Phóng to

Hoạt động tại trung tâm giao dịch chứng khoán TP.HCM. Ảnh: Thanh Đạm

Sức hút của chứng khoán

Sau khi đến cửa hàng bán xe máy bố trí công việc trong ngày, anh Dũng nhanh chóng lượn đến mấy công ty chứng khoán hoặc tụ điểm giao dịch chứng khoán của một số ngân hàng. Gần tám tháng nay, việc theo dõi các con số “nhảy qua nhảy lại” trên bảng điện đã là đam mê của anh.

Anh Dũng “bén duyên” chứng khoán từ lời rủ rê của một người bạn. Vụ đầu dè dặt bỏ ra 30 triệu mua cổ phiếu VNM từ một người quen, sau hai tháng bán ra anh bỏ túi vài triệu đồng tiền lãi. Chỉ bấy nhiêu cũng đủ khiến anh “kết” chứng khoán hơn bất cứ “món” đầu tư nào khác. Đợt số cổ phiếu FPT vừa rồi, chỉ trong ba tuần, anh lãi trên 300 triệu nhưng vẫn tiếc do bị chậm chân phải mua sang tay mấy người nên lãi chưa cao như mong đợi.

Khác anh Dũng, ông Nam chơi chứng khoán từ chính CP của công ty ông bán ưu đãi cho cán bộ nhân viên. “Ôm” số CP ấy được mấy tháng thì ông nhận quyết định nghỉ hưu. Rảnh rỗi, lại nghe nói CP công ty mình đang được mua bán sôi động trước khi lên sàn, ông rủ thêm hai người bạn cùng cơ quan đã nghỉ hưu “chơi” chứng khoán từ chính các CP của mình. Với kinh nghiệm “lê la” các sàn, các nhà đầu tư cá nhân “kết” CP ngoài sàn hơn, nhất là các cổ phiếu có thông tin sắp niêm yết.

Theo ông Sơn, một cán bộ Văn phòng chính phủ, khi có thông tin CP sắp lên sàn, giá thường bị đẩy lên cao và khi ấy các nhà đầu cơ khôn ngoan dễ thu lợi nhuận lớn. Còn khi đã niêm yết lên rồi thì chưa chắc. Điển hình là hai CP chào sàn tháng trước là TDH và SVC. Bạn ông Sơn đã bị lỗ nặng vì ôm CP TDH khi giá quá cao, đến khi lên sàn mấy tuần lỗ thê thảm. “Nhưng chả biết đường nào mà lần. TDH lại đang lên đấy!”, ông Sơn thêm.

Theo giới đầu tư CP, chứng khoán là kênh đầu tư hấp dẫn nhất năm nay. Lợi nhuận cao là nhân tố quan trọng nhất kéo người dân đến sàn nhưng chứng khoán cũng có sức cuốn hút riêng. Nói như anh Dũng là “chơi chứng khoán phải tính toán, nghe ngóng thông tin hàng ngày, đến khi thấy CP lên xuống gần như mình dự đoán thì sướng lắm, vừa được tiền vừa có cái thú trúng mồi của thợ săn”. Có lẽ vì thế, chứng khoán thu hút nhiều tầng lớp nhưng đông nhất vẫn là nam giới trẻ.

Mua bán là cả vấn đề

CP là cuộc chơi tốn kém và nguy hiểm. Tại VN, có lẽ chưa có nhà đầu tư nào phải nhảy lầu nhưng người mất tiền triệu, tiền tỉ chắc cũng không ít. Vẫn là câu chuyện “khổ lắm nói mãi”, chơi theo phong trào mà không thực sự nắm rõ tình hình. Trong cuộc đấu giá cổ phần lần đầu của công ty Bảo hiểm dầu khí (PVI) cuối tháng 12-2006, không ít nhà đầu tư cá nhân đã bị cuốn theo đám đông, đặt giá cao quá sức, có người đặt 11,5 triệu đồng/CP, thậm chí có người làm thủ tục đăng ký xong mới hỏi tên công ty. Chuyện này phổ biến nhưng thường chỉ xảy ra ở những người mới chơi, thấy CP nào lên giá, nhiều người mua thì mua vào, đến khi nó hạ lại sợ, bán ào ra. Tuy vậy, theo anh Dũng “nhiều khi CP lên nhanh quá mình đang say mồi không tỉnh bán sớm là “khê” ngay, lúc nó xuống, bán vội chỉ có lỗ”.

Nói về thực trạng này, một nhân viên môi giới của công ty chứng khoán SSI cho biết lý do căn bản là phần lớn nhà đầu tư cá nhân mua chứng khoán để đầu cơ ăn chênh lệch nên có tâm lý nóng vội, ít quan tâm xem công ty mình sở hữu CP hoạt động thế nào mà chỉ căn cứ vào tính thanh khoản cao hay thấp, có khả năng “sốt” hay không. Nhiều nhà đầu tư cũng thú thực họ không đủ thì giờ đi học và kiến thức để nắm bắt những công ty nào lãi thực, lãi giả và qui luật giao dịch của thị trường mà chủ yếu ra các sàn “nghe hơi nồi chõ”, đầu tư theo những người khác. Bởi thế vẫn có những đợt tụt dốc của những CP Vinamilk, Sacombank, TDH… dù các công ty này vẫn đang kinh doanh tốt.

Không bỏ trứng vào một giỏ

Theo một chuyên gia của hiệp hội các nhà đầu tư CK, để không “quẳng tiền” đi, các nhà đầu tư cần nắm rõ nguyên tắc không bỏ trứng vào một giỏ. Thực ra nguyên tắc này các nhà đầu tư chuyên nghiệp đều thuộc lòng nhưng thực tế, khoản lợi nhuận hấp dẫn và nhanh chóng từ đầu cơ ngắn hạn đã luôn hấp dẫn bậc nhất và dù biết nên đề phòng rủi ro, một số người vẫn mắc bẫy như thường.

Với các nhà đầu tư mới tham gia vào thị trường chứng khoán, việc tìm hiểu thông tin ban đầu là quan trọng nhất. Đầu tiên phải thu thập thông tin từ nhiều nguồn (sách, báo, ấn phẩm, website), đặc biệt là báo cáo thường niên, báo cáo tài chính và thu nhập của công ty, mức trả cổ tức, dự tính được tỉ lệ tăng trưởng doanh số hoặc lãi trong vòng 5-10 năm tới… trước khi quyết định đầu tư dài hạn. Với các nhà đầu tư ngắn hạn, nên quan tâm đến khối lượng giao dịch. Tại một mức giá nào đó, khối lượng giao dịch lớn chứng tỏ mức giá đó được số đông nhà đầu tư cho là hợp lý. Ngược lại, khối lượng giao dịch thấp chứng tỏ mức giá ít được chấp nhận.

Ngoài ra là cung cầu và thị trường. Không có CP nào lên mãi, khi giá bị đẩy lên đến ngưỡng nào đó sẽ hạ dần và đi vào ổn định. Do đó các chuyên gia cho rằng cần suy xét kỹ mục tiêu đầu tư. Trong trường hợp không chuyên nghiệp nên phân giỏ đầu tư nhiều loại để chia đều rủi ro.