Phóng to

Malaysia là thị trường có đông lao động VN nhất. Ảnh: THÁI SƠN

Những băng nhóm tội phạm chuyên trấn cướp tiền của công nhân Việt Nam, sẵn sàng đâm chém nếu không làm vừa ý chúng. Điều đó được ông Vũ Đình Toàn -Tham tán, Trưởng Ban quản lý lao động VN tại Malaysia xác nhận.

Kỳ 1: Đột tử - nỗi kinh hoàng của người lao động Kỳ 2: Đón người về ở... kho hàng không Kỳ 3: Câu trả lời chưa thỏa đáng

Theo ông Vũ Đình Toàn, hiện nay có trên 115.000 lao động VN đang làm việc tại Malaysia. Đây là thị trường lao động ngoài nước có nhiều lao động VN, chủ yếu làm việc trong một số nhóm nghề: điện tử, may, sản xuất chế tạo, dịch vụ và số ít là nông nghiệp.

Thị trường Malaysia có đặc điểm là thu nhập không cao so với Đài Loan, Hàn Quốc nhưng có khả năng tiếp nhận số lượng lớn lao động. Theo chỉ đạo của Chính phủ, từ lúc bắt đầu đưa lao động sang cho đến nay, chúng tôi vẫn xác định đây là thị trường xóa đói giảm nghèo. So sánh với các nước khác, lao động VN có nhiều ưu điểm, nhanh nhẹn, tiếp thu công việc nhanh. Các chủ sử dụng lao động ở Malaysia đa số là người Mã gốc Hoa nên gần gũi về phong tục tập quán.

Tuy nhiên, đại bộ phận lao động đi xuất khẩu là người nông thôn, có cả vùng sâu vùng xa nên trình độ tay nghề, nhận thức cũng nhiều hạn chế. Từ đó dẫn đến thu nhập thấp, bỏ ra ngoài, một số vấn đề xã hội...

Kiểm tra y tế vẫn lỏng lẻo

* Thời gian qua đã có rất nhiều lao động VN chết tại Malaysia. Theo ông, đâu là nguyên nhân?

- Theo thống kê của chúng tôi, trong năm vừa qua đã có trên 100 lao động chết. Về nguyên nhân, thứ nhất là chết vì bệnh tật, trong đó có cả đột tử; thứ hai là tai nạn lao động; thứ ba là tai nạn giao thông; thứ tư là bị sát hại và cuối cùng là là tự tử.

Thực tế khi lao động chết, doanh nghiệp có báo cáo thì chúng tôi mới nắm được. Còn thủ tục đưa thi hài về phải thông qua đại sứ quán VN tại Malaysia. Tại đây sẽ cấp giấy, các thủ tục để cho phép chuyển thi hài về nước. Chúng tôi đã thống nhất với đại sứ quán là bộ phận lãnh sự sẽ thống kê, phân loại cụ thể, nếu như họ không báo cáo thì chúng tôi cũng đành chịu. Tìm hiểu rõ việc này tốt nhất là nên gặp lãnh sự.

* Trong số lao động VN chết, nguyên nhân đột tử chiếm số lượng lớn, vì sao?

- Về đột tử, có một số nguyên nhân sâu xa sau thời kỳ đầu 2002, giữa VN và Malaysia chưa có sự thống nhất trong việc khám sức khỏe cho người lao động, do đó người lao động đi chỉ cần một chứng nhận của xã là được.

Đến cuối 2004, phía VN có ban hành thông tư liên tịch giữa Bộ Y tế, Bộ LĐ-TB&XH và Bộ Tài chính quy định về khám sức khỏe cho người đi nước ngoài nói chung, phía bạn cũng đưa ra quy định người nước ngoài vào làm việc phải có chứng nhận về sức khỏe.

Lúc đầu, việc này đã được thực hiện nghiêm túc nhưng sau này, phía Malaysia xuất hiện công ty thầu nhân lực nước ngoài được chỉ tiêu do Bộ Nội vụ Malaysia cấp. Trước, chủ sử dụng nhận lao động trực tiếp, còn giờ thì phải qua công ty này, do đó việc thủ tục làm lơi lỏng, các chứng chỉ về y tế dần mất đi nên một số lượng lao động VN sang Malaysia có sức khỏe không đảm bảo.

