Mang hồn Việt ra thế giới

TTCT - Trong đoàn Việt kiều các nước về tham dự Hội nghị Việt kiều lần 1 tại Hà Nội (từ ngày 21 đến 23-11) có một người luôn mang theo bên mình cây guitar cổ điển. Anh là Đặng Ngọc Long - hiệu trưởng Trường nhạc Berlin - Gesundbrunnen (Đức), người VN đầu tiên đoạt giải đặc biệt tại guitar quốc tế ở Hungary vào năm 1987.

Phóng to

Nghệ sĩ guitar Đặng Ngọc Long - Ảnh do nhân vật cung cấp

Từ cơn đói nơi quê nghèo...

Sinh trưởng tại Diễn Châu, Nghệ An, chàng trai Đặng Ngọc Long vẫn không thể quên những tháng ngày gian khó khi phải theo cha mẹ đi sơ tán lên tận vùng rừng núi Quỳ Hợp, nơi anh phải đi bộ 20km mỗi ngày để đến trường. Anh cũng không quên những tháng ngày cha mẹ đi công tác xa, không có tiền, gạo cho mình trọ học phải ăn nhờ bạn. Để rồi khi bạn không còn gạo, khi việc nghe đài cũng không giúp quên cơn đói, Long đành phải mang chăn bông, áo len ra bán, chấp nhận cái rét cóng mùa đông. Đến thời làm sinh viên còn đói đến mức buổi sáng “nuốt cốc nước trà để đi thi”...

Ký ức về những cơn đói thuở đi học như hành trang vượt khó theo Long trong suốt chặng đường. Anh tâm sự: “Khi gặp gian khó mấy cũng đừng nản lòng, đam mê cái gì thì phải theo đuổi đến cùng, phải chăm chỉ và luôn sáng tạo để tạo nét riêng cho tác phẩm của mình bởi xung quanh có quá nhiều nghệ sĩ nổi tiếng. Xưa mình có nghĩ sẽ thành tài đâu... Đến giờ mình vẫn đam mê như thuở trước!”.

Năm 1975, Long thi đậu cả ba trường: Đại học Bách khoa Hà Nội, Cao đẳng Sư phạm Hà Nội và Trường Âm nhạc VN (nay là Nhạc viện Hà Nội). Anh quyết định vào học tại Trường Âm nhạc VN và thi tiếp vào hai khoa sáng tác và guitar. Năm đó trường chỉ tuyển một chỉ tiêu cho hai khoa này. Long đã trúng tuyển với số điểm vượt trội.

Với thành tích học tập xuất sắc, anh được giữ lại trường nhưng chàng sinh viên xứ Nghệ đã tình nguyện đi Tây nguyên ba năm, làm giáo viên giảng dạy ở Trường trung học Văn hóa - thông tin Tây nguyên rồi chuyển ra làm giáo viên Nhạc viện Hà Nội. Năm 1984, Đặng Ngọc Long được cử đi học bậc ĐH guitar tại Trường ĐH Âm nhạc HannsEisler-Berlin. Bốn năm sau khi tốt nghiệp cử nhân, Long học tiếp thạc sĩ cùng lúc làm giáo viên âm nhạc Trường Berlin.

Âm vang Tây nguyên giữa trời Tây

Nhiều lời bình đăng tải trên các tờ báo ở Đức đánh giá cao cây guitar VN. Tờ Bưu Điện Berlin Buổi Sáng nhận định: “Nghe Long trình tấu Núi rừng Tây nguyên, Bèo dạt mây trôi... người ta cảm thấy như đang sống ở VN - quê hương cách xa hàng vạn dặm của anh...”. Còn theo nghệ sĩ Inge Wilcrok - Nhạc viện Berlin: “Âm nhạc của Đặng Ngọc Long mang hơi thở của sự sống. Anh truyền cảm xúc những gì đã trải qua. Anh sống ở châu Âu nhưng tâm hồn anh là dòng máu Việt”.

