Viết thuê bài luận nhập học: Chuyện đời không tự kể

TTCT - Bài luận là cơ sở để hội đồng xét duyệt đánh giá xem ứng viên có phù hợp với trường hoặc xứng đáng nhận học bổng hay không. Những mục đích này sẽ không đạt được nếu những gì viết ra không phải do người mang những nguyện vọng đó.

Bài luận hay "thư động lực" (motivation letter) bày tỏ quyết tâm, nguyện vọng là một phần bắt buộc của quá trình nộp hồ sơ đăng ký học hay xin học bổng ở các trường nước ngoài. Dịch vụ viết thuê đáp ứng nhu cầu này đã có từ lâu, và sự xuất hiện của các ứng dụng AI như ChatGPT còn khiến tính trung thực của các bài văn này - vốn là thứ giúp một hồ sơ nổi bật - bị nghi ngờ nhiều hơn.

Bài luận là cơ sở để hội đồng xét duyệt đánh giá khả năng viết cũng như cách thể hiện ý tưởng của ứng viên, để xem họ có phù hợp với ngành học, trường học hoặc có xứng đáng nhận được học bổng hay không. Những mục đích này sẽ không đạt được nếu những gì viết ra không phải do người mang những nguyện vọng đó.

Thị trường đa dạng

"Dù [khách hàng] muốn theo học chương trình cử nhân hay thạc sĩ, các dịch vụ viết luận tuyển sinh luôn đưa ra những tuyên ngôn chính xác về mục đích hoặc quan điểm cá nhân của họ, bằng cách tuân thủ tỉ mỉ các yêu cầu, thông tin cụ thể và chủ đề do hội đồng đánh giá đặt ra" - tuần báo Outlook (Ấn Độ) nhiệt tình "quảng cáo" trước khi giới thiệu "một số dịch vụ viết thuê hàng đầu" trong bài viết hồi tháng 3-2023.

Đứng đầu trong tám cái tên Outlook nêu ra là MyAdmissionEssay, được đánh giá là "dịch vụ viết luận tuyển sinh tốt nhất về mặt tổng thể", với mức phí trung bình 69 USD cho một bài luận nhập học dài ba trang (giao sau năm ngày).

Với dịch vụ này, khách hàng chỉ cần chọn thể loại viết, ví dụ "viết học thuật", loại văn bản - chẳng hạn "bài luận xin nhập học", cấp độ học thuật, ngày đến hạn, số trang hoặc từ. Họ cũng có thể chọn người viết thuê - sinh viên hay chuyên gia viết lách. Cuối cùng, người dùng đính kèm tất cả các chi tiết cần thiết để người viết có thêm chất liệu cho bài viết.

Một trang viết thuê khác là EssayPro không có mô hình định giá cố định. Khách hàng phải dùng máy tính nhập yêu cầu của họ và kiểm tra giá. Chi phí cho mỗi trang của một bài luận tuyển sinh đại học giao hàng trong 10 ngày là 14,25 USD, trong ba ngày 15,39 USD, một ngày 17,8 USD.

Trong khi đó, SpeedyPaper - một trang web cung cấp dịch vụ viết bài luận ứng dụng và dịch vụ viết bài luận xin học bổng - cung cấp một bảng giá trên mỗi trang (275 từ) theo các trình độ học vấn (trung học, đại học, thạc sĩ, tiến sĩ). Giá cả cũng phụ thuộc vào deadline. Chẳng hạn, cùng với một bài luận tuyển sinh dài một trang, SpeedyPaper lấy 48 USD nếu "giao hàng" trong chín ngày. Trong năm ngày là 54 USD và trong sáu giờ là 99 USD.

Ở quy mô rộng hơn, thị trường viết thuê bài luận nói chung, không kể đơn xin học hay bài tập về nhà khi đã chính thức đến trường, ước tính đạt quy mô đến 1 tỉ USD mỗi năm, theo Forbes. Một nghiên cứu năm 2018 của Đại học Swansea, điểm lại 71 khảo sát trong 65 nghiên cứu khác nhau từ năm 1978 đến cuối thập niên 2010, cho biết cứ bảy sinh viên thì có một người trả tiền cho ai đó viết bài thay họ. Con số tuyệt đối theo khảo sát là 31 triệu sinh viên khắp thế giới. Forbes khi dẫn lại nghiên cứu này còn cung cấp thêm thông tin: Cơ quan Đảm bảo chất lượng giáo dục bậc cao Anh quốc phát hiện 17.000 trường hợp vi phạm học thuật chỉ trong năm 2016. Một "lò viết thuê" ở Anh từng công khai mỗi năm sản xuất tới 12.000 bài luận được trả tiền.

