Phóng to

TTO - Người bình thơ, nếu giỏi có thể nắm được hồn vía của từng câu thơ, để từ đó chia sẻ cảm xúc của mình đến với người đọc. Tất nhiên dù có giỏi đến bao nhiêu thì cảm xúc ấy cũng mang tính chủ quan. Bài thơ Ngày về của nhà thơ Nguyễn Trác qua lời bình của bạn Nam Hải đã gợi mở cho ta nhiều suy nghĩ thú vị.

Cũng có thể từ đó, ta lại có những suy nghĩ khác với Nam Hải. Điều đó bình thường. Đến với bài thơ hay, mỗi người đều có một góc nhìn riêng của chính mình. Nhân đây xin “bật mí” nhà thơ Nguyễn Trác, quê Hưng Yên - hội viên Hội Nhà văn VN - đã xuất bản những tập thơ Thành phố những ngôi sao biển, Ở cuối dòng sông, Chiếc thuyền đêm… Hiện nay, anh là Tổng biên tập tạp chí Nhà văn (Nhà thơ Lê Minh Quốc)

Ngày về Anh trở về Sông đã phù saThành phố không còn tháng bảyThành phố muộn màng như một bàn tayDưới những vòm câyXao xác niềm cô đơn tuổi nhỏGió Những vì sao ban mai và những kí ức cũTa từng xanh trong nhauKhông ai bắt đầu từ chỗ trốngGió đầy vaiEm mang chiều đi tắmBuổi chiều mềm và ấmSông Hồng như gương mặt người sayAnh đối diện thời gian uống rượuChàng Trương Chi gõ mạn thuyền đầy NGUYỄN TRÁC

Lời bình:

Phần lớn, người con trai khi rời xa mảnh đất thân yêu, bôn ba khắp chân trời góc bể đều hi vọng có ngày về đoàn tụ. Bài thơ Ngày về là gương mặt tâm hồn của chàng trai ấy. Anh trở về khi tất cả đã đổi thay, dòng sông, con đường, góc phố ngày nào giờ chỉ còn trong kí ức. Thời gian không đợi anh và có chờ đợi ai bao giờ.

Anh trở về Sông đã phù saThành phố không còn tháng bảy

Sự trở về của anh không được đón đợi. Anh trở về trong nỗi cô đơn, niềm xót xa vì nơi đây không còn dấu vết kỉ niệm cũ. Dòng sông đã phù sa, thành phố không còn tháng bảy, tuổi thơ xưa cũ, kí ức tình yêu… muộn quá rồi. Những điều anh hằng mong ước, ôm ấp, từng tưởng tượng về viễn cảnh ngày trở về đã không thành sự thật. Hiện tại xa lạ với anh. Ca dao xưa cũng từng viết:

Ngày đi trúc chửa mọc măngNgày về trúc đã cao bằng ngọn treNgày đi lúa chửa chia vèNgày về lúa đã vàng hoe ngoài đồngNgày đi em chửa có chồngNgày về em đã con bồng con mang

Bài ca dao có cấu trúc so sánh giữa ngày đi và ngày về, thể hiện sự đối lập hoàn toàn, sự đổi thay trực diện của mọi vật. Nhưng Ngày về của Nguyễn Trác chỉ có hiện tại với nỗi niềm bâng khuâng, da diết.

Gió Những vì sao ban mai và những kí ức cũTa từng xanh trong nhauKhông ai bắt đầu từ chỗ trốngGió đầy vaiEm mang chiều đi tắm

Gió xuất hiện hai lần, gió thổi qua những miền kí ức, gió đầy vai, gió mang nỗi buồn của buổi chiều tàn. Câu thơ Ta từng xanh trong nhau được cấu tạo bằng năm thanh bằng gợi cảm giác mênh mang, chơi vơi, có phần xót xa, nuối tiếc.

Buổi chiều mềm và ấmSông Hồng như gương mặt người sayAnh đối diện thời gian uống rượuChàng Trương Chi gõ mạn thuyền đầy

Buổi chiều của một ngày, của thành phố muộn màng cũng là buổi chiều của đời người. Anh đối diện với hư vô, với cái vĩnh hằng là thời gian để uống rượu. Hình ảnh chàng Trương Chi trong câu chuyện cổ tích ngày nào vụt hiện lên trong trí nhớ, trong men say. Anh cũng cất bài ca buồn về tình yêu, về tuổi thơ, về những điều không thể quên bởi “không ai bắt đầu từ chỗ trống”. Bao nhiêu cảm xúc cứ đan xen, trộn lẫn nhau. Mỗi khổ thơ là mỗi dòng hoài niệm xa xôi, ngắt quãng, chỉ gợi mà không tả.

Ngày về có rất nhiều khoảng trống, im lặng, ngừng nghỉ nhưng tràn đầy cảm xúc, dư ba. Những hình ảnh thơ cũng thật mới lạ, độc đáo: thành phố muộn màng như một bàn tay, em mang chiều đi tắm, chiều mềm và ấm...Dường như, nhân vật trữ tình cảm nhận cảnh vật bằng tất cả các giác quan, bằng trí nhớ và bằng cả hồn mình.