Đã có "đáp án", nhưng vẫn hấp dẫn ?

Ksenya Sobchak, "hot girl" của cuộc bầu cử tổng thống Nga. Ảnh: Indepentdent.co.uk

Hầu hết các nhà quan sát đều cho rằng khó có thể có bất ngờ trong cuộc bầu cử năm 2018 bởi đương kim Tổng thống Nga Vladimir Putin nắm chắc phần thắng. (Theo các kết quả thăm dò của Trung tâm nghiên cứu dư luận xã hội toàn Nga - VTSIOM công bố ngày 8-12-2017, ông Putin hiện được 82% dân Nga ủng hộ).

Thế nhưng trước cuộc bầu cử tưởng không còn hấp dẫn vì đáp án đã rõ, vẫn có những yếu tố bất ngờ!

“Vua dâu”

Cho đến những ngày cuối năm 2017, yếu tố bất ngờ là Pavel Grudinin, ứng viên của Đảng Cộng sản liên bang Nga (KPRF). Bất ngờ do lẽ tuy là ứng viên của KPRF, nhưng Grudinin không phải đảng viên KPRF.

Ngược lại, ông từng là thành viên của đảng đang chiếm đa số trong Đuma Nga vốn ủng hộ Putin, Nước Nga thống nhất (ER). Không chỉ thế, ứng viên của Đảng Cộng sản lại là một nhà tư bản, một doanh nhân.

Vì sao Grudinin lại được Tổng thư ký Đảng Cộng sản Gennadi Ziuganov “chọn mặt gửi vàng”? Ông Grudinin năm nay 57 tuổi, hiện là chủ tịch “Nông trang mang tên Lenin”. Từng là kỹ sư cơ khí tại nông trang này sau khi tốt nghiệp đại học năm 1982, năm 1995 Grudinin được tập thể nông trang bầu làm giám đốc.

Dưới sự lèo lái của Grudinin, doanh nghiệp này, trải qua thập niên 1990 đầy biến động của nước Nga, không còn là nông trang như cái tên của nó, mà trở thành một công ty cổ phần có 40 cổ đông, đa số là các quản lý và lãnh đạo (chứ không phải nông trang viên), trong đó Grudinin nắm hơn 40% cổ phiếu.

“Nông trang” chuyên sản xuất dâu tây (chiếm 1/3 sản lượng dâu toàn Nga) và sữa, mà chỉ riêng dâu tây, theo các chuyên gia nông nghiệp, đã mang đến cho Grudinin thu nhập mỗi năm 1,5 triệu USD, vì thế mà ứng viên này được báo chí Nga gọi là “vua dâu”.

Thực tế thì đời sống lao động trong “nông trang” cũng được cải thiện: Tăng trưởng bình quân của “nông trang” được bảo đảm ở mức 7-10%/năm, thu nhập bình quân của người lao động ở đây là 78.000 rúp/tháng (hơn 1.300 USD, mức lương chưa từng có đối với khu vực nông nghiệp Nga); người lao động được cung cấp chỗ ở miễn phí, được hỗ trợ mua nhà giá rẻ, nhà trẻ của nông trang được xây với chi phí 1,7 tỉ rúp (hơn 29 triệu USD) - tốt nhất ở ngoại ô Matxcơva...

Tuy nhiên, một số nhà kinh tế khẳng định bí quyết phồn vinh của “nông trang” thật ra rất sơ đẳng: nhờ sở hữu 2.000ha đất vàng tiếp cận tuyến đường vòng trên bộ của thủ đô.

Chỉ riêng số bất động sản của “nông trang” cho những “con cá mập” trong làng kinh doanh thuê mướn, như Vegas, StarLight Cash & Carry, Toyota, Nissan, Lexus... cũng đủ mang về những khoản lợi khổng lồ hằng năm, chưa nói đến hậu cần thuận lợi cho việc xuất nhập khẩu nông sản so với nhiều địa phương khác trên cả nước.

Sau nhiều năm nổi lên như doanh nhân tiêu biểu của nước Nga, được Kremlin khen ngợi, Grudinin tham gia hoạt động chính trị.

Ông gia nhập ER, trở thành đại biểu khu vực của ER suốt ba nhiệm kỳ, nhưng đến năm 2011, ông quyết định rời ER vì “không thống nhất với đường lối” của đảng này.

