Một trăm bước chân, một cuộc chiến chống mafia

Một trăm bước chân chính là khoảng cách từ ngôi nhà của gia đình Peppino Impastato (1948-1978) - nhà báo, nhà hoạt động xã hội và nhà thơ, người đã cống hiến cả cuộc đời mình cho cuộc chiến chống mafia Impasto - đến ngôi nhà của trùm mafia Gaetano Baladamenti.

Những nạn nhân vô tội của mafia

21-3 là ngày đầu tiên của mùa xuân ở châu Âu. Đó cũng là ngày liên đoàn Libera của Ý tổ chức chuỗi hoạt động tưởng nhớ những nạn nhân vô tội của mafia, ở nhiều thành phố trên toàn nước Ý hằng năm (kể từ năm 1996 tới nay).

Năm nay, hơn 70.000 người và hơn 500 thành viên gia đình của các nạn nhân của mafia đã đến từ khắp nước Ý để tham dự ngày tưởng niệm này, tại thành phố Milano, với thông điệp "È possibile" (Khả thi).

"… Vậy thì, hãy nói cho tôi bạn biết đếm

nói với tôi rằng bạn cũng biết bước đi

vừa đếm vừa đi và hát lên câu chuyện của Peppino và những người bạn xứ Sicilia

Nào 1, 2, 3, 4, 5, 10, 100 bước…"

Một trăm bước chân là bài hát của nhóm Modena City Ramblers, cùng tên với bộ phim của Marco Tullio Giordana (2000). Bài hát và phim nhắc tới Peppino Impastato (1948-1978) - nhà báo, nhà hoạt động xã hội và nhà thơ - người đã cống hiến cả đời mình cho cuộc chiến chống mafia, mặc dù bản thân được định sẵn trở thành mafia do nguồn gốc xuất thân.

Sinh ra ở Cinisi, thuộc tỉnh Palermo, khi còn học trung học, Peppino đã tiếp cận chính trị, đặc biệt là với PSIUP (Đảng Xã hội thống nhất vô sản Ý). Ông có nhiều mâu thuẫn với người cha là thành viên mafia, và bị đuổi ra khỏi nhà.

Peppino tiếp tục theo đuổi con đường của mình. Năm 1978, ông tham gia cuộc bầu cử thành phố với đảng cánh tả Democrazia Proletaria. Ông tổ chức một cuộc triển lãm ảnh ghi lại sự tàn phá lãnh thổ do mafia gây ra. Ông bị ám sát vào đêm 8, rạng sáng 9-5, vài ngày trước cuộc bầu cử mà ông đã chiến thắng một cách tượng trưng, cơ thể chứa đầy thuốc nổ TNT, nằm trên đường ray.

Một trăm bước chân chính là khoảng cách từ ngôi nhà của gia đình Impasto đến ngôi nhà của trùm mafia Gaetano Baladamenti.

Cuộc tuần hành bắt đầu ở Corso Venezia, đoàn người hát vang bài hát Một trăm bước chân, kết thúc tại quảng trường Duomo -nơi danh sách tên các nạn nhân vô tội được xướng lên.

Bác sĩ, chính trị gia và nhà ái quốc Giuseppe Montalbano bị giết vào tối 3-3-1861 vì đã bảo vệ đất đai của nông dân trước sự chiếm đoạt của các địa chủ và quý tộc. 

Tên ông nằm đầu tiên trong danh sách dài những nạn nhân vô tội của mafia mà Libera lập ra trong suốt 28 năm thành lập, tới nay có đến 1.069 cái tên.

Nhưng sự tìm kiếm chuyên sâu không nằm ở các con số, nó nằm trong sự đánh giá tỉ mỉ về mức độ nghiêm trọng của hiện tượng mafia.

Mafia cổ cồn trắng

Trong danh sách này, những năm gần đây số nạn nhân quốc tế của mafia ngày càng nhiều. Như Derk Wiersum và Peter de Vries, bị giết ở Amsterdam vì đã trở thành luật sư và cố vấn đáng tin cậy cho Nabil B., nhân chứng quan trọng trong phiên tòa xét xử Ridouan Taghi, trùm tội phạm có tổ chức người Hà Lan gốc Morocco.

Tổng cộng, có 49 nạn nhân quốc tế, chủ yếu là những người di cư trẻ tuổi đến từ châu Phi và Đông Âu, những người đã chết dưới tay của nạn thuê mướn bất hợp pháp ở vùng nông thôn Puglia và tỉnh Caserta; có các quan tòa, như Pierre Michel; có các nhà hoạt động như Luc Nkulula và các nhà báo. 11 nhà báo đã bị giết dưới tay mafia ở nhiều nơi trên thế giới, từ Nga đến Somalia, từ Malta đến Libăng.

Tổng cộng số phụ nữ nạn nhân bởi bạo lực mafia là 133. Vài người trong số họ trúng đạn lạc, có người là nạn nhân của những cuộc trả thù, có người dù hoàn toàn đứng ngoài những chuyện làm ăn của băng đảng nhưng bị giết chỉ vì có quan hệ gia đình với thành viên mafia. 

Những người khác, do chống lại những quyền lực về kinh tế, chính trị, xã hội và văn hóa của mafia, là nhân viên nhà nước, quan tòa, nữ cảnh sát… Cũng có những phụ nữ xuất thân từ mafia đã nổi loạn chống lại "văn hóa mafia".

Có tất cả 115 trẻ em nằm trong danh sách, nhỏ nhất là Caterina Nencioni 50 ngày tuổi bị giết bởi bom nổ trên đường phố cùng với cả gia đình.