Năm 1983, khi đang học chuyên ngành guitar tại Nhạc viện HannsEisler- Berlin, anh chuyển thể một số tác phẩm nổi tiếng của dân ca VN trên nền tảng hòa âm châu Âu. Anh đã biểu diễn Morning-Mai, For Thầy, Bamboo Ber (Cây tre Berlin), các bản prelude tại nhiều nước trên thế giới như Tây Ban Nha, Ý, Pháp, Hungary, CH Czech... Bên cạnh đó Đặng Ngọc Long cũng xuất bản nhiều đầu sách, đĩa cho guitar (độc tấu, song tấu, tứ tấu...).

Những tác phẩm pha trộn âm nhạc hiện đại và chất liệu dân ca VN như quan họ Bắc Ninh, ca trù của anh được chọn làm bài thi bắt buộc cho một số cuộc thi tại Berlin. Sự kiện này gây tiếng vang lớn trong đời sống âm nhạc guitar hiện nay. Điều đó càng có ý nghĩa sâu sắc khi quan họ Bắc Ninh và ca trù VN vừa được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của thế giới. Anh hào hứng: “Có thể nói mạch sống của âm nhạc nhân loại không thể thiếu chất liệu dân ca của người VN vì những giai điệu lạ, tươi mát và không kém phần lãng mạn. Điều này tôi nhận biết khi lọt qua ba vòng cuộc thi guitar quốc tế tại Hungary năm 1987, tác phẩm Núi rừng Tây nguyên đã giành giải đặc biệt cuộc thi này”.

Năm 1994, Trường Âm nhạc Bernau tổ chức cuộc thi guitar mang tên Đặng Ngọc Long do anh đã có công đào tạo sư phạm cho nhiều học sinh Đức. Đặng Ngọc Long còn có một bước tiến nữa khi anh là người nước ngoài duy nhất được chọn làm hiệu trưởng Trường Âm nhạc Berlin - Gesundbrunnen từ năm 2004, chủ tịch hội đồng nghệ thuật liên hoan âm nhạc kiêm chủ tịch ban giám khảo cuộc thi guitar quốc tế tại Berlin từ năm 2006. Năm 2009 anh được phong hàm giáo sư và được mời giảng dạy tại Trường đại học Quốc tế Kirgizistan. Bận bịu là thế nhưng khi có cơ hội anh lại ôm lấy cây đàn guitar và sáng tác.

Tranh thủ những ngày về VN tham dự hội nghị Việt kiều, đêm 24-11, giữa quê nhà Nghệ An quây quần với nhiều anh em, bạn bè là nông dân, công an biên phòng, công nhân trồng rừng, giáo viên, sinh viên... Đặng Ngọc Long ngẫu hứng biểu diễn Núi rừng Tây nguyên, Bèo dạt mây trôi. Chưa thỏa, anh cởi comlê hăng say chơi tiếp Đi cấy dưới trăng và Lý cây bông. Những ngón tay như nhảy múa trên những dây đàn tạo nên từng đợt sóng chao lượn. Căn phòng chật lặng phắc những ánh nhìn ngỡ ngàng rồi vỡ òa tiếng vỗ tay.

Sinh sống và làm việc nơi xứ người, nhưng mỗi lần về quê hương Long lại hào hứng tham gia những hoạt động phát triển âm nhạc trong nước. Năm 2001 trong lần về VN dự đại hội Liên hoan guitar toàn quốc lần thứ nhất, anh đã tặng cây đàn quý trị giá 500 USD cho thí sinh đoạt giải nhất. Năm 2010, anh sẽ tham gia giảng dạy nâng cao cho giáo viên Nhạc viện Hà Nội. Đặng Ngọc Long cũng là một trong những khách mời biểu diễn trong chương trình “Xuân quê hương” sắp tới do Ủy ban Việt kiều phối hợp với Trung tâm Phát triển, hỗ trợ tài năng tổ chức tại Hà Nội.