Bãi cạn Scarborough - Ảnh: Reuters

Ông Esperon cho biết sau chuyến thăm cách đây hai tuần đến Bắc Kinh của tổng thống Rodrigo Duterte, tàu Trung Quốc vẫn hiện diện tại bãi cạn Scarborough.

"Từ ngày 17 đến 27-10, chỉ có 2 tàu Trung Quốc. Không có thỏa thuận hay quy luật bằng văn bản nào nhưng các ngư dân Philippines đã ở đó cho biết họ không bị đuổi đi" - ông Esperon thông tin trong buổi họp báo ngày 30-10.

Trước đó, ông Esperon cho biết thông thường phải có khoảng 5 tàu hải quân và 4 tàu bảo vệ bờ biển của Trung Quốc hiện diện tại khu vực này.

Cố vấn Esperon cũng thông tin thêm rằng ngày 19-10 có một tàu giám sát của Trung Quốc tại bãi cạn, ngày tiếp theo có thêm một tàu khu trục. Tuy nhiên sau khi ông Duterte về nước sau chuyến thăm Bắc Kinh, các con tàu này cũng rời khỏi bãi cạn.

Ông Esperon cho biết đã không cập nhật tình hình tại bãi cạn từ ngày 28-10.

Trong khi đó hãng tin Reuters dẫn một nguồn tin quốc phòng Philippines cho biết một máy bay giám sát của nước này ngày 29-10 vẫn nhìn thấy 4 tàu Trung Quốc tại bãi cạn.

Kể từ khi chiếm bãi cạn Scarborough năm 2012, Trung Quốc đã xua đuổi ngư dân Philippines đến đây để đánh bắt cá. Tuy nhiên, theo trang GMA của Philippines, cuối tuần qua ngư dân Philippines đã trở về khu vực này với những con thuyền đầy ắp cá.

Reuters nhận định tình huống trên cho thấy chính quyền Bắc Kinh đang muốn sử dụng "quyền lực mềm" của nước này trong khu vực vì không chỉ quan trọng đối với đời sống ngư dân mà còn là đối với sự cân bằng quyền lực tại biển Đông.

Tuy nhiên tuyên bố trên của cố vấn Esperon hoàn toàn khác với tuyên bố trước đó của Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana về việc không còn tàu của Trung Quốc tại Scarborough và ngư dân có thể quay trở lại đây để đánh bắt cá.

Truyền thông Trung Quốc cũng yêu cầu thông tin về tình hình tại bãi cạn Scarborough nhưng Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã đưa ra một câu trả lời thỏa đáng.

Trong khi đó một quan chức quốc phòng cấp cao Philippines nói trong điều kiện giấu tên rằng tình hình tại bãi cạn không giống như là Trung Quốc đang rút tàu đi.

"Trung Quốc sẽ không bao giờ từ bỏ khu vực này nhưng việc nó không quấy nhiễu ngư dân địa phương đã là một bước tích cực" - quan chức này nhìn nhận.