Phối cảnh khu lấn biển ở khu vực công viên Phù Đổng - Ana Mandara, Khu quảng trường 2-4 lấn ra hướng biển, Phối cảnh khu lấn biển ở đầu cầu Trần Phú

Trước đó, phải mất hai năm “đấu tranh” (từ tháng 2-2014 đến tháng 3-2016) của các nhà chuyên môn và cộng đồng, “Quy hoạch phá nát biển Nha Trang” theo ý nhà đầu tư mới được sửa đổi.

Các ý tưởng đào dải công viên biển lên xây siêu thị ngầm, làm nhà hàng cà phê trên ngọn cây, lấn biển để dựng lên các tòa cao ốc... mới bị hủy bỏ. Vậy mà niềm vui ngắn chẳng tày gang, dư luận một lần nữa phải dậy sóng với nỗi lo lấn biển.

Câu chuyện từ Nha Trang một lần nữa cho thấy việc quy hoạch phân khu chức năng các đô thị hiện nay ở nước ta rất đáng lo ngại. Công tác lập quy hoạch và điều chỉnh quy hoạch tùy tiện diễn ra khá phổ biến.

Bất chấp lợi ích của cộng đồng, nhiều nơi đường thẳng biến thành đường cong, khu nhà thấp tầng biến thành cao ốc, quỹ đất dành cho công viên biến thành chỗ của các dự án thương mại.

Nguy hiểm hơn, những trường hợp sửa đổi quy hoạch bất chấp việc phá vỡ cảnh quan danh thắng, hủy hoại tài nguyên quốc gia để chiều theo lợi ích của một số ít người.

Quy hoạch là công việc đặt nền tảng cho phát triển, nên đòi hỏi tính khoa học cao và phải có tầm nhìn xa.

Trong khi các quy hoạch chung cho các đô thị lớn do Chính phủ phê duyệt được xây dựng nghiêm túc và ổn định, thì không ít trường hợp các quy hoạch phân khu chức năng và quy hoạch chi tiết được lập ra sau đó lại xin được điều chỉnh liên tục theo hướng phá vỡ quy hoạch chung.

Những người có quyền phê duyệt quy hoạch ở các địa phương thường lý giải đó là do phải đáp ứng thực tế phát triển nhanh mà trước đó chưa lường hết được. Thế nhưng sự thay đổi xoành xoạch của quy hoạch như vậy thường gắn với lợi ích của các nhà đầu tư hơn là lợi ích của người dân.

Việc lập và điều chỉnh quy hoạch như một trò đùa dai với quyền lợi của cộng đồng. Song những người lập ra và phê duyệt nó lại rất ít bị điểm mặt chỉ tên.

Tại diễn đàn các kỳ họp Quốc hội gần đây, có nhiều ý kiến lên án khá gay gắt việc quy hoạch theo ý nhà đầu tư, quy hoạch theo lợi ích nhóm và tư duy nhiệm kỳ.

Tại cuộc làm việc đầu năm nay với Bộ Xây dựng, đoàn công tác của Chính phủ đã lưu ý công tác quy hoạch còn nhiều bất cập, quy hoạch chưa gắn với kế hoạch thực hiện, đặc biệt việc triển khai nhiệm vụ sau quy hoạch đã được phê duyệt còn trì trệ, không đáp ứng được yêu cầu quản lý.

Việc chậm lập quy hoạch chi tiết dễ dẫn đến việc bắt tay, thỏa thuận quy hoạch và tạo điều kiện cho cơ chế “xin cho” tồn tại. Thủ tướng đề nghị Bộ Xây dựng hết sức quan tâm vấn đề này, sao cho “không để nhà đầu tư luồn lách, điều chỉnh quy hoạch”.

Chính vì vậy, người dân đang mong chờ dự án Luật quy hoạch, mà kỳ họp Quốc hội gần đây đã thảo luận, khi thông qua sẽ có những điều luật ngăn chặn việc điều chỉnh quy hoạch theo lợi ích nhóm, theo tư duy nhiệm kỳ.

Có như thế, việc lập quy hoạch hi vọng mới không còn là trò đùa dai, bỡn cợt trên nỗi lo lắng của cộng đồng.