Doanh nghiệp và người dân làm thủ tục thuế tại Cục Thuế TP.HCM chiều 30-3 - Ảnh: Quang Định

Giảm bớt phiền hà, đơn giản hóa thủ tục, minh bạch hơn nữa quy trình... là đòi hỏi của xã hội với ngành thuế. Nếu chậm cải cách sẽ làm chậm đà phát triển kinh tế - xã hội. Áp lực cải cách với ngành thuế là rất lớn.

Có câu ngạn ngữ đại ý rằng có hai thứ mà con người không tránh được trong cuộc đời mình, đó là thuế và cái chết. Do vậy, một cải cách có thể dù nhỏ của ngành này luôn mang lại những tác động lớn cho cả cộng đồng.

Trong cuộc họp mới đây triển khai nghị quyết 19 của Chính phủ về cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, người đứng đầu ngành tài chính phê bình báo cáo của Tổng cục Thuế là đẹp quá, không phù hợp với cuộc họp thế này.

Bộ trưởng Bộ Tài chính tâm sự với cán bộ thuế rằng việc báo chí phản ánh những mảng chưa sáng của ngành thuế lúc đầu buồn, nhưng cần thiết. Vì nó tác động vào mỗi cán bộ trong ngành. Cả ngành và mỗi cán bộ cần có sự tự ái, danh dự để thay đổi, điều chỉnh. Đó cũng là áp lực để ngành thuế thay đổi.

Và muốn thay đổi triệt để, quan trọng hơn là ngành thuế phải biết lắng nghe. Trong đó có kênh phản ảnh, gửi gắm qua điều tra của Phòng Thương mại và công nghiệp VN (VCCI). Bộ Tài chính đã có những chỉ đạo cụ thể và cộng đồng doanh nghiệp đang chờ những sản phẩm cụ thể.

Như website của Tổng cục Thuế phải nâng cấp lên cổng thông tin điện tử, tích hợp với 63 tỉnh, thành phố để mỗi giải đáp, trả lời người nộp thuế của tất cả cục thuế phải lên đó hết. Hạn chót ra mắt cổng thông tin điện tử được bộ giao là 30-4-2017.

Từ điều tra của VCCI, các doanh nghiệp tư nhân nhỏ, mới thành lập gặp nhiều khó khăn trong tìm hiểu và thực hiện thủ tục thuế, Bộ Tài chính giao Tổng cục Thuế tập hợp, biên soạn một hướng dẫn thuế, quy trình thuế dành riêng cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.

Hoàn thuế vẫn đang khó khăn, có quyết định hoàn thuế nhưng bình quân tiền về đến tài khoản của doanh nghiệp vẫn mất đến 7 ngày. Bộ Tài chính chỉ đạo sửa đổi thông tư để gắn trách nhiệm của kho bạc trong chuyển trả tiền hoàn thuế cho doanh nghiệp trong vòng 2 ngày (hiện nay chưa quy định trách nhiệm kho bạc), hạn chót là trước ngày 15-4...

Không chỉ vậy, ngành thuế cũng cần xây dựng dữ liệu thuế điện tử, công khai tình trạng nộp thuế để doanh nghiệp có thể tự xác nhận được việc mình hoàn thành nghĩa vụ thuế, mà không phải đến các cục thuế xin với thời gian 6 ngày như hiện nay.

Hoặc để giảm thiểu sự khó khăn, phiền hà và lạm quyền khi thanh tra thuế ở một số nơi, ngành thuế phải xây dựng đề án nhật ký điện tử với cán bộ thuế khi thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp để biết và giám sát được hoạt động thanh tra, kiểm tra thuế tại doanh nghiệp.

Ngoài ra, các giải pháp dài hạn hơn như nghiên cứu xây dựng quy định riêng về thuế, kế toán cho các doanh nghiệp quy mô nhỏ và siêu nhỏ sao cho đơn giản, phù hợp với thực tế trong kế hoạch sửa luật sắp tới. Thời gian tới cũng cần sửa nghị định về hóa đơn mới, tiến tới chấp thuận sử dụng các kết quả kiểm toán độc lập...

Chịu lắng nghe, chấp nhận áp lực phải cải cách và cải cách thành công, khi đó ngành thuế mới thật sự đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp.