Thiên thời - địa lợi - nhân hòa

Anh Bùi Hải An -T.N.

Bắt đầu bằng một câu xưa cũ: Tại sao lại chọn khởi nghiệp vào lúc này mà không phải sớm hay muộn hơn, thưa anh?

- Ở từng thời điểm, khởi nghiệp đều tồn tại những cơ hội và thách thức riêng. Hiện tại là một thời điểm khá thuận lợi để khởi nghiệp nhờ những yếu tố sau:

+ Thiên thời: Kinh tế thế giới chuẩn bị bước vào thời kỳ suy thoái. Hàng loạt công ty, tập đoàn lớn đang co mình lại và bỏ ngỏ sân chơi cho những startup mới sáng tạo hơn, năng động hơn và quan trọng hơn là không bị gò bó bởi những bộ máy quản lý cồng kềnh. Airbnb là một ví dụ, nó đang là một công ty có giá trị lớn hơn những tập đoàn khách sạn lớn nhất thế giới cộng lại, nhưng startup này không sở hữu bất kỳ căn phòng nào cả.

+ Địa lợi: Ở Việt Nam, những mảng mới như thương mại điện tử, kinh tế chia sẻ (sharing-economy), ứng dụng điện thoại (mobile apps) đã thâm nhập vài năm nay và thị trường cũng đã quen dần với chúng. Điều này mở ra sân chơi mới cho những startup Việt Nam có mong muốn phục vụ thị trường nội địa. Đơn cử như Ticketbox - công ty bán vé trực tuyến lớn nhất Việt Nam - đang góp phần tạo ra thói quen mới khi mua vé sự kiện, thể thao, chương trình ca nhạc... trực tuyến cho thị trường trong nước.

+ Nhân hòa: Ngày càng có nhiều bạn từng học, làm việc ở nước ngoài trở về nước và các bạn đang làm việc tại những tập đoàn đa quốc gia hoặc các startup nước ngoài tại Việt Nam (như Uber, Grab, Misfit...) cùng đem những kiến thức và kinh nghiệm quốc tế đến với các startup non trẻ, giúp tạo nên một sự cạnh tranh công bằng hơn so với những ông lớn khác.

Môi trường của Việt Nam có đang ủng hộ những người khởi nghiệp?

- Trong khoảng một năm trở lại đây, phong trào khởi nghiệp bắt đầu phát triển mạnh mẽ trở lại với sự giúp sức của truyền thông. Những câu chuyện thành công của các startup tiêu biểu (Triip.me, Ticketbox, The Kafe, The Coffee House...) đang là nguồn cảm hứng cho những ai có mong muốn khởi nghiệp. Nhìn chung, môi trường đang rất thuận lợi cho các bạn.

Bên cạnh đó, những yếu tố cần thiết và quan trọng như chính sách của Chính phủ, thị trường đầu tư (nhất là đầu tư từ nước ngoài) vẫn chưa thật sự thoáng để những bạn khởi nghiệp có được sự hậu thuẫn tốt hơn.

Đặc biệt là khi so sánh với những môi trường khởi nghiệp trong khu vực như Indonesia, Thái Lan hay Singapore, các bạn khởi nghiệp ở Việt Nam đang gặp nhiều thiệt thòi. Mặc dù Chính phủ đã bắt đầu đưa ra nhiều chương trình hỗ trợ khởi nghiệp như Vietnam Silicon Valley Project, tọa đàm của Phó thủ tướng Vũ Đức Đam với các bạn khởi nghiệp... nhưng vẫn chưa đủ sâu sát và hiệu quả. Hầu hết vẫn còn mang tính hình thức và chưa thật sự mở rộng cho mọi đối tượng.

Khởi nghiệp công nghệ cao ở Việt Nam có phải là trò chơi may rủi?

- Khởi nghiệp công nghệ cao luôn là trò chơi may rủi ở tất cả mọi nơi, kể cả Silicon Valley, với trung bình hơn 90% startup sẽ thất bại. Nguyên nhân đầu tiên là bạn phải tìm các giải pháp mới thông qua việc xây dựng sản phẩm và mô hình kinh doanh mới. Khác với những doanh nghiệp vừa và nhỏ truyền thống vốn có rủi ro thấp hơn.

Nguyên nhân thứ hai là khởi nghiệp công nghệ cao ở Việt Nam sẽ gặp phải rào cản thị trường vì mức độ đón nhận sản phẩm công nghệ mới không cao và chiếm tỉ lệ thấp so với các nước phát triển.

Thường những sản phẩm đã thành công ở thị trường nước ngoài, mở rộng đến Việt Nam được đón nhận tích cực hơn. Đó cũng là lý do khá nhiều startup Việt lựa chọn tung sản phẩm của mình ra thị trường thế giới trước thay vì trong nước.

