10/01/2011 05:20 GMT+7

Đờn ca tài tử: Triển vọng thành di sản nhân loại

(Trích phát biểu của ông Hoàng Tuấn Anh - ủy viên T.Ư Đảng, bộ trưởng Bộ VH-TT&DL - tại buổi khai mạc hội thảo)
(Trích phát biểu của ông Hoàng Tuấn Anh - ủy viên T.Ư Đảng, bộ trưởng Bộ VH-TT&DL - tại buổi khai mạc hội thảo)

TT - Sáng 9-1, hội thảo quốc tế “Nghệ thuật đờn ca tài tử và những lối hòa đàn ngẫu hứng” đã khai mạc trong không khí “rất tài tử” qua phần biểu diễn mở màn với bốn tiết mục đàn, ca: Ngũ đối hạ 20 câu, Tống tửu Đơn Hùng Tín, Kim Trọng ngộ Thúy Kiều và Trường tương tư lớp 1 qua Duyên kỳ ngộ, do các nghệ nhân, nghệ sĩ danh tiếng thể hiện tại khách sạn Rex (TP.HCM).

Xem bản tin tiếng Anh

9JNfib2W.jpgPhóng to
GS Trần Văn Khê đơn ca bản Ngũ đối hạ trong phần giao lưu phục vụ Hội thảo quốc tế về nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ tối 9-1 - Ảnh: Trần Tiến Dũng

Hội thảo (diễn ra trong ba ngày 9, 10 và 11-1) là hoạt động nằm trong khuôn khổ các nội dung của đề án xây dựng hồ sơ quốc gia nghệ thuật đờn ca tài tử trình UNESCO ghi vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Hơn 120 đại biểu tham dự chính thức với 33 tham luận khoa học (trong đó có bảy tham luận của các đại biểu quốc tế đến từ Pháp, Cộng hòa Cyprus, Ðức, Malaysia, Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore) tập trung vào năm nội dung chính: Lịch sử hình thành, phát triển của nghệ thuật đờn ca tài tử; Những phát hiện về giá trị nghệ thuật đờn ca tài tử qua các góc nhìn đa diện hay chuyên sâu; Những quan niệm, khái niệm, thuật ngữ và những vấn đề khác liên quan đến đờn ca tài tử; Những phát hiện mới, những so sánh, đối chiếu trong phạm vi âm thanh học, âm nhạc học...; Vấn đề thực trạng, sức sống cũng như những đề xuất về kế hoạch hành động mang tính chiến lược hoặc biện pháp cụ thể để bảo tồn, phát huy nghệ thuật đờn ca tài tử trong cuộc sống đương đại.

Không chỉ ngẫu hứng

VN hiện có năm di sản phi vật thể đã được công nhận, trong đó có ba di sản tiêu biểu của miền Bắc (dân ca quan họ Bắc Ninh, ca trù Việt Nam, Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc), một di sản thuộc miền Trung (nhã nhạc cung đình Huế) và một di sản thuộc Tây nguyên (không gian văn hóa cồng chiêng Tây nguyên). Riêng miền Nam vẫn chưa có di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu nào được UNESCO ghi danh. Vì vậy, Cục Di sản văn hóa VN, dưới sự chỉ đạo và hỗ trợ từ Chính phủ, đã quyết xây dựng hồ sơ quốc gia nghệ thuật đờn ca tài tử để trình UNESCO trong năm nay.

Hội thảo đã nhận được rất nhiều tham luận có ý nghĩa và thú vị như: Nghệ thuật đờn ca tài tử trong không gian văn hóa Nam bộ (GS-TS Trần Văn Khê), Về thuật ngữ điệu và hơi trong nhạc tài tử - cải lương (Bùi Trọng Hiền), Âm nhạc tài tử cải lương trong đào tạo tại Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam (Ðoàn Quang Trung), Âm nhạc đờn ca tài tử - nhìn từ quan điểm âm thanh học (GS-TS Trần Quang Hải), Âm nhạc tài tử Nam bộ - một lối tư duy của người phương Nam (GS-TS Gisa Jaehnichen - Ðức), Ứng xử xã hội và quá trình nhận thức của âm nhạc tài tử - một cái nhìn của người ngoài cuộc (TS Panicos Giorgoudes - Cộng hòa Cyprus), Quỹ đạo đường đi của đờn ca tài tử và phần mềm ứng dụng (Singapore)...