Chuyện đời của ai?

"Tôi viết thuê bài luận nhập học Ivy League cho học sinh Trung Quốc" là tiêu đề bài viết gây tò mò của tác giả Eunice Park cho Vice tháng 8-2014. Park tự nhận đã chấp bút cho hơn 350 bài luận nhập học đại học Mỹ của học sinh Trung Quốc trong vòng ba năm, với tệp khách hàng đa dạng - từ học sinh trong những gia đình phổ thông đến con gái của ông trùm công nghiệp. Tất cả đều có một điểm chung là không thể viết nổi một bài luận có ý tứ và sẵn sàng trả cho Park mức thù lao hậu hĩnh.

Từ chỗ đang làm thêm bằng việc chạy bàn, Park kiếm được 2.000 USD chỉ trong hai tuần, và chỉ trong một kỳ nhập học cô đã viết hơn 100 bài luận, "kiếm đủ tiền để trả các hóa đơn hết năm, trả hết khoản vay mua ô tô và thậm chí có thể thoải mái chi 150 USD làm nail kiểu Nhật hai tuần một lần".

Mỗi thương vụ viết thuê của Park bắt đầu bằng một cuộc phỏng vấn kéo dài cả ngày. Cô sẽ tìm hiểu mọi ngóc ngách thân mật trong cuộc sống của khách hàng: gốc gác gia đình, điều kiện tài chính và những câu chuyện thời thơ ấu của học sinh... Sau đó, cô cố gắng xác định một chủ đề liên quan đến "nỗi đau" hoặc "tình người" có thể làm tiêu điểm của bài luận, gắn liền với một chủ đề phổ quát hơn như sự đồng cảm hoặc khiêm tốn…

Ví dụ, một nữ sinh tên Wei luôn thắc mắc tại sao cha mẹ cô ấy trông hạnh phúc hơn nhiều trong những bức ảnh cũ trước khi có Wei. Wei suy đoán ba mẹ trông có vẻ khốn khổ vì họ chưa bao giờ muốn có con, đằng này lại là con gái. Khi Wei càng lớn, cô nhận thấy cha mẹ mình đã làm việc nhiều giờ để nuôi cô. Nhờ sự hy sinh và cố gắng, gia đình Wei sau gần 20 năm đã sở hữu một công ty trị giá hàng triệu USD. Cuối cùng thì Wei cũng đã có thể thấy những bức ảnh mà cha mẹ cô ấy trông hạnh phúc hơn.

"Tôi có thể sử dụng khoảnh khắc hạnh phúc này trong một bài luận để thể hiện một chút nội tâm. Tôi đã bịa đặt một số chi tiết? Vâng. Nhưng quan trọng nhất, cô ấy có vào được trường mình chọn không? Cô ấy đã làm được" - Park kể lại.

Nhìn chung, Park biết giọng điệu của một bài luận tuyển sinh đại học sẽ phải rất đặc trưng, nhất là khi viết từ quan điểm của một người Trung Quốc. "Bạn phải khắc họa những đặc điểm được kỳ vọng ở họ, đồng thời làm nổi bật đấu tranh chống lại một số khuôn mẫu tiêu cực. Qua bài viết, ứng viên có thể sẽ hiện lên giữa những sự đối lập: có phần rụt rè nhưng đầy lý tưởng, hoặc tham vọng nhưng lại rất cống hiến, hoặc dè dặt nhưng vô cùng trung thực..." - người viết thuê chuyên nghiệp tiết lộ.

Tiếng lành đồn xa, Park ngày càng đắt khách. Cô không thể phỏng vấn tất cả học sinh khách hàng nên cần tìm cách viết bài luận nhanh hơn. Cô quyết định viết về những trải nghiệm của riêng cô thay vì của khách hàng.

Có lần, Park đã sử dụng "một trong những khoảnh khắc đáng xấu hổ nhất của đời mình" cho bài luận của một cô gái Trung Quốc 17 tuổi con một gia đình giàu có, chưa bao giờ muốn gì mà không được đáp ứng.

Ngày xưa có lúc đem quần áo đi giặt tại tiệm giặt ủi địa phương, mẹ của Park bị trộm sạch quần áo của cả gia đình. Vì túng thiếu, mẹ Park phải dẫn các con đi mua lại áo quần tại một chợ đồ cũ rẻ mạt. Một bạn ở trường của Park đã nhìn thấy và chọc ghẹo cô trong trường.