Tháng 11-2017, theo sáng kiến của thủ lĩnh “Mặt trận cánh tả” Sergey Udaltsov, mặt trận quyết định bầu chọn một ứng viên thống nhất của phái cánh tả, và Grudinin thắng ở vòng hai. Chính vì thế mà chủ tịch Ziuganov tiến cử Grudinin đại diện KPRF tranh cử tổng thống.

Khi được hỏi về cương lĩnh tranh cử, Grudinin trả lời ông hoàn toàn thống nhất với đường lối của KPRF, mà theo ông, có thể tóm gọn là: “Vì tất cả”.

Vào trang web của KPRF, có thể đọc thấy chương trình tranh cử tổng thống của đảng này: “10 bước tiến tới một cuộc sống xứng đáng”.

Chương trình khẳng định “xây dựng một nước Nga chủ quyền về kinh tế, tự bảo vệ khỏi sự bức chế của đồng đôla, quốc hữu hóa công nghiệp dầu và khí đốt, chuẩn bị cho nước Nga rời khỏi Tổ chức Thương mại thế giới, phát triển nước Nga dựa trên công nghiệp, khoa học và công nghệ...”.

Không ít nhà bình luận đã đặt câu hỏi: liệu có mâu thuẫn không khi nhà tư bản, triệu phú Grudinin lại đại diện cho KPRF theo đuổi đường lối chống chủ nghĩa tư bản?

Nhà bình luận chính trị Konstantin Kalachyev cho rằng ông Ziuganov đã đánh giá được tình hình rằng nếu ông ra tranh cử kỳ này, theo các thăm dò, nhiều khả năng ông chỉ về ba, sau cả chủ tịch Đảng Dân chủ tự do Nga (LDPR) Vladimir Zhirinovsky và như thế sẽ ảnh hưởng tới uy tín của KPRF.

Trong khi đó, việc sử dụng Grudinin có thể giúp KPRF giữ được tương quan trong điều kiện hiện nay, chuẩn bị cho lần đọ sức sau sáu năm nữa. Đại biểu KPRF tại Đuma Nga Oleg Smolin thừa nhận đây không phải là “bước đi chiến thuật, mà là bước đi chiến lược với tầm nhìn lâu dài của chủ tịch KPRF Ziuganov”.

Ông Putin đang tìm kiếm nhiệm kỳ tổng thống thứ tư

“Vì tất cả” và “chống lại tất cả”

Cương lĩnh “Vì tất cả” của Grudinin không khỏi nhắc người ta tới một ứng viên khác, người dẫn chương trình truyền hình Ksenya Sobchak.

Bởi từ khi tuyên bố ý định tranh cử, bà cho biết phương châm tranh cử của mình là: “Chống lại tất cả” (cụ thể là “chống Putin”, “chống kiểm duyệt”, chống nói láo”, “chống chiến tranh”...).

Được mệnh danh là “hot girl” của chính trường Nga, con gái cố thị trưởng St Petersburg Ksenya Sobchak năm nay 36 tuổi, là nhà báo, người dẫn chương trình truyền hình và được biết đến nhiều nhất với chương trình truyền hình thực tế “Dom-2” nhiều tai tiếng.

Bà Sobchak tuyên bố sẽ ra tranh cử từ tháng 9-2017, nhưng đến tháng 12 mới có tin bà chính thức gia nhập Đảng “Sáng kiến công dân” để trở thành ứng viên tổng thống của đảng này.

(Theo luật bầu cử Nga, một người có thể ra tranh cử tổng thống khi được một chính đảng giới thiệu, còn nếu là ứng viên độc lập - như ông Putin - thì phải được sự ủng hộ của một nhóm sáng kiến không dưới 500 cử tri).

Tại đại hội của đảng này ngày 23-12, bà Sobchak đã giới thiệu cương lĩnh tranh cử mang tên “123 bước đi khó”. Một số nét chính của cương lĩnh:

chuyển nước Nga từ cộng hòa tổng thống thành cộng hòa nghị viện, an táng Lenin, cấm biện hộ cho Stalin và những hoạt động trấn áp dưới thời Stalin, tư hữu hóa các tập đoàn nhà nước, giảm bớt cơ số quân đội và bộ máy nhà nước, hợp pháp hóa cần sa, cho phép hôn nhân đồng tính.

Về đối ngoại, ứng viên Sobchak chủ trương “Nga là quốc gia châu Âu nên phải chấp nhận sự tài phán của châu Âu” và cho biết nếu thắng cử, sẽ “chuẩn bị để đưa Nga gia nhập EU”.

