“Cải thiện kỹ năng truyền thông xã hội” của con nít...
Hôm 25-10-2019, Hãng tin Pháp AFP đã có bài giới thiệu về cô bé Liza Anokhina, một blogger trẻ em người Nga mới 12 tuổi nhưng đã có 2,4 triệu người theo dõi trên mạng xã hội chia sẻ hình ảnh Instagram.
Khi Liza Anokhina 11 tuổi, nhiều người đã bắt đầu nhận ra cô bé trên phố, do bé đã trở thành một trong những blogger trẻ em nổi tiếng nhất ở Nga.
Cao và ốm, trang điểm dày cho những buổi chụp hình và quay clip video, Liza thường cười ré lên mỗi khi xem các kết quả, rồi đăng lên Instagram và mạng chia sẻ video ngắn TikTok. Các clip trên Instagram của bé rất “bóng bẩy” với hiệu ứng hình ảnh và âm nhạc.
Liza luôn giữ chặt chiếc điện thoại thông minh của mình trong một hộp nhựa màu hồng, và thừa nhận rằng bé sử dụng điện thoại tới... tám tiếng mỗi ngày.
Khi được hỏi về chuyện thu nhập của cô bé đã thay đổi cuộc sống gia đình mình ra sao, Liza chỉ nói theo cách giống như được... “thực hành kỹ càng”, rằng “nó đã giúp thay đổi cuộc sống của chúng tôi tốt hơn” và “tôi muốn giữ bí mật về chủ đề thu nhập của mình”. Liza chỉ chịu tiết lộ vài chi tiết, chẳng hạn mẹ cô bé là một luật sư, còn cha là một cựu quân nhân.
“Bạn ấy nói tốt, bạn ấy rất thông minh, tạo ra những video thú vị” - cô bé Natalya Usacheva, 12 tuổi, nói. Còn Veronika Kosynkina, cũng 12 tuổi, nói rằng bé khao khát được... ăn mặc sành điệu như Liza.
“Em liên tục chờ tới lúc mình nhận được... 1 triệu người đăng ký. Đối với em, điều quan trọng là kiếm được nhiều tiền và có nhiều người đăng ký” - cậu Artyom Shalovey, 11 tuổi, nói.

Blogger trẻ em người Nga Liza Anokhina (bên trái) chụp hình cùng người hâm mộ (AFP)

Nhiều bậc cha mẹ ở Nga đang khuyến khích con mình viết blog và đăng lên mạng, thậm chí gởi chúng tới các lớp học nhằm “cải thiện kỹ năng truyền thông xã hội” của bọn trẻ. Các bé út ít thì cố viết blog về đồ chơi hoặc... bánh kẹo. Lớn hơn một chút, như Liza, thì chụp hình và dựng video với những ứng dụng được cung cấp đầy rẫy trên các hệ sinh thái di động. Những em thành công sẽ kiếm được tiền từ quảng cáo và... quảng bá sản phẩm, do các thương hiệu đã biết coi trọng kết nối của họ với các blogger trẻ tuổi.
Nước Nga hiện có khoảng 40 triệu người dùng Instagram, chỉ sau Indonesia, Ấn Độ, Brazil và Hoa Kỳ, theo Công ty dữ liệu Statista. Theo các nhà phân tích, Instagram là nền tảng chia sẻ hình ảnh đặc biệt phổ biến ở trẻ em.
Instagram và các nền tảng mạng xã hội khác đã tạo ra một thế hệ những người có ảnh hưởng trẻ tuổi, dẫn tới những lo ngại rằng các bậc cha mẹ có thể khai thác trẻ em để kiếm lợi nhuận.

Instagram như một “Tạp chí ba trang”
Theo trang web Protect Young Minds, từ năm 2017 Instagram đã trở thành nền tảng truyền thông xã hội phổ biến nhất với trẻ em (độ tuổi 8-12) và thanh thiếu niên (độ tuổi 13-18).
Instagram có khoảng 700 triệu người dùng hằng tháng và 300 triệu người dùng hằng tuần (so sánh với toàn bộ dân số Hoa Kỳ là hơn 325,7 triệu người) vào năm 2017.
Người dùng Instagram đang phát triển theo cấp số nhân, nhưng có một... mặt tối khiến nhiều bậc cha mẹ vẫn cứ hỏi: “Liệu Instagram có an toàn cho trẻ em?”.
Theo bà Kristen Jenson, nhà sáng lập Protect Young Minds, có thể mô tả Instagram với các bậc cha mẹ bằng cách đề nghị họ hãy tưởng tượng đó là một... tờ tạp chí (báo in) có ba trang.
Trang 1 là hình ảnh những đứa bé mà bạn gần như trông thấy hằng ngày và bạn sẽ nói rằng bạn biết các bé ấy.
Trang 2 là hình ảnh của... những người lạ đã gởi hình ảnh về cuộc sống của họ để được chia sẻ trên “tạp chí”.
Trang 3 là... nội dung khiêu dâm, với hình ảnh sex đầy đủ ở mọi vị trí có thể tưởng tượng.
“Đó chính là Instagram. Bây giờ hãy tự hỏi: Đó có phải là một ‘tạp chí’ mà bạn sẽ trao cho con mình, bởi bạn khó có thể ngăn con mình nhìn thấy trang 2 và 3 như tôi đã mô tả ở trên” - bà Jenson nêu câu hỏi.
“Hãy chú ý rằng trẻ em thường tạo tài khoản Finstagram (từ ghép giữa Fake & Instagram, viết tắt là Finsta) - chỉ loại tài khoản Instagram thứ hai đi kèm với tài khoản Instagram chính, để đăng bất kỳ hình ảnh hoặc video (thường mắc cười hoặc... mắc cỡ) mà chỉ những người bạn thân nhất của các em mới có thể theo dõi tài khoản Finsta ấy, được để ẩn trước những đôi mắt theo dõi của cha mẹ” - bà Jenson cảnh báo.
Theo bà Jenson, bạn không nên cho phép trẻ nhỏ (dưới 13 tuổi) xài Instagram, kể cả có lẽ không cho phép con có một điện thoại thông minh kết nối với Internet ở cỡ tuổi đó.
Bà cũng khuyên các bậc cha mẹ nên có nhiều cuộc nói chuyện với con mình về những cạm bẫy, cũng như về các lợi ích của các ứng dụng truyền thông xã hội.
“Tôi sẽ phải trả lời KHÔNG với câu hỏi: Instagram có an toàn cho trẻ em chăng? Theo tôi, hầu hết trẻ em sẽ không có sự phán xét và tự giác để sử dụng Instagram mà không bị nó làm tổn thương” - bà khẳng định.

