Phụ nữ Ả Rập: Nấu ăn trực tuyến không chỉ là niềm vui

Nhà bếp là trái tim biểu tượng của việc nội trợ trong thế giới các quốc gia Ả Rập, khiến phụ nữ buộc phải gánh vác trách nhiệm gia đình và bù lại không cần phải lao động. Nhưng giờ đây, trên khắp Trung Đông và Bắc Phi, những đầu bếp nữ đang sử dụng YouTube và các công thức nấu ăn yêu thích để thay đổi cuộc sống của gia đình mình.

Ra mắt vào năm 2019, đến nay kênh YouTube của Heba Abo Elkheir đã thu được hơn 332 triệu lượt xem, trong đó có nhiều phụ nữ trẻ sống ở Trung Đông và Bắc Phi - Ảnh: YouTube

Từ sở thích biến thành thu nhập

Khi Heba Abo Elkheir còn bé, cô mơ ước trở thành luật sư, thậm chí một thẩm phán. Sau khi lấy bằng cử nhân luật tại quê hương Ai Cập, cô kết hôn và sớm trở thành bà mẹ hai con. 

"Sau đó mọi thứ dừng lại - cô nói - Tôi không muốn chỉ ngồi ở nhà, nhưng rất khó tiếp tục học hoặc ra ngoài làm việc trong lĩnh vực pháp luật".

Theo lời khuyên của chồng, Abo Elkheir, 31 tuổi, bắt đầu một kênh nấu ăn trên YouTube vào đầu năm 2019, giới thiệu cách nấu ăn tại nhà của cô trong các video đơn giản. Không phải sự mới lạ hay sáng tạo khiến công thức nấu ăn của Elkheir trở nên phổ biến, mà chính nhờ độ tin cậy và sự đơn giản của chúng. 

Các món ăn nổi tiếng của Ai Cập được Elkheir hướng dẫn như basbousa và macarona bil béchamel là những món được ưa chuộng nhất, với hơn 6 triệu lượt xem mỗi món. 

Chưa đầy 3 năm, cô đã có hơn 3 triệu người đăng ký, không chỉ trở thành người có thu nhập ngang bằng với chồng mà còn là một trong ba phụ nữ hàng đầu dẫn dắt các kênh ẩm thực trên YouTube khắp Trung Đông - Bắc Phi (còn gọi là khu vực MENA).

The New York Times cho rằng sự nổi lên của các nền tảng truyền thông xã hội, đặc biệt là YouTube, đang thay đổi động lực quyền lực của phụ nữ Ả Rập, cho phép họ biến bếp núc thành nguồn thu nhập và tầm ảnh hưởng. 

"Hai năm trước nếu bạn hỏi tôi, tôi sẽ nói rằng tôi muốn quay trở lại ngành luật - Abo Elkheir nói - Nhưng giờ thì không, tôi muốn ra nước ngoài và trở thành một đầu bếp được chứng nhận. Tôi tìm thấy rất nhiều ý nghĩa trong công việc này".

Xa hơn về phía tây, ở thành phố biển Nador thuộc Morocco, Karima Boukar bắt đầu kênh YouTube của mình năm 2015. Người dùng đổ xô vào xem các video tráng miệng do cô thực hiện, với cách làm đơn giản, sử dụng thành phần nguyên liệu với chi phí tiết kiệm. 

Video phổ biến nhất của Boukar, với hơn 16 triệu lượt xem, là món tráng miệng lấy cảm hứng từ bánh hạnh nhân dừa với ba thành phần nguyên liệu. 

Các video thu hút lượt xem tiếp theo là công thức làm chocoflan và bánh pudding ủ lạnh. Sau 6 tháng, kênh Youtube của Boukar đã có hơn 100.000 người đăng ký và tới giờ đã có hơn 4 triệu người theo dõi.