Cũng phải nói có trách nhiệm của doanh nghiệp VN, đưa người đi không thẩm định, tuân thủ quy trình về sức khỏe, y tế. Từ đó, một số lao động tiềm ẩn căn bệnh trong người, thêm nữa thời tiết ở Malaysia chỉ có hai mùa mưa, nắng, chênh lệch về nhiệt độ ngày và đêm thường khá cao. Nhiều lao động hay uống bia, rượu rồi đi tắm và nằm quạt rất nguy hiểm. Thêm nữa, khi cơ thể đã có bệnh, làm việc lao lực, ca kíp cũng dễ dẫn đến chết. Vấn đề này chúng tôi đã nhắc nhở rất nhiều đối với các địa phương, các doanh nghiệp.

Trong giáo dục định hướng cho người đi xuất khẩu lao động, chúng tôi cũng lưu ý các lao động về một số nguy hiểm như thời tiết, ăn thịt các gia súc bên này, nhất là các động vật hoang dã thường tiếp xúc với các chất độc hại công nghiệp dễ nhiễm bệnh.

Nạn băng nhóm, an ninh phức tạp

* Tìm hiểu của chúng tôi cho thấy năm 2007, số lao động chết tăng cao hơn mọi năm?

- Năm 2007 cũng nhiều nhưng các năm trước còn nhiều hơn. Cụ thể thì phải qua lãnh sự.

* Như ông nói, một trong những nguyên nhân khiến con số lao động VN chết cao là bị sát hại. Việc này như thế nào?

Trong tháng đầu năm 2008, đã có trên 10 trường hợp chết tại Malaysia được đưa về VN, trong đó có cả lao động nữ. Trong những ngày giáp Tết nguyên đán, đã có thêm một nữ lao động VN chết tại Malaysia được đưa về qua sân bay quốc tế Nội Bài. Nạn nhân là cô Quách Thị Hoa, 19 tuổi, ngụ tại thôn 10, xã Bãi Tranh, huyện Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Người nhà của cô cho biết trong đơn vận chuyển thi hài Hoa về nước có ghi nguyên nhân chết là bị thương ở đầu nhưng chưa rõ vì sao bị thương, bị tai nạn hay là bị sát hại. Điều đặc biệt là Hoa vừa sang Malaysia trong tháng 1-2008.

- Từ giữa năm 2007 đã bắt đầu xuất hiện một số băng, nhóm chuyên đi trấn lột anh em công nhân, trong đó có các đối tượng là người VN định cư bất hợp pháp như nhập cư bất hợp pháp và lao động bỏ ra ngoài. Những người này cấu kết, lôi kéo một số người dân địa phương tổ chức thành những băng, nhóm đi trấn, cướp, trộm cắp tài sản, chủ yếu là nhắm vào lao động VN. Thậm chí chúng đến cả nơi sinh viên đang du học tại đây.

Phương thức hoạt động của các băng, nhóm này rất dã man. Chúng đột nhập vào phòng khi lao động mình sơ suất hoặc vào thời điểm anh em đang nhận lương, khống chế lấy tiền mặt, điện thoại di động, thẻ ngân hàng. Nếu chống cự hoặc không làm vừa lòng chúng sẽ bị chém. Đây là vấn đề thực tế khá nhức nhối.

Để đối phó tình trạng này, tháng 9-2007, đại sứ quán và Ban quản lý lao động VN tại Malaysia đã có công văn gửi cho các doanh nghiệp thông báo những vấn đề bất ổn và yêu cầu các doanh nghiệp có biện pháp phối hợp với chủ sử dụng đảm bảo an ninh ở các khu ký túc xá, các khu vực hay bị trấn cướp như bến xe, điểm rút tiền, gia cố thêm cửa sổ, tăng cường lực lượng bảo vệ, tránh chuyện đi đứng một mình.

Cũng cần phải nói rằng trong năm vừa qua, tình hình tội phạm ở Malaysia đã tăng lên rất nhiều. Đặc biệt là những tháng cuối năm 2007, tình hình rất gay go, điều này đòi hỏi nhà chức trách Malaysia phải tăng cường công tác trấn áp tội phạm.

* Cảm ơn ông.