Xoa bóp là một phương pháp phòng bệnh và chữa bệnh với sự chỉ đạo của lý luận y học cổ truyền. Đặc điểm của nó là dùng bàn tay, ngón tay là chính; tác động lên da, thịt, gân, khớp, các phủ tạng bên trong của người bệnh để đạt mục đích chữa bệnh, phòng bệnh. 

Ưu điểm: đơn giản, rẻ tiền, có hiệu quả, có phạm vi chữa bệnh rộng, có giá trị phòng bệnh lớn. 

Có 2 dạng massage sau:

- Massage thụ động: khi người khác xoa bóp massage cho ta thì ta phải chịu sức tác động của người xoa bóp, cơ thể ta không có sức phản động nào chống lại, ta thụ động.

- Massage tự chủ: khi ta tự xoa bóp massage, tay ta tạo sức động, bộ phận ta bóp có một sức chống lại, như thế lại làm cho khí huyết càng tích cực hoạt động và tăng cường tốt hơn.

Lợi ích massage xoa bóp đối với bệnh lý tăng huyết áp

Việc massage xoa bóp không những phòng và điều trị bệnh tật nói chung mà còn có lợi ích đối với bệnh tăng huyết áp nói riêng được thực hiện toàn diện cả bên trong lẫn bên ngoài, trong đó phải kể đến lợi ích về sự tác động đến yếu tố co thắt động mạch và mao mạch như:

- Yếu tố tâm thần kinh: khi đầu óc căng thẳng, trí óc làm việc liên tục, ngủ không được, bị tổn thương về tình cảm: giận, lo lắng, buồn rầu, ưu tư, kinh sợ... thì việc massage xoa bóp thường xuyên, đặc biệt vùng da đầu sẽ kích thích đại vỏ não, cân bằng quá trình hưng phấn và ức chế; đồng thời máu huyết được tăng cường lưu thông đem chất dinh dưỡng đến cơ quan não bộ làm thư thái đầu óc, giúp tinh thần minh mẫn tỉnh táo. 

Quá trình xoa bóp massage và phương pháp thư giãn giúp dễ dàng đạt được sự bình an trong giất ngủ vì sản sinh được được chất endorphin nội sinh làm giãn mạch, giảm sự co thắt các mô cơ, ức chế giảm tiết adrenalin và noradrenalin là các chất hormon làm co mạch gây tăng huyết áp tăng.

- Yếu tố xơ cứng: việc ăn uống không đúng cách, rượu, chè, cà phê, thuốc lá... lâu dần gây ra xơ cứng động mạch. Ngoài việc xoa bóp massage làm cho khí huyết lưu thông, tránh ùn tắc ứ trệ, thì pháp thở 4 thời có thể xoa bóp được các phủ tạng bên trong cơ thể, kết quả là máu trong phủ tạng đi ngay ra tĩnh mạch về tim, những khoảng khí chết trong phổi cũng dần được đẩy lùi ra, tăng dung tích phổi để trao đổi chất được dễ dàng hơn. 

Việc luyện tập thường xuyên sẽ tăng sản sinh lipoprotein HDL - là một loại lipoprotein tốt phòng chống bệnh xơ vữa động mạch - những yếu tố nguy cơ gây nhồi máu não, nhồi máu cơ tim...

- Yếu tố tuần hoàn máu: thường xuyên xoa bóp massage sẽ giúp máu lưu thông tốt, kích thích hệ mạch bạch huyết khỏe mạnh - để chống lại các bệnh nhiễm trùng, tăng cường được sức đề kháng. Đặc biệt là vào mùa đông khi sự lưu thông máu và sự trao đổi chất chậm hơn, việc xao bóp massage giúp tuần hoàn máu lưu thông bình thường, trao đổi loại bỏ các độc tố, tăng cường năng lượng mới đến mao mạch dễ dàng hơn, các mao mạch phát triển nhiều hơn, máu được giữ nhiều hơn ở các cơ và phủ tạng nên làm giảm bớt sức cản ngoại vi, giảm tải cho tim và làm giảm huyết áp.

Những lưu ý

Trong bệnh lý tăng huyết áp, khi thực hiện massage xoa bóp cần lưu ý:

- Kết hợp điều trị dùng thuốc lâu dài theo chỉ định của bác sĩ. Thường xuyên theo dõi huyết áp tại nhà và định kỳ tại cơ sở y tế.

- Kết hợp việc ăn uống khoa học theo dưỡng sinh, thái độ tinh thần dưỡng sinh trong cuộc sống.

- Khi thực hành xoa bóp massage nói chung, không nên tập lúc mới ăn no (trừ pháp thở 4 thời không kê mông, vì nó giúp ích cho sự tiêu hóa). Không nên làm các động tác thô bạo để tránh trẹo gân, trật khớp, cụp lưng, các tổn thương và tai nạn khác như ngất, ngã. Tránh cảm gió, cảm lạnh khi tập và khi tắm lúc còn đổ mồ hôi nhiều.

- Những động tác xoa bóp massage phải từ tốn, nhẹ nhàng, chậm rãi, lúc đầu nhẹ sau tăng mạnh dần.

- Đặc biệt người tăng huyết áp không nên tập các động tác có thể gây ra tai biến mạch máu não do dồn máu lên đầu, trong tư thế thở 4 thời có kê mông phải thay đổi độ cao phù hợp, không vội bỏ gối kê đầu.