1 Mức độ uống nước hằng ngày: sự tạo sỏi sẽ dễ dàng hơn khi số lượng tinh thể trong nước tiểu nhiều và lượng nước tiểu lại ít. Hằng ngày mức cân bằng của lượng nước trong cơ thể người lớn khoảng 3 lít. Lượng nước vào cơ thể do ăn uống và chuyển hóa sinh ra luôn “cân bằng động” với lượng thải ra qua nước tiểu, hơi thở, mồ hôi và phân.

Vào mùa hè thời tiết khô và nóng bức, con người sẽ thải nước ra ngoài chủ yếu qua dạng mồ hôi và hơi thở, do đó lượng nước thải ra đường tiểu ít. Đây là lời giải khoa học vì sao tỉ lệ sỏi niệu ở miền Nam cao hơn miền Bắc. Kết quả này phù hợp với các thăm dò niệu học của cố GS Ngô Gia Hy và cộng sự đã tiến hành.

Phóng to

Ảnh: GIA TIẾN

2 Chế độ dinh dưỡng và ăn uống: các nhóm thức ăn có chứa nhiều gốc oxalate, purine hay nhiều đạm sẽ làm dễ hơn quá trình tạo ra sỏi thận.

Tuy sỏi thận là một bệnh chuyển hóa khá phổ biến ở nước ta về tần suất mắc bệnh lẫn tỉ lệ tái phát, nhưng cũng khá dễ ngăn ngừa và chống tái phát. Hiện nay trên thế giới phác đồ điều trị và ngừa tái phát sỏi thận xoay quanh ba vấn đề:

- Thứ nhất: uống thật nhiều nước. Đây là phương cách chính để phòng sỏi thận. Có thể uống nước lọc, nước sôi để nguội, nước suối, nước giải khát và cả uống bia. Uống nhiều nước đầu vào thì đương nhiên sẽ tăng lượng nước tiểu thải ra. Khi lượng nước tiểu tăng lên, các tinh thể sỏi không thể kết dính thành cục sỏi được. Đặc biệt, khi uống nước chanh, nước cam, nhiều muối citrate sẽ được thải ra trong nước tiểu, ngăn cản sự hình thành sỏi thận.

- Thứ hai: tránh ăn thực phẩm quá giàu oxalate, purine... như cải bó xôi, củ cải đường, sôcôla, đậu bắp, thịt nội tạng, thịt đỏ... Tránh uống quá nhiều vitamin C (viên canxi C), nước khoáng giàu carbonate...

- Thứ ba: dùng thêm thuốc hỗ trợ chủ yếu là lợi tiểu và thuốc chữa các bệnh có xu hướng dễ gây sỏi thận như bệnh gout, hội chứng chuyển hóa...

Ngoài ra, có một nghịch lý về sỏi thận cần lưu ý: trước đây, khi phân tích thành phần hóa học của sỏi thận người ta thấy đó là những hợp chất chứa canxi. Vì thế có ý kiến cho là phải hạn chế canxi trong thực phẩm để ngừa sỏi. Nhưng hiện nay nhiều công trình khoa học nghiêm túc cho thấy quan niệm này không còn giá trị, thậm chí sai lầm. Canxi trong thực phẩm sẽ kết hợp với oxalate tạo thành phức hợp calcioxalate không thể hấp thu vào máu, nên sẽ được thải theo phân ra ngoài và dĩ nhiên giúp ngừa sỏi thận.