Riêng GS-TS Yamaguti Osamu (Nhật), người đã giới thiệu nhã nhạc cung đình Huế đến Nhật Bản và thế giới, đã có một tham luận rất sát chủ đề hội thảo với tiêu đề Ngẫu hứng - một đặc điểm nổi bật của các truyền thống âm nhạc: để có thể hiểu hơn về đờn ca tài tử. Trong tham luận ông đã đề xuất một số "kết cấu giới thiệu" và những câu hỏi có tính xây dựng mong có thể có ích trong việc mô tả truyền thống đờn ca tài tử với sự chú ý đặc biệt vào khía cạnh ngẫu hứng của nó.

Các đề xuất kết cấu giới thiệu gồm: cấu trúc chung, cấu trúc âm nhạc, cấu trúc sắp đặt, cấu trúc sân khấu... với các câu hỏi: Ðờn ca tài tử được biểu diễn ở đâu và khi nào? Kết cấu của buổi diễn, ai là người có quyền quyết định người tham gia trình diễn, người trình diễn có được thảo luận về tiết mục biểu diễn không? Những chuẩn mực để người xem/nghe đánh giá, nhận xét? Những chuẩn mực để người diễn theo đó tự nâng cao khả năng trình diễn của mình? Có quy định nào về việc ngẫu hứng không? Ý nghĩa của dạng thức tô điểm trong ngẫu hứng?...

Không chỉ trình bày tham luận, các đại biểu sẽ thảo luận đến nơi đến chốn xung quanh các vấn đề đang tồn tại trong đời sống đờn ca tài tử, để có được những bổ trợ quý giá trong đề án xây dựng hồ sơ quốc gia nghệ thuật đờn ca tài tử. Ðược biết, ban tổ chức hội thảo lần này đã thiết kế một chương trình thưởng thức nghệ thuật đờn ca tài tử tại những nơi mà lâu nay nghệ thuật này vẫn "sáng đèn" hằng ngày, hằng tuần như: khu du lịch Bình Quới 1, khu du lịch Một thoáng quê hương (Củ Chi)...

Tin tưởng sẽ được công nhận

Theo TS Lê Thị Minh Lý - phó cục trưởng Cục Di sản văn hóa, thời hạn cuối cùng để chúng ta trình hồ sơ này lên UNESCO là ngày 31-3-2011. Và nếu hồ sơ chúng ta đạt yêu cầu thì khoảng tháng 6 hoặc 7-2011 nghệ thuật đờn ca tài tử sẽ được công nhận và ghi vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Về mức độ thành công của hồ sơ, tiến sĩ Lý cũng cho biết dù thời gian chuẩn bị và hoàn tất hồ sơ quốc gia nghệ thuật đờn ca tài tử khá ngắn (từ tháng 8-2010 đến tháng 3-2011) nhưng do đã có kinh nghiệm từ năm lần lập hồ sơ quốc gia cho các di sản tiêu biểu ở miền Bắc, miền Trung và Tây nguyên nên Cục Di sản văn hóa tin tưởng hồ sơ sẽ thỏa mãn các quy định của UNESCO và được chấp thuận. Cục sẽ không vội vã nộp hồ sơ nếu đến tháng 3 năm nay hồ sơ vẫn chưa đầy đặn, đúng với yêu cầu của UNESCO.

Tuy nhiên, TS Lý cũng khẳng định nếu đã nộp là phải được. Bởi theo đánh giá của GS-TS Trần Văn Khê - thành viên danh dự Hội đồng quốc tế âm nhạc (UNESCO), cố vấn khoa học của bộ hồ sơ quốc gia đờn ca tài tử, nghệ thuật đờn ca tài tử sẽ được ghi danh bởi cơ bản đã đạt hết mọi tiêu chí mà UNESCO đưa ra: có tầm ảnh hưởng văn hóa rộng lớn, có giá trị nghệ thuật độc đáo, không nhầm lẫn với bất cứ loại hình âm nhạc nào khác và quan trọng là nghệ thuật tài tử có sức sống mãnh liệt, hiện vẫn đang "sống" và "sống rất khỏe" tại một số địa phương.

(Trích phát biểu của ông Hoàng Tuấn Anh - ủy viên T.Ư Đảng, bộ trưởng Bộ VH-TT&DL - tại buổi khai mạc hội thảo)
Trở thành người đầu tiên tặng sao cho bài viết 0 0 0
Bình luận (0)
thông tin tài khoản
Được quan tâm nhất Mới nhất Tặng sao cho thành viên