Tên của những nạn nhân vô tội được thêm vào trong năm nay là 16.

Libera đã chọn Milan vì năm nay đánh dấu 30 năm vụ thảm sát của mafia ở đường Palestro thuộc thành phố Milano khiến năm người thiệt mạng.

 Điều này để nhắc lại rằng mafia và tham nhũng là một vấn đề quốc gia và quốc tế và bởi vì, trong thời đại của những mafia "doanh nhân", súng nổ ít hơn không phải do giới hạn đạo đức mà nhờ hệ thống kinh tế toàn cầu cho phép họ làm giàu gần như trong bóng tối, khiến có nguy cơ đánh giá thấp hiện tượng mafia. 

Và cũng để tái khẳng định rằng không có lãnh thổ, khu vực hay nhà nước nào có thể được miễn trừ khỏi ký sinh trùng của nền dân chủ này.

Milan và vùng Lombardia luôn là một khu vực được coi là lý tưởng cho các băng nhóm tội phạm và tham nhũng, cho dòng tiền quan trọng phát sinh từ ngành công nghiệp và tài chính. 

Theo các nhà điều tra, Milan và Lombardia đại diện cho các vùng lãnh thổ mà tội phạm mafia và tội phạm kinh tế tài chính ngày càng phổ biến, thông qua gian lận thuế, cho vay nặng lãi và rửa tiền trong các lĩnh vực phân phối hàng hóa, cũng như trong lĩnh vực xây dựng, chuỗi cung ứng, quản lý chất thải, phục vụ ăn uống, nông nghiệp, buôn bán ma túy, đến những hình thức bóc lột lao động và thuê mướn bất hợp pháp ở thành thị gần đây.

Milano đang chuẩn bị đăng cai Thế vận hội Milano-Cortina vào năm 2026. Các công việc chính sẽ mang lại một dòng tiền khổng lồ và đã nằm trong tầm ngắm của các nhóm tội phạm mafia, như được báo cáo trong báo cáo sáu tháng mới nhất của DIA (Tổng cục Điều tra chống tội phạm mafia).

Đây là một hoạt động quốc tế, đặt Ý vào vị trí phát huy tiềm năng to lớn của đất nước, nhưng đồng thời cũng có nguy cơ gây lãng phí tài nguyên, tạo ra sự xâm nhập của mafia, cũng như tàn phá môi trường, đặc biệt là đối với các công trình liên quan đến vùng lãnh thổ Veneto.

Ngày 16-1 vừa qua, trùm mafia Matteo Messina Denaro sa lưới sau 30 năm lẩn trốn. Từ nhiều năm nay, DIA đã dành riêng một phần báo cáo về Messina Denaro.

Trong suốt 30 năm, Matteo Messina luôn được che giấu bởi sự sợ hãi của những người sinh sống quanh nơi ông ta lẩn trốn. 

Hơn thế, ông trùm có rất nhiều người hỗ trợ ở mức độ địa phương và quốc gia, của các nhân vật có quyền lực lẫn các chủ doanh nghiệp, của một mạng lưới ngầm vô cùng lớn. Trong thời gian đó, Messina Denaro đã điều hành một đế chế tội phạm có tổ chức, kinh doanh và thu lợi nhuận khổng lồ.

Trong thời kỳ tình trạng khẩn cấp COVID-19, mafia nhúng tay vào việc cung cấp các trang thiết bị y tế. Có những cuộc gặp gỡ giữa các băng đảng với các nhân vật của ngành y tế, có việc cung cấp đĩ điếm cho những người điều hành để đổi lấy những thỏa thuận có lợi.

Ở vùng Lombardia, hiện tượng mafia thực sự bùng nổ: hàng trăm vụ bắt giữ kể từ đầu năm, các vụ án hình sự gắn liền với tên của các gia đình mafia chiếm giữ tại nhiều tỉnh thành, gốc rễ tội phạm ngày càng ăn sâu hơn.

Ngày nay mafia giết người ít hơn, các vụ thảm sát ngừng lại nhưng mafia không hề yếu đi, thậm chí còn mạnh lên. Mafia của thời đại 4.0, của những cổ cồn trắng, của bằng cấp cao, của vòi bạch tuộc đang vươn sâu vào bộ máy nhà nước, hệ thống nhà băng, tài chính, kinh tế, y tế...

 Giờ đây mafia không tìm đến những địa vị cao để cầu xin ơn huệ mà ngược lại, càng tăng các hiện tượng dùng mafia để đạt tới mục đích chính trị và tài chính.

Vì thế, 21-3 không chỉ là ngày tưởng niệm, đòi hỏi công lý cho những nạn nhân vô tội mà còn là một sự nhắc nhở tỉnh thức và kêu gọi hợp lực để xóa bỏ một tổ chức tội phạm đang ngày càng vô hình, xóa bỏ một thời đại mafia mới. 

Đấy cũng là ngày có sự tham gia đông đảo của các tầng lớp học sinh, sinh viên - những người sẽ lãnh nhận và thiết kế tương lai, chống lại lạm quyền và bạo lực.

"…Giờ đây cuộc sống của bạn chỉ có thể thay đổi nếu bạn sẵn sàng bước đi,

hét to mà không sợ hãi

đếm một trăm bước chân dài theo con đường của mình

Vậy thì

1, 2, 3, 4, 5, 10, 100 bước!

1, 2, 3, 4, 5, 10, 100 bước!■