Cứ 10 người bệnh mới có 2 – 3 người có các triệu chứng ban đầu như đột ngột sưng chân, đau, phù, căng tức, hoặc đau ngực đột ngột, đau chướng bụng…

Gần đây, anh L.V.S, 50 tuổi, ngụ ở Trà Vinh,  đến Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD TP.HCM) khám trong tình trạng đột ngột sưng đau, căng tức chân trái, đau nhiều không giảm.

Nhiều biến chứng nguy hiểm

Sau khi siêu âm và chụp CT mạch máu, các bác sĩ xác định anh bị huyết khối tĩnh mạch toàn bộ chân trái, lan rộng tới tĩnh mạch chủ bụng, sát đến tĩnh mạch thận. Các bác sĩ đánh giá tình trạng rất nguy hiểm, nguy cơ biến chứng thuyên tắc phổi rất cao.

Anh S. được chỉ định đặt lưới lọc huyết khối phòng ngừa tạm thời, và sử dụng thuốc tiêu sợi huyết, hút huyết khối bằng phương pháp nội mạch, để tái lưu thông sớm mạch máu và giảm thiểu nguy cơ gây biến chứng. Đồng thời, anh được dùng thuốc kháng đông để điều trị, phòng ngừa tiến triển bệnh. 

Các khám nghiệm tầm soát phát hiện thêm anh có tình trạng tăng đông máu tiềm ẩn, là một yếu tố nguy cơ, dẫn đến biến chứng tạo lập huyết khối. Sau khi được phối hợp điều trị bởi nhiều chuyên khoa: Mạch máu, Tim mạch và Huyết học, anh  S. đã được xuất viện sau 5 ngày với tình trạng sức khỏe ổn định, triệu chứng thuyên giảm nhiều và không có biến chứng nào xảy ra. 

Bệnh lý phổ biến trong cộng đồng

Theo ThS BS Lê Phi Long, Phó trưởng khoa Lồng ngực mạch máu BV ĐHYD TP.HCM, thuyên tắc khối tĩnh mạch là bệnh lý khá phổ biến trong cộng đồng, đứng hàng thứ 3 trong các bệnh lý về tim mạch sau nhồi máu cơ tim và đột quỵ. 

Bệnh liên quan rất nhiều các yếu tố nguy cơ về cơ địa hoặc bệnh lý bẩm sinh hay mắc phải. Đây là hiện tượng tạo lập cục máu đông trong lòng hệ thống tĩnh mạch, gây bít tắc, nghẽn ứ sự lưu thông máu bình thường trong cơ thể. Ở độ tuổi nào cũng có thể mắc bệnh.

BS Phi Long cho hay, huyết khối làm ứ trệ dòng máu tĩnh mạch gây nên các hậu quả tại chỗ, có thể từ nhẹ như sưng đau, đỏ tấy dọc các mạch máu trên da (viêm tĩnh mạch nông huyết khối), sưng phù căng đau nhức chân đột ngột (huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới) hoặc gây ra các hậu quả rất nặng nề như sung huyết, thiếu máu nuôi ruột, hoại tử ruột (tắc tĩnh mạch nuôi ruột cấp tính), phù não cấp tính (thuyên tắc các tĩnh mạch nội sọ)… có thể dẫn tới tàn phế và tử vong.

Nghiêm trọng hơn, cục máu đông có thể bong tróc, di chuyển và trôi theo dòng máu về tim, gây tắc các mạch máu phổi (thuyên tắc phổi). Đây là một biến chứng cấp tính rất nguy hiểm, làm người bệnh rơi vào nguy kịch và tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Nên tầm soát sớm 

ThS BS. Lê Phi Long phân tích cơ chế dẫn đến thuyên tắc huyết khối là bộ ba tình trạng máu tăng đông, các rối loạn về dòng chảy và tình trạng tổn thương thành mạch máu. Ba bệnh lý này có thể đơn lẻ hoặc đồng thời tác động, dẫn đến sự tạo lập huyết khối gây tắc nghẽn. Do vậy, có rất nhiều tình huống cũng như bệnh lý bẩm sinh hay mắc phải có liên quan đến bộ ba bệnh lý này, làm tăng nguy cơ gây thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch.

Những tình huống như người bệnh trải qua phẫu thuật và chấn thương (các mô, mạch máu bị tổn thương), người có bệnh lý ác tính, các bệnh lý tăng đông máu bẩm sinh, các bệnh lý tự miễn gây tình trạng tăng đông máu thứ phát, sử dụng thuốc ngừa thai và điều trị nội tiết tố, di chứng tai biến mạch máu não, tổn thương tủy sống… phải nằm bất động trong một thời gian dài. Ngoài ra, còn các yếu tố nguy cơ khác như người cao tuổi, béo phì, phụ nữ có thai, tiền sử đã từng bị thuyên tắc huyết khối, hay gia đình có người bị thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch…

Tùy tình trạng của mỗi người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị như dùng thuốc chống đông, tiêu sợi huyết, sử dụng lưới lọc tĩnh mạch chủ dưới, can thiệp nội mạch lấy huyết khối, phẫu thuật, mang vớ tĩnh mạch, vận động sớm… 

ThS BS. Lê Phi Long khuyến cáo, người bệnh gặp đa chấn thương hoặc trải qua phẫu thuật, thay khớp gối, háng, u bướu vùng chậu là đối tượng nguy cơ cao. Ngoài ra, người bệnh ung thư, nhất là ở giai đoạn tiến triển, có điều trị hóa chất, rất nên được tầm soát đánh giá nguy cơ thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch.

Những  người có các yếu tố nguy cơ kể trên nên chủ động tầm soát để điều trị ở giai đoạn sớm. Với người bệnh đang được theo dõi, điều trị thuyên tắc khối tĩnh mạch nên tuân thủ nguyên tắc điều trị và dùng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ để kiểm soát bệnh hiệu quả, phòng ngừa nguy cơ tái phát.