Nguyên nhân cuối cùng, đóng vai trò quan trọng không kém là nhân sự công nghệ cao ở Việt Nam mới đang được hình thành. Các startup cần nhiều thời gian và sự đầu tư để xây dựng được đội ngũ mạnh cho việc phát triển sản phẩm.

Silicon Straits Saigon được xem là công ty phát triển nhân sự nhanh nhất, nhưng chúng tôi cần đến 3 năm để tập hợp được đội ngũ gần 60 người giỏi chuyên phát triển sản phẩm công nghệ cao.

Nếu chọn 3 điều hạnh phúc và tự hào nhất khi khởi nghiệp, anh sẽ chọn những gì?

- Đầu tiên là niềm tự hào về đội ngũ mà mình đã xây dựng nên. Chỉ tính 200 bạn ở TGM và Silicon Straits Saigon từng làm việc cùng, tôi thấy được sự trưởng thành, nhiệt huyết và bản lĩnh của các bạn phát triển qua từng ngày.

Nhiều bạn ở đây ra ngoài luôn được các doanh nghiệp lớn khác săn đón và đánh giá cao. Tôi có niềm đam mê lớn với việc phát triển con người và xây dựng đội ngũ. Tới thời điểm hiện tại, tôi hạnh phúc và tự hào về những gì mình và các bạn trong công ty đã làm được.

Gần đây, Silicon Straits Saigon đã đưa ra tầm nhìn và sân chơi lớn hơn với nhiều cơ hội cho các bạn trong tương lai. Sân chơi này sẽ giúp các bạn có thể trưởng thành, phát triển và đóng góp nhiều hơn cho xã hội. Đó cũng là động lực để tôi phấn đấu cho công việc mỗi ngày.

Thứ hai, tôi tự hào khi những sản phẩm do đội ngũ của mình xây dựng nên đang tạo ra những thay đổi và đóng góp tích cực cho xã hội. Silicon Straits Saigon đang hợp tác cùng các đối tác trong khu vực tạo ra các sản phẩm thuộc nhiều lĩnh vực và ngành nghề khác nhau.

Nhờ đó, tôi và các đồng nghiệp có thêm nhiều kinh nghiệm trong việc xây dựng sản phẩm công nghệ cao có chất lượng và cả cách xây dựng doanh nghiệp từ những sản phẩm đó.

Cuối cùng, tôi hạnh phúc khi thấy bản thân đang phát triển từng ngày thông qua việc giải quyết nhiều bài toán khác nhau, từ việc phát triển con người đến xây dựng doanh nghiệp, xây dựng sản phẩm...

Vậy 3 điều kinh khủng và mệt mỏi nhất khi khởi nghiệp là gì?

- Khởi nghiệp là một con đường chông gai và không dành cho tất cả mọi người. Lý do là bạn phải đối diện với những rủi ro, áp lực và sự cô đơn từng ngày, từng giờ. Rủi ro và áp lực vì mọi quyết định của bạn đều ảnh hưởng rất lớn đến nhân viên, tương lai của công ty cũng như khách hàng.

Có những quyết định bạn phải mất thời gian khá dài mới thấy được hệ quả của nó. Áp lực của việc thường xuyên và liên tục phải ra quyết định rất kinh khủng với một số người, nhưng với những người khác thì đó là “lò luyện đan” cực kỳ hiệu quả. Như tục ngữ có câu “Lửa thử vàng, gian nan thử sức”.

Làm startup, bạn sẽ có cơ hội gặp gỡ và tiếp xúc với nhiều người, nhưng cảm giác cô đơn là điều không tránh khỏi. Đôi lúc, những suy nghĩ và quyết định của bạn không được những người xung quanh, thậm chí người thân, ủng hộ.

Bạn có thể phải đơn độc chiến đấu và bảo vệ quan điểm của bản thân. Người ta thường nói “Thương trường như chiến trường”, chỉ khi trực tiếp ở trong đó bạn mới cảm nhận được sự khắc nghiệt của nó. Vì vậy, khi đã chọn con đường khởi nghiệp, bạn phải đủ mạnh mẽ và tin tưởng vào bản thân để kiên trì theo đuổi mục tiêu đề ra.

Điều cuối cùng, con đường khởi nghiệp là một cuộc chạy marathon, nhất là đối với những nhà sáng lập (founders). Bạn cần ít nhất 5-7 năm để bắt đầu thấy được kết quả và những dấu hiệu khả quan. Mỗi sáng thức dậy bạn đều phải suy nghĩ về “đứa con” của mình.

Bạn phải chăm sóc nó thời gian dài trước khi nó đủ trưởng thành và tự lo được cho bản thân. Mỗi ngày bạn sẽ phải đối mặt với hàng loạt vấn đề lớn nhỏ để bảo vệ và phát triển nó. Vậy nên trừ khi bạn tìm được lý do khiến bản thân thật sự muốn khởi nghiệp, còn không khả năng cao là bạn sẽ bỏ cuộc giữa chừng vì cuộc đua này quá dài.

Xin cảm ơn anh.■