Phóng to

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu (giữa) đang trao đổi với giáo sư Bùi Khánh Thế tại hội thảo. Ảnh: TTD

TTO - Hội thảo khoa học kỷ niệm 140 năm ngày thành lập Gia Định Báo - tờ báo Việt ngữ đầu tiên của VN vừa được trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn - Khoa Ngữ văn và báo chí tổ chức sáng 23-12.

15 tham luận của các giáo sư, tiến sĩ, giảng viên trường ĐH KHXH&NV nhấn mạnh vai trò của Gia Định Báo từ khi ra đời đến những đóng góp của tờ báo này trong tiến trình phát triển tiếng Việt và những giá trị quan trọng cống hiến cho nền báo chí và lịch sử nước nhà.

Đặc biệt, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu đánh giá cao Gia Định Báo và coi đây như là “một di sản văn hoá phi vật thể xuất hiện từ đầu thời Pháp thống trị giúp ta hiểu được khúc quanh lịch sử của đất nước ta: từ phong kiến Á Đông chuyển sang thuộc địa nửa phong kiến, bắt đầu sử dụng quốc ngữ Latinh đồng thời học tập theo khoa học thực nghiệm tây phương”.

Các giáo sư, tiến sĩ, các nhà nghiên cứu cũng phân tích các giá trị của Gia Định Báo và các hướng nghiên cứu Gia Định Báo từ trước tới nay, trong đó có nhiều khúc mắc được giải quyết, chẳng hạn thời gian tồn tại của Gia Định báo lâu nay nhiều người vẫn cho rằng từ 1865 đến 1897 (32 năm), nhưng tại hội thảo lần này, nhà nghiên cứu Lê Nguyễn nhắc lại một cứ liệu xác định Gia Định Báo tồn tại đến ngày 31-12-1909 (44 năm), và chính thức đình bản vào 1-1-1910.

Phóng to

Tuy nhiên, một số vấn đề như văn kiện lập quy xác định thời điểm chính thức ra đời Gia Định Báo, ngày ra số báo đầu tiên, các thời kỳ phát triển Gia Định Báo… Vẫn còn nhiều chỗ phải nghiên cứu thêm. Các tham luận còn đi sâu nghiên việc cứu sử dụng từ ngữ, cách đưa tin, cách quảng cáo trên Gia Định Báo.

Đặc biệt tiến sĩ ngôn ngữ Lê Khắc Cường trong tham luận của mình đã cho rằng ngôn ngữ sử dụng trên Gia Định Báo là những lời ăn tiếng nói của người dân Nam bộ, gần gũi với phong cách báo chí hiện nay và đặc biệt, tiến sĩ Cường cho rằng việc ngôn ngữ báo chí phát triển đến loại hình báo điện tử như hiện nay, có một phần đóng góp lớn từ cách sử dụng từ ngữ trên tờ báo Việt ngữ đầu tiên này.

Hội thảo thống nhất một số hướng nghiên cứu có thể tiếp tục đối với Gia Định Báo, trong đó có hai hướng chính được thầy giáo Nguyễn Văn Hà đề xuất là nghiên cứu Gia Định Báo như một hiện tượng báo chí và như một hiện tượng văn hoá, văn học và ngôn ngữ bằng chữ Quốc ngữ đầu tiên.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu bày tỏ ước muốn có một công trình khoa học nghiên cứu Gia Định Báo để biết được những diễn tiến của cuộc thôn tính 3 tỉnh Nam kỳ và toàn cõi Đông Dương như thế nào, cũng như biết được bối cảnh xã hội Việt Nam lúc đó về học chính, về luật pháp, cơ cấu kinh tế, cai trị xã thôn và đô thị, văn hoá văn học… ra sao.