Năm 2016, khi Boukar, 35 tuổi, biết rằng con trai đầu lòng của mình mắc chứng tự kỷ, cô đã cân nhắc việc đóng kênh YouTube để dành thời gian cho cậu bé. Nhưng rồi cô nhanh chóng nhận ra việc chăm sóc y tế cho con sẽ rất tốn kém và YouTube chính là nguồn thu rất tốt giúp trang trải chi phí điều trị bệnh cho con. 

"Tôi tiếp tục kênh này để kiếm thu nhập và giúp đỡ con trai mình. Bây giờ thằng bé đang ở tình trạng cực kỳ tốt", cô nói. Các video của Boukar có trung bình 400.000 lượt xem, thu nhập hằng tháng thấp nhất hàng nghìn đôla Mỹ.

Khi nhận ra có lợi nhuận, Ola Tashman đã nỗ lực gấp đôi, đầu tư vào máy quay tốt hơn - Ảnh: The New York Times

Thực phẩm là một trong bốn danh mục hàng đầu trên YouTube ở khu vực MENA, một người phát ngôn của nền tảng chia sẻ video này cho biết. Ba kênh còn lại là phong cách sống, âm nhạc và gần đây là trò chơi. 

Trong 5 năm qua, số lượng kênh do phụ nữ thực hiện trong khu vực với hơn 1 triệu người đăng ký đã tăng gấp 30 lần, hiện nay lên 150 kênh.

Ola Tashman, người có kênh dạy nấu ăn có hơn 2,5 triệu người đăng ký, cho biết: "Tôi từng nghe nói rằng mọi người kiếm tiền từ YouTube, nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ là một trong những người đó". 

Là người Jordan bản địa, Tashman, 38 tuổi, bắt đầu kênh YouTube của mình vào năm 2018 khi sống ở Saudi Arabia cùng chồng. Cô là kế toán được đào tạo, nhưng không được phép làm việc ở đó vì không phải là công dân Saudi Arabia. 

Tashman bắt đầu đăng video nấu ăn để quên đi nỗi thất vọng vì không thể theo đuổi tham vọng nghề nghiệp, đồng thời mong muốn tìm lại những bữa ăn mà cô nhớ ở nhà, như ma'amoul (bánh quy Eid) và món shushbarak của mẹ cô (bánh bao cừu nấu trong nước xốt sữa chua). 

"Tôi chưa bao giờ mong đợi sẽ tăng lượng khán giả của mình đến như vậy" - cô nói. Nhưng khi nhận ra có lợi nhuận, cô đã nỗ lực gấp đôi, đầu tư vào máy quay tốt hơn và lượng khán giả tiếp tục tăng.

Với hầu hết những phụ nữ này, nấu ăn là một sở thích hoặc một điều họ vẫn thường làm cho gia đình mình, nên lý do đưa chúng lên mạng cũng khác nhau. 

Tuy nhiên, đối với mọi người, việc nhìn thấy một hoạt động theo truyền thống được coi là nữ tính, được những người xung quanh coi trọng là điều rất thú vị. Và họ nhận ra rằng công việc đó giúp những người phụ nữ giành được sự độc lập về tài chính, sự tôn trọng và ý nghĩa. 

"Tự do tài chính là một điều tuyệt vời. Tính cách của tôi đã thay đổi. Tôi cảm thấy mình to lớn hơn", Tashman chia sẻ. Ngay cả những đứa con cũng không còn phàn nàn khi cô dọn bữa tối muộn trên bàn nữa. "Chồng tôi cũng rất ủng hộ, vì muốn thành công thì nhà không thể nghiêng về một phía. Và bây giờ chúng tôi thực sự là những đối tác bình đẳng".

Muna Al-Amsha, người đã chạy trốn khỏi cuộc nội chiến Syria năm 2016 cùng chồng và 5 người con và định cư ở Kurdistan thuộc Iraq, cũng gặt hái được một số lợi ích này. Là người tị nạn, cả cô và chồng đều phải vật lộn để tìm việc làm. 

