Có trường hợp xây xẩm, loạng choạng, buồn nôn. Có ý bảo chọc mũi quá dầy còn tác động xấu đến đường thở. Nghe nói có thể lấy mẫu ở miệng, hay nước bọt, sao không thực hiện?

Lấy bệnh phẩm chỗ nào, đa phần, dựa vào tải lượng virus, tức nơi virus xuất hiện nhiều nhất. SARS-CoV-2 là virus hô hấp, nhạy hơn hết là lấy dịch hô hấp dưới, nhưng để tiện, thì hô hấp trên được chọn.

Mẫu cung cấp cho test nhanh, RT-PCR có thể lấy bằng ngả mũi (N), mũi họng (NP), hầu họng (OP). Càng sâu càng chính xác, nên N bị loại, NP và OP so kè, nhưng rốt cuộc chỉ còn test NP được gật. 

Tỵ hầu, nơi giao nhau giữa đường hô hấp và tiêu hóa, địa lợi với mọi tiêu chuẩn, nên là nơi đang tất tả đón tiếp các mũi tăm bông nườm nượp vào công việc. Tăm bông là phương tiện, vào bằng mũi, thọc sâu, xoay vài lượt, nên test NP bị gọi chết tên là ngoáy mũi.

Vấn đề là vùng mũi họng trời sinh cực khó chịu với ngoại vật, và là ổ của những phản xạ danh tiếng như ho khạc, lacrimal (chảy nước mắt), gag (nôn)... Vẻ nhăn nhó của người ngoáy mũi, giới thiệu rõ gói khó chịu mũi họng bị làm phiền này, một số còn xây xẩm, hoa mắt, loạng choạng. Dân Tây còn tả chân chúng như một cú cào não, cù nhột não, ta gọi là thốn tận óc. Một số than phiền chứng đau nửa đầu nặng hơn sau lượt ngoáy mũi. Cá biệt, có trường hợp bị... rò dịch não tủy, do bất thường về sọ não.

Kẻ vầy người khác, không phải ai cũng dính “hội chứng test tỵ hầu” này. Thường người  bị  vẹo vách ngăn, cuống mũi quá phát, viêm xoang, phẫu thuật mũi xoang, viêm amidan, viêm mũi dị ứng, sợ tiêm, áo choàng trắng..., bị hành hơn cả.

Dù vậy, hầu hết chỉ gói gọn trong cú sốc khó chịu chừng 10 giây, không gây tổn thương thực thể nào. Những phản ứng thái quá, hầu hết do nhạy cảm cá nhân.

Đó cũng là câu trả lời về việc chọc ngoáy mũi hà rầm có làm tổn thương mũi họng, chức năng hô hấp hay không? Nhiều lượt chạm và xoay có thể làm tổn thương niêm mạc tỵ hầu, nhưng chỉ quanh diện tích đầu que, cộng khả năng hồi phục, nên vết thương vi mô này, là không đáng kể. Biểu mô khứu giác, dưới niêm mạc, có thể bị động chạm, với cú ngoáy quá tay, nhưng ít xảy ra. Ngoài ra, biểu mô khướu giác, bao gồm thần kinh khứu, theo thiết kế tập trung ở phần trần hốc mũi nhiều hơn.

Nói vậy, mũi họng vẫn là nơi tránh được thì tránh, bị đâm chọc dưới mọi hình thức. Mong là dịch bệnh sớm dịu lại, chương trình toàn dân ngoáy mũi giãn bớt.

Người ta đang tính kế lấy mẫu nước bọt, nhưng nhiều lẽ, khó thành. Nói thêm, cần cảnh giác với các kiểu chào hàng tăm bông ngoáy mũi không khó chịu (trục mềm, đầu bông tròn). Thay đổi vật liệu, dù là cán que, có thể ảnh hưởng đến kết quả, kể cả RT-PCR. Ngoài ra, đề phòng cả kiểu lấy mẫu mũi nông, bớt khó chịu, nhưng kết quả năm ăn năm thua.