Tổng thống Vladimir Putin đi thăm nhà máy thủy điện Nizhne-Bureiskaya gần làng Novobureisky thuộc vùng Amur vào ngày 3-8 - Ảnh: REUTERS

Theo hãng tin Reuters thông tin này do thứ trưởng Bộ ngoại giao Sergei Ryabkov tuyên bố ngày 7-8.

Đây là một trong các phản ứng cụ thể với những lệnh trừng phạt mới với Nga do tổng thống Mỹ Donald Trump ký phê chuẩn tuần trước.

Lập hệ thống thanh toán riêng

Các lệnh trừng phạt mới của Mỹ nhằm vào lĩnh vực công nghiệp năng lượng của Nga, cùng với các hạn chế mới áp lên hoạt động đầu tư của Mỹ vào các công ty Nga.

Hãng thông tấn RIA của Nga dẫn lời ông Ryabkov cho biết Nga sẽ tăng tốc giải quyết vấn đề giảm lệ thuộc vào các hệ thống thanh toán của Mỹ, giảm sử dụng đồng USD làm đồng tiền thanh toán và coi đây là một nhu cầu hệ trọng trong bối cảnh hiện tại.

Ông Ryabkov nói: "Nếu không thì chúng ta sẽ luôn bị họ đẩy vào tình huống o ép, đó chính xác là những gì họ (Mỹ) cần".

Trên thực tế Nga cũng đã triển khai một hệ thống thanh toán quốc gia mới nhằm cắt giảm sự lệ thuộc vào các hệ thống thanh toán của phương Tây như Visa và MasterCard.

Hai đại gia thanh toán quốc tế này đã dừng cung cấp dịch vụ cho các khách hàng của một ngân hàng Nga sau khi Washington áp lệnh trừng phạt với Matxcơva liên quan tới cuộc khủng hoảng tại Ukraine.

Hệ thống thanh toán của Nga có tên là Mir. Theo thông tin quảng cáo chạy trên trang web của hệ thống này, khi sử dụng thẻ Mir khách hàng sẽ "không bị ảnh hưởng bởi mọi yếu tố bên ngoài".  

Tới nay, theo Hệ thống thẻ thanh toán quốc gia Nga (NSPK) đã có hơn 13,9 triệu thẻ Mir được phát hành tại Nga, chiếm khoảng 10% dân số Nga.

NSPK là hệ thống được thành lập năm 2014 và thuộc sở hữu 100% của ngân hàng trung ương Nga.

Hơn 380 ngân hàng hoạt động tại Nga chấp nhận thẻ Mir. Mọi hoạt động giao dịch thương mại, trong đó có cả các cửa hiệu, nhà hàng, trạm xăng, đều chấp nhận thẻ này. Thẻ Mir cũng được sử dụng tại Crimea là nơi các ngân hàng phương Tây bị cấm hoạt động.

Đã đặt cược vào Mỹ quá nhiều

Tuy nhiên ông Oleg Vyugin - cựu Thứ trưởng Tài chính, giáo sư Trường Kinh tế cao cấp (HSE) trực thuộc Trường Đại học tổng hợp nghiên cứu quốc gia của Nga cho rằng việc Nga từ bỏ hoàn toàn đồng USD là điều không thể, bởi dự trữ của Nga được đầu tư vào các giấy tờ có giá trị của Mỹ. 

Giáo sư Oleg Vyugin lý giải: “Thứ nhất, hiện dự trữ của Nga được đầu tư, bao gồm cả các giấy tờ có giá trị của Mỹ, không thể nào từ bỏ thanh toán bằng đồng USD. Thứ hai, cho đến nay các ngân hàng của Nga vẫn có tài khoản USD nên cũng không thể từ bỏ được đồng USD. Tất cả các thanh toán được thực hiện thông qua tài khoản đối ứng tại các ngân hàng của Mỹ, do đó khó có thể hình dung từ bỏ đồng USD trong trường hợp này”.

Hơn nữa, theo giáo sư Vyugin, việc lựa chọn đồng USD hay không phải đồng USD là sự lựa chọn của các tổ chức phi chính phủ và các khách hàng của họ. Lựa chọn đồng tiền nào thì được phục vụ đồng tiền đó, còn nếu cưỡng ép hành động thì sẽ dẫn đến hậu quả tai hại.

Ngoài ra, có thể giảm số lượng USD dự trữ của Ngân hàng trung ương của Nga, tăng đồng euro, tuy nhiên, biện pháp này không có nhiều khác biệt. 

Theo số liệu Bộ Tài chính Mỹ, trong 7 tháng đầu năm nay, Nga đầu tư vào trái phiếu kho bạc Mỹ tăng 22,6 tỉ USD, tương đương 26,2%, lên 108,7 tỉ USD.

Chỉ tính riêng trong tháng 5, đầu tư của Nga vào loại trái phiếu này đã tăng 3,8 tỉ USD, tương đương 3,6%. Thị phần các giấy tờ có giá trị của Mỹ trong dự trữ của Nga tính đến hết năm 2016 đạt 23,1%.

Dự trữ quốc tế của Nga tính đến ngày 28-7 vừa qua đạt 418,9 tỉ USD. Dự trữ của Nga từng đạt mức cao kỷ lục vào tháng 8-2008 với 598 tỉ USD.

Vào đầu tháng 6 năm nay, Chủ tịch Ngân hàng trung ương Nga Elvira Nabiullina tuyên bố rằng Nga sở hữu khối lượng tương đối lớn dự trữ tiền vàng và chúng được đầu tư hiệu quả, trong đó thị phần tài sản bằng đồng USD.

Theo giáo sư Vyugin, việc giảm phụ thuộc vào các hệ thống thanh toán của Mỹ sau khi Nga thành lập Hệ thống thẻ thanh toán quốc gia (NSPK) hoàn toàn có thể nếu nói đến các thanh toán trong nước, còn thể quốc tế vẫn còn nguy cơ bị từ chối thanh toán.