tổng công ty công nghiệp tàu thủy Nam Triệu. Ông Hồ Ngọc Tùng (ủy viên HĐQT, bị can trong vụ án) và bà Trịnh Thị Hậu (giám đốc Công ty tài chính CNTT, bị can trong vụ án) đã cố ý làm trái khi cho Công ty vận tải Viễn Dương vay 106 tỉ đồng từ nguồn vốn trái phiếu quốc tế để thực hiện dự án hoán cải tàu Bạch Đằng Giang gây thất thoát vốn.

Liên quan đến sai phạm tại tàu Bạch Đằng Giang, ông Trần Văn Liêm (nguyên tổng giám đốc Công ty TNHH MTV vận tải viễn dương Vinashin, bị can trong vụ án) phải chịu trách nhiệm vì để thất thoát 41 hạng mục thiết bị tàu này, đồng thời có trách nhiệm trong việc đầu tư mua tàu Hoa Sen và các sai phạm trong mua sắm tàu, tài chính tại công ty này.

TTCP cũng xác định Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ có trách nhiệm liên quan khi để xảy ra tình trạng vi phạm tại Vinashin kéo dài trong nhiều năm. Trong đó Bộ Tài chính chưa có giải pháp kiên quyết trong kiểm soát việc sử dụng có hiệu quả trái phiếu quốc tế do Chính phủ cho Vinashin vay lại.