Danh sách các ứng viên chưa phải là cuối cùng vì đến giữa tháng 1 thời hạn đăng ký ứng viên mới kết thúc. Trong cục diện hiện nay, ưu thế vẫn thuộc về Tổng thống Putin. Ngày 27-12, ông đã đến nộp hồ sơ tại Ủy ban bầu cử trung ương, với danh sách ủng hộ của nhóm sáng kiến gồm 668 người.

Như nhận định của một số chuyên gia Nga, ông Putin đã giới thiệu “chương trình hành động” của mình xuyên suốt thời gian qua, mà chủ bài là chính sách đối ngoại.

Đó là việc khẳng định đường lối độc lập, khôi phục vị thế và bảo vệ mạnh mẽ lợi ích địa chính trị của nước Nga. Việc Nga tuyên bố đập tan Nhà nước Hồi giáo tự xưng ở Syria, hoàn thành nhiệm vụ chống khủng bố và rút quân khỏi Syria là thí dụ gần nhất.

Về mặt chiến lược, sự hiện diện của căn cứ quân sự Nga ở Khmeimim và cảng Tartus không chỉ đảm bảo cho nước Nga lối ra biển ấm, mà còn đáp ứng lợi ích quốc gia của Nga.

Về đối nội, khẩu hiệu của ông Putin là “Nước Nga hướng tới tương lai”. Câu nói của ông Putin được nhắc nhiều tại Đại hội Đảng Nước Nga thống nhất vừa qua:

“Đừng đối với nước Nga như với người bà yêu quý, đúng giờ thì đưa thuốc để bà đừng đau ốm và chỉ giới hạn trong việc đó”.

Theo ông, “cần phải làm nước Nga tươi trẻ, nhìn về tương lai”, việc mà “những người đau ốm và không có học không thể làm được”.

Rõ ràng ông nhấn mạnh sứ mệnh này đối với giới trẻ. Đây là đối tượng đang được phe đối lập tranh thủ nên hiển nhiên ông không thể bỏ qua.

Dồn dập trong những ngày qua ông đã ký ban hành nhiều dự luật ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của dân Nga: nâng mức lương tối thiểu ở Nga lên 9.489 rúp/tháng (165 USD), gia hạn thêm ba năm chương trình xã hội “vốn thai sản”, trợ cấp hằng tháng cho trẻ sơ sinh, bổ sung cho chương trình này 1 tỉ rúp (hơn 17 triệu USD) trong năm 2018...

Ngoài ra, ông đẩy mạnh cuộc chiến chống tham nhũng, ban hành quyết định lập sổ đăng ký các viên chức đã bị miễn nhiệm vì tội tham nhũng, 5 năm cập nhật một lần, có hiệu lực từ năm 2018, được báo chí gọi dể hiểu là “danh sánh đen quan tham” để phòng xa việc các quan tham “leo cao luồn sâu”.

Đặc biệt trong năm 2017, một cuộc “cách mạng cán bộ” đã được tiến hành: chỉ từ tháng 1 đến tháng 10-2017, ông Putin đã thay 20 thống đốc vùng!

Theo nhận định của tờ Vedomosti, có hai nguyên nhân chính dẫn tới cuộc “thay máu”: trẻ hóa đội ngũ, thay thế bằng những thống đốc trẻ, có năng lực kỹ trị; và thay thế các thống đốc bị nghi ngờ không có năng lực tổ chức tốt bầu cử tổng thống.

Bằng những hoạt động này, có thể thấy ông Putin đã tranh thủ giới thiệu một số ưu tiên của chính sách đối nội nhiệm kỳ 4 sắp tới: khắc phục cuộc khủng hoảng nhân khẩu học, tạo môi trường kinh tế cạnh tranh, chống tham nhũng, nâng cao chất lượng cuộc sống người Nga, chống nạn nghèo đói. Đó cũng là lý do ông tìm kiếm nhiệm kỳ thứ tư.

Nói theo tổng biên tập Đài phát thanh “Tiếng nói Matxcơva” Sergey Dorenko: “Putin phải để lại đất nước trong tình trạng sao cho nhiệm kỳ thứ tư này đi vào lịch sử. Với Crimea và Syria ông ấy đã làm được. Giờ là lúc triển khai chính sách đối nội”.■