Tinh hoa kiếm pháp

Phóng to

Luyện kiếm

Sau lưng chàng, chếch về phía tay trái, kẻ đại cừu lảo đảo mấy bước. Chàng nghe tiếng mũi kiếm cắm phập xuống cát, tiếng thân người ngã xuống. Chung quanh lặng lẽ. Chàng nghe hơi nhức nơi trán, nhịp tim vẫn đập đều. Một ý nghĩ thoáng qua “Xong rồi!”.

Phóng to

Trên đỉnh Lang Bian

Mới khoảnh khắc trước đây, khi bắt đầu ba bước “nhập thân” (irimi) như thường lệ, tay kiếm thủ bên hông theo thế waki gamae, tất cả năng lực trong người chàng khí-kiếm-thể chỉ tập trung vào một việc: tung ra đòn “thác đổ” - “men” (trực trảm) đúng lúc, đúng nơi. Dù sấm chớp, dông bão, dù động đất, sóng thần, dù đại trường kiếm của kẻ địch có dài đến mấy, và chiêu “én vẩy đuôi” của y hiểm độc đến cỡ nào, Musashi vẫn tin chắc là mình sẽ rửa được mối đại thù của gia tộc - chưa ai thoát khỏi đường kiếm dũng mãnh của chàng và Sasaki Kojiro, tay kiếm khách lừng lẫy cũng thế thôi.

Đúng khi chàng vận khí bình sinh hất ngược mái chèo (mà chàng vừa mới đẽo cho ra hình dáng kiếm lúc ngồi trên thuyền đến nơi tỉ thí) thì cũng là lúc Kojiro tung độc chiêu “én vẩy đuôi”, kiếm quang xoáy trên đầu chàng. Mũi kiếm cắt đứt khăn đầu của chàng. Chàng đã thoát chết trong gang tấc. Vì cây mộc kiếm trong tay mình nặng hơn bình thường, Musashi đã chuyển bộ chậm hơn một sát na, điều đó đã cứu sống chàng. Nhưng hai cánh tay hộ pháp của chàng đã không chậm, và chiêu “thác đổ - trực trảm” đã không tha mạng cho Sasaki. Một thoáng chấn động toàn thân. Và Miyamoto Musashi hiểu là mình đã thanh toán xong mối đại thù vốn nung nấu lòng chàng từ bao nhiêu năm qua.

“Sống, chết chỉ là một khoảnh khắc mong manh” - chàng nghĩ, mắt đăm đăm nhìn vào thanh mộc kiếm. Tâm trí chàng mang mang, cảm giác trống vắng, hụt hẫng xâm chiếm lòng chàng. Một hình ảnh hiện ra trước mắt Musashi. Không phải gương mặt khả ái của Otsu, người yêu thùy mị, trìu mến mà chàng đã tạ từ ra đi theo tiếng gọi của kiếm cung, mà đường nét nhân hậu, an nhiên tự tại của đại sư Trạch An, vị thầy đáng kính của chàng, kẻ đã giúp chàng tu luyện để trở thành một tay kiếm lừng danh. Đôi mắt trầm tư như nhìn chàng và nhắc nhở:

Phóng to

Miyanoto Musashi

Thần đạo và kiếm đạo vốn dĩ chỉ là một. Vì cả hai cùng dẫn đưa con người đến một mục đích là diệt ngã.

Musashi vất thanh mộc kiếm. Chàng nhìn lòng bàn tay và hẹn với lòng mình là từ nay sẽ không bao giờ cầm một thanh kiếm giết người (satsu jin ken: sát nhân kiếm) trong tay. Năm đó vừa bước sang tuổi ba mươi và đã trải qua 60 trận tỉ thí mà chưa một lần bị thảm bại. Trong tác phẩm kinh điển của mình Ngũ Đại Thư (Go Rin No Sho) được viết trong một hang động, nơi Musashi Miyamoto ẩn cư sau cả một đời giang hồ ngang dọc trên khắp đất nước Phù Tang, ông đã tóm lược tinh hoa kiếm pháp của mình như sau:

“Đạo của binh pháp là cái đạo của Trời Đất. Một khi người đã thấu triệt được cái lý của vũ trụ, bắt được cái nhịp của cuộc diện, người có thể an nhiên đối diện với đối thủ và triệt hạ y” (Ngũ Đại Thư - Sách về “Thổ”).

Di hình hoán ảnh và vô âm kiếm

“Tỉ thí là tử thí”, tổ sư môn Aikido - Uyeshiba Morihei - vẫn thường nhắc nhở các môn sinh. Do đó trong Aikido không có thi đấu, không cho phép thách đấu, thử tài cao thấp.
Thế nhưng chính tổ sư Uyeshiba cũng đã có lần dính vào một trận tỉ thí. Vào thời đó, tiếng tăm của ông như là một tay kiếm siêu quần đã lan truyền trong khắp các giới võ lâm Nhật Bản, nên có nhiều người đến xin lãnh giáo. Ông luôn luôn cương quyết chối từ. Một hôm, một viên sĩ quan hải quân đến xin thọ giáo với ông. Viên sĩ quan vốn là một kiếm sư của một môn phái nổi danh từ thời xa xưa. Trong câu chuyện xảy ra tranh luận về tinh hoa kiếm pháp giữa các môn phái, bầu không khí nóng dần lên và viên sĩ quan hải quân yêu cầu được lãnh giáo một số tuyệt chiêu của tổ sư Uyeshiba để được xóa tan mối hoài nghi và thỏa lòng mong đợi. Trước sự khẩn khoản của viên kiếm sư “Thần đạo lưu”, tổ sư Uyeshiba buộc lòng chấp nhận.

