Cụ thể, theo ông Đào Văn Dũng - vụ trưởng Vụ Tổng hợp (KTNN), do quy định về cách xác định lưu lượng phương tiện qua trạm thu phí và chỉ tiêu lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư chưa đầy đủ, thiếu chặt chẽ nên khó xác định phương án tài chính dự án.

Một số chỉ tiêu trong phương án tài chính của các nhà đầu tư chỉ dựa trên kết quả khảo sát thực tế ngắn ngày của đơn vị tư vấn. Như dự án BOT mở rộng quốc lộ 1 đoạn km597+549 - km605+000 và đoạn km617+000 - km641+000 tỉnh Quảng Bình được đơn vị tư vấn chỉ khảo sát lưu lượng xe trong hai ngày.

Bên cạnh đó, ông Ngô Văn Quý, kiểm toán trưởng chuyên ngành 4 - KTNN, cho biết qua kết quả kiểm toán, khoảng cách giữa các trạm thu phí chưa hợp lý. Theo quy định, khoảng cách giữa các trạm thu phí tối thiểu là 70km. Tuy nhiên, nếu khoảng cách này dưới 70km thì nhà đầu tư phải thỏa thuận giữa địa phương và báo cáo Bộ Công thương, Bộ Tài chính.

Thực tế, khoảng cách từ trạm thu phí của dự án BOT mở rộng quốc lộ 1 đoạn km597+549 - km605+000 và đoạn km617+000 - km641+000 tỉnh Quảng Bình đến trạm thu phí hầm Đèo Ngang chỉ 10km. “KTNN cho rằng cần chấn chỉnh, khắc phục tình trạng này. Và KTNN có kiến nghị với các bộ, ngành không nên để cơ chế mềm như hiện nay vì nhiều khi ra khỏi tuyến đường này thì gặp ngay trạm thu phí của tuyến kia” - ông Quý nhấn mạnh.

Một bất cập nữa trong triển khai dự án BOT dẫn đến tổng mức đầu tư dự án đội lên, theo KTNN, là chi phí về vốn, lãi vay mà chủ đầu tư tính toán trong hợp đồng ban đầu không đúng với thực tế. Ông Nguyễn Anh Tuấn, kiểm toán trưởng chuyên ngành 6, dẫn chứng khi xem xét hợp đồng ban đầu thì cơ cấu vốn đầu tư giữa vốn chủ sở hữu và vốn vay là 15% và 85%, nhưng khi kiểm tra thực tế thì vốn chủ sở hữu là 65% và vốn vay là 35%.

Bên cạnh đó, lãi suất tiền vay thời điểm xây dựng phương án tài chính ban đầu là 13,5%/năm nhưng khi kiểm toán quá trình thanh toán nợ thì lãi suất chỉ 9,5%/năm. Do đó, chi phí lãi vay giảm làm tổng chi phí của dự án giảm, giúp thời gian thu phí giảm.

Là đơn vị trực tiếp kiểm toán cầu Cổ Chiên (Trà Vinh), kiểm toán trưởng KTNN khu vực 9 Nguyễn Huỳnh Tịnh cho biết đã căn cứ vào phương án tài chính ban đầu của nhà đầu tư, kết quả kiểm toán xác định giá trị, chi phí, tính toán các thông số mà chủ đầu tư tính toán ban đầu để kiến nghị giảm thời gian thu phí đối với dự án (kiến nghị giảm 5 năm 5 tháng so với kế hoạch ban đầu).

Để đảm bảo quyền lợi của người dân, Nhà nước và nhà đầu tư, ông Tịnh cho biết KTNN đề xuất các cơ quan quản lý sớm xem xét duyệt định mức kinh tế kỹ thuật. Đơn cử như định mức cho hạng mục thi công giếng cát trên nền đất yếu, nhưng đến nay Bộ Xây dựng và Bộ Giao thông vận tải chưa xét duyệt.

Bên cạnh đó, thời gian tới, Chính phủ nên xem xét năng lực tài chính của nhà đầu tư. Vì đầu tư hạ tầng giao thông thì tổng mức đầu tư rất lớn trong khi đó vốn của nhà đầu tư thấp nên tỉ trọng vốn vay rất lớn khiến nhà đầu tư phải trả lãi vay. Chính vấn đề này ảnh hưởng đến thời gian thu hồi vốn, mức phí.