Phóng to

Moliere

Moliere trọn đời đem hết tài năng và sức lực cho kịch bản sân khấu, xây dựng hàng loạt nhân vật hài kịch xuất sắc và bằng diễn xuất sắc sảo của mình, ông được rộng rãi khán giả nhiệt liệt hoan hô, từng tràng vỗ tay vang dậy…

Thế nhưng ít ai biết đến nỗi đau khổ, cám cảnh đơn côi, suy ngẫm về quả đắng trong cuộc sống riêng tư, do lầm lỡ trong hôn nhân của ông.

Những bi kịch trong đời sống, thông qua lớp lớp màn diễn của Moliere tương phản nghiệt ngã trắng đen của cuộc đời hiện lên trước và sau bức màn sân khấu, khiến chúng ta không dừng được, đưa ánh mắt ngờ vực dõi theo xã hội nước Pháp hơn 300 năm trước đây.

Trận phong ba trước vở Công tử bột chẳng qua chỉ là một màn kịch nhỏ nhoi trong vô vàn cuộc xung khắc giữa đôi vợ chồng này.

Cuộc hôn nhân của Moliere là do ông say mê nhan sắc mà quên hết sự đời.

Năm 1641, Moliere 21 tuổi, trên đường hành nghề ông đã gặp gánh hát rong. Moliere làm quen với một diễn viên chính, có chút ít tiếng tăm, tên là Madeleine Bayard. Tâm đầu ý hợp, hai người giao hảo với nhau. Từ đó Moliere nới lỏng mọi việc, cùng với Madeleine tập trung vào việc sáng tác kịch bản, đồng thời xây dựng đoàn kịch của riêng mình.

Bằng sự nỗ lực của ông năm 1643 Moliere cùng với Madeleine và một số ngưòi có nhiệt tâm, thành lập "Đoàn kịch vinh quang", cũng từ đó ông lấy tên nghệ sĩ Moliere, thay vì tên cúng cơm Jean Baptiste Poquelin. Đoàn kịch mặc dù đã xoay xở đủ cách nhưng nợ nần vẫn chồng chất khiến số lớn thành viên của đoàn phải ra đi. Riêng chỉ có Madeleine, trước cơn bão tố vẫn cùng ông đồng cam cộng khổ.

Sau 10 năm trời lang thang đây đó ở ngoài tỉnh, khi trở lại Paris thì được quốc vương đỡ đầu. Lúc này Moliere đã ở tuổi 40 và hết sức mê đắm nữ diễn viên 14 tuổi - Francoise. Đó là một cô gái nhan sắc, ưa trang điểm, đầy sức quyến rũ. Kể từ năm 1660 trở đi cô đã bộc lộ tài năng trong đoàn kịch, đặc biệt biểu hiện cá tánh tuyệt vời của cô trong vở Qủy hờn, được xem như một viên ngọc quý khiến khán giả say mê. Chính Moliere cũng bị sắc đẹp ngoại hình và vẻ trẻ trung của cô hút hồn.

Bỏ qua sự cách xa tuổi tác, tính cách con người và tuyệt nhiên không để ý đến tình thâm giao của người con gái ấy từ trước tới nay, Moliere chỉ chăm chăm vào việc cưới "cô em bé bỏng làm vợ". Ngược lại về phần mình, tiếng tăm đang nổi, Francoise lại đầy óc thực dụng vụ lợi, tính đến việc hy sinh thân xác để thu vén được nhiều mối lợi. Ngày 20-2-1662, họ cử hành hôn lễ. Chính Francoise đã khai tên mình là Armande trong giấy giá thú và hộ khẩu, nghe thanh cao hơn.

Trước kia Moliere từng yêu Madeleine, cùng đồng cam cộng khổ vượt qua sóng gió, tình sâu nghĩa nặng, nhưng rồi ông đã bỏ qua và sai lầm kết hôn với cô gái trẻ măng, đầy tham vọng. Mối quan hệ giữa ba người đã ám ảnh nửa cuộc đời của Moliere. Do thuở còn trẻ, Moliere và Madeleire đã từng yêu nhau, nên kẻ đối địch chính trị có dịp bài xích nhân thân ông, rằng đã lấy đứa con gái riêng của tình nhân, phạm tội loạn luân. Mặc dù cố tình gạt bỏ ngoài tai những lời đàm tiếu, nhưng về mặc tình cảm, Armande đã đem lại cho ông biết bao nỗi khổ tâm, day dứt.

Vậy sự thật Armande là con người như thế nào? Theo cuốn Lịch sử thất truyền của Pháp từng công bố, Francoise là con gái riêng của Madeleine lúc bà mới 20 tuổi, với bá tước Modernard. Madeleine đưa con gái nhờ người khác nuôi hộ, rồi trở về với đoàn kịch tham gia biểu diễn, hy vọng sau này khi vợ chính thức của Modernard chết, sẽ nhờ bà mối tốt tay, mai mối để bà lấy ông ta.

Mặc dù vậy, năm 1652, vợ bá tước qua đời nhưng hy vọng của Madeleine rơi vào hư không, vì bá tước không cam chịu đem tên họ qúy tộc gán cho một diễn viên kịch. Madeleine buồn tủi, đưa con gái đến Lyon tham gia "Đoàn kịch vinh quang" cũng vừa mới đến đó. Để không bị tiết lộ đời tư, bà gọi con là em gái.

Lại nữa, về mối quan hệ giữa Armande với Madeleine, trên 2 giấy chứng nhận cũng khai là em gái. Lần đầu tiên Moliere gặp Francoise khi cô mới 14 tuổi, trong suốt đời mình Moliere không hề hay biết gì về mối quan hệ giữa 2 người phụ nữ thân thiết nhất này của ông. Mối quan hệ thực sự giữa Madeleine và Armande đã đem đến cho ông biết bao điều vui và nỗi khổ.

Cuộc sống sau hôn nhân của Moliere đã không lãng mạn như ông từng nghĩ. Vợ chồng luôn xảy ra những cuộc cãi vã không đâu, càng về sau càng nặng nề, nhất là khi Armande đã thành danh. Cô sống buông thả, xa xỉ, ngang ngạnh và giao du với nhiều nam diễn viên trong đoàn, đem lại biết bao điều tủi nhục và uất hận cho Moliere. Ông cảm nhận sự bất hạnh của số phận. Không cam chịu mất vợ, nhưng ông không thể làm gì hơn, ngoài việc để cho nỗi đau đớn dày vò thân xác ông. Cuối cùng họ đành sống ly thân.

Tình vợ chồng tan vỡ và sự tung tin nhảm nhí bêu riếu liên miên đè nén, đã có lúc ông gần như đột qụy. Cuối cùng cách duy nhất mà ông đã chọn là dồn mọi hy vọng vào sự nghiệp nghệ thuật. Chỉ những lúc dốc hết tâm huyết vào sáng tác kịch bản và diễn xuất, mới làm vơi đi nỗi đau khổ, tìm được phần nào sự an ủi đối với ông.

Trong khoảng thời gian Moliere rơi vào cơn hoạn nạn, từ đáy lòng ông, nguồn tình cảm mãnh liệt, niềm vui và nước mắt đã hòa quyện vào trong các kịch bản Kẻ hận đời, Jeorge Dandin, Nữ bác sĩ…. Có thể nói, tác giả đã tự khắc họa trong Kẻ hận đời. Quan hệ giữa các nhân vật chính nam và nữ đúng như quan hệ giữa Moliere với Armande. Do lòng căm ghét tột độ đối với xã hội thượng lưu, Arcest đã toan cứu Celemene nhưng đã thất bại, còn lại là sự cô độc và tuyệt vọng. Trong Jeorge Dandin, vai nam chính do lấy vợ mà vấp phải biết bao điều rắc rối nhục nhã, giễu cợt, không chịu đựng nổi.

Tuy nhiên điều trớ trêu chua xót nhất là trong mỗi buổi lễ kỷ niệm lớn tại lâu đài Versailles, vở hài kịch đó lại được chọn để diễn. Moliere đích thân thủ vai Dandin, vai nữ chính là Armande. Việc ông diễn vở hài kịch này trước vua Louis XIV và 3000 khán giả quả là một sự mỉa mai rỉa rói đau đớn nhất trong đời ông.

Moliere đã vượt lên tất cả mọi giày vò về tinh thần do gia đình bất hạnh, dồn hết tâm trí và sức lực vào việc sáng tạo nghệ thuật, trước sau đã viết được 37 vở hài kịch. Năm 1673 trong khi diễn vở Bệnh tưởng ông đã bị đột qụy ngay trên sàn diễn, sau đó 4 tiếng đồng hồ ông đã qua đời.