Theo gợi ý của một người bạn, cô ấy bắt đầu đăng video về các công thức nấu ăn truyền thống của Syria. "Tôi mất khoảng một năm để bắt đầu kiếm được thu nhập tốt, nhưng cuối cùng tôi đã kiếm được vài trăm đôla mỗi tháng. Trong vài năm, vợ chồng tôi hoàn toàn dựa vào thu nhập của tôi", Al-Amsha nói.

Thu nhập đến từ mỗi lượt xem của người sáng tạo nội dung, một chức năng liên quan đến số tiền mà nhà quảng cáo phải trả cho YouTube, thay đổi theo khu vực địa lý. 

Vì nhiều người đăng ký ban đầu của Al-Amsha đến từ Syria nên lượt xem của họ không giúp cô thu được nhiều lợi nhuận. Nhưng cuộc di cư tị nạn kéo theo nhiều người Syria phân bổ trên toàn cầu đã cho phép Al-Amsha có một khoản thu nhập hiện đủ để trang trải tiền thuê nhà và chi phí sinh hoạt gia đình.

Cho đi và kết nối

An toàn tài chính, mặc dù là cơ bản, chỉ là một trong những phần thưởng mà những phụ nữ này được hưởng. Trên hết, họ cảm thấy có ý thức đóng góp cho một cộng đồng rộng lớn hơn.

Karima Boukar, người điều hành một kênh dạy nấu món tráng miệng trên YouTube, đã tăng thêm thu nhập bằng cách cộng tác với các công ty thực phẩm - Ảnh: YouTube

Boukar, vlogger người Morocco đang điều hành kênh YouTube hướng dẫn nấu các món tráng miệng, cho biết: "Tôi kiếm được lợi nhuận tài chính, điều này thật tuyệt và quan trọng. Nhưng lòng tự trọng và tính cách của tôi mới là thứ đã thực sự thay đổi. Bây giờ tôi cảm thấy tốt hơn, tự tin hơn rất nhiều và khi gặp gỡ mọi người, tôi cảm thấy mình đã đóng góp được gì đó".

Ý thức cho đi này cũng là động lực cho Al-Amsha. "Những phụ nữ trẻ, nhiều người trong số họ mới cưới xa nhà hoặc buộc phải rời khỏi Syria như tôi, nói rằng tôi giống như mẹ của họ vì đã dạy họ cách nấu ăn - cô nói - Khi bạn nghe thấy thế, trái tim bạn như mở ra. Bạn thực sự cảm thấy vinh dự và quan trọng khi làm được điều ý nghĩa cho rất nhiều người".

Những người xem có cảm giác kết nối thân thuộc với những người sáng tạo nội dung này, ngay cả khi chưa bao giờ thấy họ ngoài đời thực. 

Abo Elkheir, người không xuất hiện trong các video của mình, cho biết: "Nhiều lần, mọi người thậm chí không bấm vào xem các công thức nấu ăn. Họ chỉ muốn nghỉ ngơi và thư giãn. Họ nói rằng họ mở video vì họ thích nghe giọng nói của tôi và những gì tôi nói".

Đối với Tashman, cô thường xuyên nhận các yêu cầu hướng dẫn những công thức nấu ăn phổ biến. "Khi tôi nói với những người theo dõi kênh của mình rằng họ có thể tìm thấy các công thức đó trên YouTube, họ trả lời: Nhưng chúng tôi muốn có công thức từ cô, theo cách của cô". 

Những người xem trung thành này là ai? The New York Times dẫn dữ liệu của Google cho thấy thế hệ millennials là lượng khán giả lớn nhất của YouTube ở khu vực Trung Đông - Bắc Phi, với thời gian xem chỉ đứng sau thế hệ millennials ở Hoa Kỳ. Đặc biệt, đối với những đầu bếp trực tuyến này, phụ nữ chiếm khoảng 3/4 số người đăng ký.

Lượng người xem khổng lồ và trung thành này đã giúp những người sáng tạo nội dung phần nào miễn nhiễm với những thay đổi thuật toán khét tiếng không ngừng của các nền tảng truyền thông xã hội. ■