Lời cảnh báo từ nước Úc
Theo báo Úc ABC News, Hiệp hội Tâm lý học Úc (APS) đã phỏng vấn hơn 1.000 người lớn và thanh thiếu niên để đánh giá việc sử dụng phương tiện truyền thông xã hội của họ vào năm 2017.
Kết quả cho biết 60% phụ huynh Úc nói rằng họ không bao giờ theo dõi tài khoản truyền thông xã hội của con mình, trong khi 15% thanh thiếu niên vẫn hằng ngày liên lạc nói chuyện trực tuyến với người lạ.
Cuộc khảo sát của APS cho thấy thanh thiếu niên dành tới 3,3 giờ mỗi ngày cho phương tiện truyền thông xã hội. Một số bạn trẻ kiểm tra các kênh yêu thích của họ (Instagram và YouTube) tới 50 lần một ngày, ngay từ lúc thức dậy, và là điều cuối cùng trước khi đi ngủ.
“Phương tiện truyền thông xã hội là một tài sản cho thanh thiếu niên - tiến sĩ Lyn O’Grady, người phát ngôn của APS, nói - Nhưng họ ít có khả năng xác định rủi ro, đồng thời lại có nhiều khả năng hành động bốc đồng so với người lớn. 20,9% đã bị bắt nạt trực tuyến và 27% tranh cãi với một người lạ trên mạng. Vì vậy, cần có ranh giới, quy tắc và hướng dẫn của cha mẹ để giúp con mình đưa ra quyết định tốt trên mạng xã hội, cũng giống như họ vẫn làm ngoại tuyến.”
Giáo sư Lyn Littlefield, giám đốc điều hành APS, cho biết thêm cả người lớn và trẻ em đều báo cáo rằng họ cảm thấy bị áp lực về cách... người khác phản ứng với các bài đăng trên phương tiện truyền thông xã hội của họ.
“Gần một nửa cảm thấy tồi tệ về bản thân, nếu không ai phản hồi với bài đăng của họ” - báo cáo của APS ghi nhận.

Instagram vừa... cấm cửa trẻ dưới 13 tuổi
Mới đây, Hãng tin AFP đưa tin: kể từ ngày 4-12-2019, Instagram chính thức yêu cầu những người đăng ký tài khoản phải xác nhận ít nhất đủ 13 tuổi,
Thông báo ấy của Instagram được đưa ra chỉ một ngày sau khi Công ty TechCrunch đăng bài viết về chuyện Instagram vẫn chưa giới hạn độ tuổi của người dùng, điều mà các nền tảng mạng xã hội khác đã làm, dẫn tới nguy cơ vi phạm Luật bảo vệ quyền riêng tư trực tuyến của trẻ em ở Hoa Kỳ.
Theo Instagram, việc xác minh độ tuổi sẽ giúp loại bỏ những người dùng chưa đủ tuổi tham gia, và cũng nhằm “đảm bảo an toàn hơn cho những người trẻ tuổi”.
Instagram cũng sẽ không hiển thị thông tin về tuổi của người dùng trên tài khoản của từng người, cũng với mục đích đem lại “những trải nghiệm an toàn hơn” cho họ.
Instagram hiện có tới 1 tỷ người dùng, và là một nền tảng mạng xã hội trực thuộc... “gã khổng lồ” Facebook. Theo AFP, Facebook và Instagram đã tuyển dụng những người điều hành để thực hiện nhiệm vụ khóa tài khoản của bất kỳ người dùng nào mà họ nghi ngờ ở dưới 13 tuổi.
Mặc dù vậy, vẫn chưa rõ Facebook và Instagram sẽ ứng phó ra sao với những trẻ em cung cấp thông tin sai lệch (hay có khi do chính cha mẹ, anh chị... của các bé khai “tăng tuổi” để mở tài khoản cho các nhóc), vốn là một vấn đề dai dẳng đối với các nền tảng mạng xã hội.