"Với một bài luận tuyển sinh đại học, câu chuyện trên quý như vàng. Bạn có thể gắn câu chuyện trên với nhiều ý nghĩa mà bạn muốn nhắm đến. Điều này sẽ hiệu quả, nhất là khi học sinh thích những câu chuyện giàu có từ nghèo khó" - Park nói. Với bài viết này, cô nhận được thù lao 400 USD.

Dần dà, Park nhận ra mình chẳng khác nào như đang bán những ký ức cuộc sống của mình. Sự mất mát ập đến nhanh chóng. Mỗi lần Park sử dụng những khoảnh khắc đáng nhớ đời mình cho các bài luận của người khác, Park cảm thấy một phần trong mình đã biến mất.

"Tôi không biết tôi đã mong đợi điều gì từ học sinh. Liệu các em có cảm nhận được nỗi đau trong câu chuyện của tôi và sau đó đặt câu hỏi về đạo đức của việc sử dụng cuộc sống của người khác như một bài luận tuyển sinh?" - Park nói.

Park chưa bao giờ hỏi khách hàng, nên dĩ nhiên sẽ không bao giờ có câu trả lời. Chỉ biết rằng cô bé nhận được bài viết có chi tiết giặt ủi kia sau khi trúng tuyển một đại học ở Mỹ đã gửi cho cô một email hồi âm, vỏn vẹn hai từ "Cảm ơn".

"Đó là câu chuyện của các em"

T.T. (25 tuổi, hiện ngụ tại quận 6, TP.HCM) - cựu du học sinh Việt Nam ngành công nghệ thông tin tại Đại học bang Texas - cho biết mình từng nhận viết thuê bài luận nhập học đại học suốt 3,5 năm học cử nhân tại Mỹ. "Nghề" này đến từ chuyện tình cờ và rất cá nhân: viết thay một người em họ để làm hồ sơ du học Mỹ.

Người em họ tên Q., nhỏ hơn T. 1 tuổi, có điểm trung bình phổ thông tại Việt Nam khá cao, lại tham gia nhiều hoạt động thể thao, có giải thưởng về bóng rổ nhưng lại không giỏi viết luận, đặc biệt bài viết để tự PR bản thân trước hội đồng tuyển sinh.

"Tôi đã gợi ý Q. nên bắt đầu câu chuyện từ niềm đam mê bóng rổ và Q. đã gặp khó khăn ra sao để theo đuổi môn thể thao này. Q. sẽ phải đề cập chi tiết ở Việt Nam, người ta thường đánh giá cao tài năng của một học sinh chủ yếu chỉ dựa vào thành tích học tập thay vì thể thao. Nhiều gia đình "ép" con cái học thêm ngày đêm còn thể chất thì yếu kém. Q. sẽ phải làm nổi bật trong bài viết mình là người đi ngược dòng, không chỉ giỏi thể thao mà thành tích học thuật cũng rất tốt" - T. kể.

Nhưng khi viết hoài mà không ra được ý trên, Q. nhờ T. viết hộ. Người em họ trở thành khách hàng đầu tiên của T.. Từ đó, Q. giới thiệu T. những người bạn cần "hỗ trợ". Nếu phải viết từ A đến Z, T. sẽ lấy phí khoảng 200 USD/bài. Nếu sửa bài và nâng cấp bài viết đã có, T. lấy 100 USD/bài. Đến hết đại học, T. thu được khoảng 1.600 USD từ 10 khách hàng Việt Nam. Cả 10 khách hàng đều trúng tuyển đại học.

"Ở Mỹ, các trường đại học rất đa dạng, có trường tốp cao, có trường tốp trung, có trường tốp dưới, bạn gần như luôn chọn được một trường đại học vừa sức mình. Thật ra tôi thấy những học sinh mà tôi hỗ trợ đều có đủ năng lực học thuật và tài chính để du học một trường đại học Mỹ tương ứng sức học của các em. Chỉ có điều các em không giỏi trong hành văn, diễn đạt. Nội dung của các bài luận cũng chính là từ câu chuyện của các em, tôi không thêm bớt gì. Tôi như người chấp bút kể lại câu chuyện ấy bằng ngôn ngữ viết sao cho người đọc - ở đây là ban tuyển sinh - cảm nhận được một cách rõ nét nhất và nhận thấy bạn học sinh này phù hợp với trường đại học" - T. nói.