Nhà khoa học Bernard Feringa - Ảnh: Reuters

Robot đã có mặt từ lâu và đang ngày càng đi vào cuộc sống hiện đại. Nhưng liệu chúng ta đã hình dung một thế giới với những robot siêu nhỏ, cỡ cấp độ phân tử sẽ giúp cuộc sống con người tốt hơn?

Đó là điều mà ủy ban xét giải Nobel hóa học của Viện hàn lâm Khoa học Thụy Điển đã quyết định vào trưa qua (5-10). Họ trao giải thưởng danh giá năm nay cho ba nhà khoa học Jean-Pierre Sauvage (Pháp), Sir J. Fraser Stoddart (Anh) và Bernard L. Feringa (Hà Lan) vì những “thiết kế và tổng hợp các cỗ máy cấp độ phân tử”.

Ông Göran Hansson, tổng thư ký của Viện hàn lâm Khoa học Thụy Điển, giải thích thế này: chúng ta đang nói về “những cỗ máy nhỏ nhất thế giới”. Những cỗ máy ấy có bánh xe, có động cơ, có “cơ bắp” giúp nâng lên hạ xuống ở cấp độ... nano siêu nhỏ. Cần biết 1 nano = 0,000001 milimet và đường kính của ADN con người chúng ta chỉ vào khoảng 2 nano.

Nói về những ứng dụng của động cơ cấp độ phân tử, nhà khoa học Hà Lan Feringa giúp hình dung: “Hãy tưởng tượng đến những chú robot tí hon mà các bác sĩ trong tương lai có thể tiêm vào mạch máu bệnh nhân để tìm kiếm tế bào ung thư, hoặc để chuyển một loại thuốc điều trị vào cơ thể”.

Từ những nghiên cứu của họ đã phát triển những cỗ máy nhỏ nhất thế giới. Nó cho thấy con người có thể tạo ra những cỗ máy nhỏ chỉ bằng 1/1.000 sợi tóc.

“Hãy hình dung về mức độ phát triển, động cơ phân tử hiện nay đang ở cùng giai đoạn phát triển với động cơ điện vào những năm 1830, khi các nhà khoa học trưng bày vô số mẫu tay quay và bánh xe khác nhau mà không hay biết một ngày chúng sẽ dẫn đến sự ra đời của tàu điện, máy giặt, quạt máy và những chiếc máy xử lý thức ăn” - Ủy ban Nobel hóa học của Viện hàn lâm Khoa học Thụy Điển nhận xét.

Bộ ba nhà khoa học này đã thành công trong việc nối các phân tử lại với nhau để thiết kế nên một chiếc máy nâng và các động cơ tí hon cùng với các cơ bắp cực nhỏ. “Họ đã làm chủ được việc kiểm soát chuyển động ở kích thước phân tử” - ông Olof Ramstrom, thành viên Ủy ban Nobel, nhận xét khi công bố những người đoạt giải.

Khi hay tin, ông Stoddart nói về các đồng nghiệp cùng đoạt giải Nobel với mình: “Chúng tôi không chỉ là một gia đình khoa học mà gần như đã trở thành một gia đình thực thụ; chúng tôi rất gần gũi nhau”.

Ông Jean-Pierre Sauvage sinh năm 1944 ở Paris, Pháp, hiện là giáo sư danh dự của ĐH Strasbourg (Pháp) và là giám đốc nghiên cứu danh dự của Trung tâm quốc gia Nghiên cứu khoa học (CNRS) của Pháp. Ông lớn lên ở một trang trại tại Pháp và từ nhỏ đã bị hút vào hóa học bởi những cơ hội sáng tạo bất tận trong lĩnh vực này.

Ông Fraser Stoddart sinh năm 1942 ở Edinburgh, Vương quốc Anh, hiện thỉnh giảng tại ĐH Northwestern của Mỹ.

Ông Bernard L. Feringa sinh năm 1951 ở Barger-Compascuum, Hà Lan, hiện là giáo sư ngành hóa hữu cơ tại ĐH Groningen, Hà Lan.