Phóng to

Sự “quái dị” của Đại - Lâm - Linh như cơn gió lạ thổi vào Bài hát Việt - Ảnh: Gia Tiến

Quái, dị, kỳ, ghê, hết hồn, kinh hoàng... những tính từ, thán từ mang sắc thái tiêu cực từ khán giả và cả những nhà báo văn hóa văn nghệ mấy ngày nay tràn ngập trên các trang báo mạng, diễn đàn, các trang mạng xã hội Facebook, Multiply..., xen kẽ hiếm hoi những lời khen theo kiểu “chất nhạc đặc biệt”, “biểu diễn ấn tượng”, “tiết mục khuấy động”... là một phần tất yếu của cuộc chơi trong bối cảnh chung của nhạc Việt.

Chất nhạc đương đại của Ngọc Đại vốn không dành cho đại chúng. Việc sử dụng những cấu trúc trúc trắc trong phát triển giai điệu, đôi khi có thể xem là phi điệu tính bên cạnh cách dùng nhiều màu sắc âm nhạc khác nhau khi là kinh viện, khi mang màu thiền, thậm chí dùng giọng hát của nghệ sĩ như một phần của tác phẩm khí nhạc đã đưa Ngọc Đại sang một vùng “quy hoạch” âm nhạc khác.

Nghe anh, người ta có thể thấp thoáng thấy thảo nguyên Mông Cổ, những mái chùa cổ kính rêu phong, cơn khát tình của những con thú hoang mang dáng vóc người... Trong không gian tự do và không giới hạn ấy của âm nhạc đương đại, Ngọc Đại và đồng sự đã sử dụng gần như tất cả những gì mình có, lắm lúc ngỡ như tùy tiện, để xếp đặt thế giới của mình và mời gọi công chúng tham gia.

Để bước vào thế giới ấy, như Ngọc Đại khuyên: “Hãy cứ thư giãn, không có gì phải căng thẳng cả!”. Thư giãn và thả mình theo mọi chiều kích cảm thụ có thể, tận hưởng theo cách của mình cũng là một phần trong quá trình sáng tạo.

Thế nhưng công chúng của Bài hát Việt đã không thể thư giãn. Họ choáng với những tiết mục biểu diễn như nhập đồng của Thanh Lâm hay những tiếng gào thét của Linh Dung, dẫn đến “choáng toàn diện” với âm nhạc Ngọc Đại vì một lẽ đơn giản: “thực đơn” được dọn cho họ quá xa lạ với lối thưởng thức thông thường.

Sân khấu Bài hát Việt với những món pop, rock, swing, dân gian đương đại... quen thuộc đã hình thành một lớp khán giả của những dòng nhạc ấy. Không ngạc nhiên vì sao họ ngợp trước những Chiều, Dệt tầm gai, Cây nữ tu...

Giá như Đại-Lâm-Linh có một sân khấu riêng, một live show phù hợp hơn với âm nhạc của họ hẳn khán giả đã bớt phải sốc. Rõ ràng các chương trình Nhật thực I, II, Nhật thực toàn phần của Ngọc Đại đã tìm được một bộ phận công chúng riêng, họ biết sẽ nghe ai và sẽ được chiêu đãi món gì.

Tương tự các chương trình performing art (nghệ thuật trình diễn) của Đào Anh Khánh tại không gian riêng của anh luôn thu hút một lượng lớn khán giả quan tâm. Những âm thanh đường phố ngỡ như hỗn loạn, đay nghiến khủng khiếp của Vũ Nhật Tân đã được đón nhận nồng nhiệt bởi những khán giả hiểu chúng và sẵn sàng chia sẻ.

Mọi âm thanh đều có thể là âm nhạc. Âm nhạc mang lại cảm giác. Những tư tưởng mới của nghệ thuật đương đại nhiều khi không vượt qua được thói quen thưởng thức các giai điệu mượt mà, yêu cầu thông điệp trong tác phẩm... của số đông khán giả.

Nhưng vẫn phải thừa nhận sự cô đơn của họ không thể đổ lỗi hoàn toàn cho người thưởng thức. Trong bất kỳ trường hợp nào nghệ sĩ cũng phải là người chủ động tìm kiếm sự đồng cảm. Sự chủ động của Đại-Lâm-Linh đã va vấp khi họ sa đà vào cách trình diễn cường điệu, thiếu tiết chế, sự quá lửa đó khiến cảm xúc chân thực phần nào bị che lấp. Những chỉ trích về sự “chơi nổi”, “ra vẻ” cũng không hẳn chỉ đến từ những người không hiểu nhạc.

Thật may là cuối cùng những tràng pháo tay cũng vỡ ra. Tuy vậy, như một bạn đồng nghiệp đã thắc mắc: “Không biết trong số những người vỗ tay đó có bao nhiêu người hiểu được loại nhạc này”. Điều đó có hề gì khi âm nhạc đã được vang lên và công chúng đã ít nhất một lần được biết đến dòng nhạc khác lạ ấy. Có lẽ đó cũng là lý do chính khiến Ngọc Đại đến với Bài hát Việt - để mời gọi khán giả đến với mình.