Hai người ra khu vườn sau nhà, mỗi người cầm trong tay một thanh mộc kiếm. Vừa lúc hai bên cùng thét lên một tiếng “Hey!” và vào thế thủ, viên sĩ quan trẻ tung kiếm nhảy bổ vào tấn công bằng một đòn shomen (chính diện) như trời giáng. Tổ sư Uyeshiba chỉ xoay nhẹ thân pháp đã tránh được cú đánh thần tốc của đối thủ. Viên kiếm sư vội quay người huơ gươm chém tiếp một đòn yokomen (đòn chém vào thái dương) vũ bão với một tiếng thét “kiai” long trời lở đất.

Vị võ sư già lại dùng phép “chuyển hoán” tránh đòn mà không phản công. Tưởng cũng nên nói, thân pháp “chuyển hoán” do tổ sư Aikido thi triển thường được gọi là Tai no tenkan (Thân chi chuyển hoán), một trong “Tứ đại công phu” của bộ môn Aikido, và đã được tác giả Kim Dung đề cập với tên “Di hình hoán ảnh” hay còn gọi là “Lăng ba vi bộ”. Trong kiếm pháp, phép Tenkan thường được phối hợp với “Vô âm kiếm” (Otonai shi no ken) trong các chiêu tay không đoạt kiếm.

Viên sĩ quan hải quân càng đánh càng hăng, và giận vì đối phương không đánh trả, nên điên tiết tung ra các chiêu thức sở trường của mình. Nhưng với công phu khinh linh tuyệt đỉnh, tổ sư Uyeshiba vẫn ung dung tự tại thi triển di hoán pháp, chợt hiện, chợt biến mặc cho kiếm trận tứ bề phủ vây.

Viên kiếm sư “Thần đạo lưu” cảm thấy thất vọng và bế tắc, mồ hôi ra đẫm tay kiếm và hai mắt như hoa lên. Ông vận hết sức bình sinh thét lên một tiếng thật lớn như để trút hết nỗi phẫn hận tuyệt vọng và nhảy lùi ra sau, đứng bất động. Đại sư Uyeshiba cũng thối lui ba bước, tay kiếm Chudan no kamae (thế thủ trung đẳng). Khi thấy viên sĩ quan thu kiếm cúi chào, ông cũng cúi chào đáp lễ.

Sau đó, khi một mình thơ thẩn trong khu vườn vắng vẻ, đại sư Uyeshiba đã được chứng ngộ. Đó là vào tháng giêng năm 1925, tại Ayabe, một thị trấn nhỏ ở miền nam nước Nhật.
Những gì vị sáng lập môn phái Aikido đã trích xuất ra từ những năm tháng tầm sư học đạo và hành hiệp giang hồ (đến tận đất Ngoại Mông, đầu thập niên 1920 và Mãn Châu, cuối thập niên 1930) đã được đúc kết lại trong kiếm phái Aikiken. Tinh hoa kiếm pháp Aikiken được tóm gọn trong bốn câu thơ:

“Tâm vô ưu
Thần bất động
Khí uy dũng
Kiếm vô chiêu”.

Phóng sự ảnh

Vừa qua, tại thành phố biển Nha Trang, Liên đoàn Võ thuật cổ truyền Việt Nam tổ chức hội nghị chuyên môn với sự tham gia của 30 võ sư cao đẳng trong cả nước. Với tinh thần khoa học, các võ sư cùng thảo luận, diễn giải, phân tích từng đòn thế 10 bài quyền thống nhất.

Võ thuật cổ truyền Việt Nam vốn phong phú về bài bản, thâm sâu và biến hóa về kỹ thuật và có quá nhiều hệ phái. Việc thống nhất hệ thống quyền thuật là hướng đi đúng đắn. Quá trình mười mấy năm hợp nhất cho thấy không có sự mâu thuẫn mà bổ sung và làm giàu thêm bản sắc võ Việt Nam. Các bài quyền đều có cương nhu, công thủ, khóa mở... gắn kết lại theo hệ thống và giữ được đặc trưng riêng.

Võ sư Lê Kim Hòa, phó chủ tịch Liên đoàn Võ thuật cô truyên, cho rằng: “Đây chỉ là giai đoạn xây dựng lý luận công và thủ một số thế cơ bản theo sát câu thiệu. Từ cơ sở này tạo bộ khung sườn để từng bước hoàn chỉnh và nâng tầm giá trị các bài võ, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, đưa ra được cái tinh hoa...”.

Phóng to
Võ sư Lê Đình Long (trái) và võ sư Nguyễn Phước Toàn phân thế Lão hổ thượng sơn	Võ sư Trần Xuân Mẫn (phải) và võ sư Phạm Đình Hùng phân thế Ngọc trản ngân đài

Phóng to
Võ sư Trần Xuân Mẫn (phải) và võ sư Phạm Đình Hùng phân thế Lão mai	Võ sư Phạm Đình Trọng (phải) và võ sư Phạm Đình Hùng phân thế Huỳnh long độc kiêm

Phóng to
Võ sư Ngô Bông (phải) và võ sư Trương Hùng phân thế Bát quái côn	Võ sư Đoàn Thọ Sơn (phải) và võ sư Phan Văn Quảng phân thế Độc lư thương