Vui nhộn mùa bầu cử Mỹ

Phóng to

Bà Ann Romney, vợ ứng viên tổng thống Mitt Romney, tranh thủ tạo ấn tượng bằng việc đích thân đến đọc sách cho trẻ em tại một trung tâm khuyến đọc ở Florida ngày 25-10 khi cùng chồng đến đây tranh cử - Ảnh: Reuters

Những ngày này ở Mỹ, kênh truyền hình nào cũng dày đặc các quảng cáo bôi nhọ lẫn nhau của hai nhóm tranh cử. Thôi thì đủ cả các kiểu nói xấu. Nào ông Obama tăng thuế, thực hiện các chính sách sai lầm khiến nền kinh tế Mỹ rơi vào khủng hoảng, cắt giảm phúc lợi xã hội của người dân, chuyên đi xin lỗi nước khác. Nào ông Romney chỉ là một gã nhà giàu lố bịch, chỉ bảo vệ lợi ích của 1% giới nhà giàu, sẽ đổ gánh nặng thuế má lên đầu tầng lớp trung lưu...

Chiến dịch “kiểm chứng sự thật”

Theo luật bầu cử Mỹ, số lượng đại cử tri của mỗi bang dựa trên dân số bang đó và bằng tổng số thượng nghị sĩ và hạ nghị sĩ của bang. Hầu hết các bang đều áp dụng luật chơi “được ăn cả ngã về không”, nghĩa là ứng cử viên giành được đa số phiếu phổ thông, dù chỉ nhỉnh hơn một vài phiếu, sẽ nhận toàn bộ phiếu đại cử tri bang đó. Người nhận được 270 trên tổng số 538 phiếu cử tri đoàn sẽ giành chiến thắng bất chấp kết quả bỏ phiếu phổ thông ra sao.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, chuyên gia Mark Jurkowitz thuộc Trung tâm Nghiên cứu Pew cho biết trong mùa bầu cử 2012, truyền thông Mỹ ào ạt đăng tải thông tin tiêu cực về cả hai ứng cử viên. Số lượng thông tin tiêu cực về ông Obama và ông Romney chiếm tới 70% tổng số tin bài về họ. Những thông tin tiêu cực này cũng xoay quanh luận điểm mà hai phe cáo buộc nhau: ông Obama thất bại trong chính sách kinh tế, còn ông Romney là kẻ bảo vệ nhà giàu.

“Điều đó có nghĩa là chiến dịch vận động của hai phe đã ảnh hưởng sâu sắc tới quan điểm và sự đánh giá của giới truyền thông. Ở một mức độ nhất định, nhiều tờ báo đã đánh mất sự trung lập, trở thành cái loa phát ngôn cho các ứng cử viên” - chuyên gia Jurkowitz chỉ trích. Nhà báo nổi tiếng Glenn Kessler của tờ Washington Post cho biết điều đáng nói là rất nhiều luận điểm của hai phe tranh cử chứa đầy thông tin sai sự thật, xuyên tạc, thổi phồng.

“Các vấn đề tranh cử càng phức tạp thì những thông tin dối trá càng nhiều” - nhà báo Kessler cho biết. Trên báo Washington Post, ông Kessler đứng mục “Kiểm chứng sự thật”, đánh giá mức độ đúng sai của những tuyên bố mà các chính trị gia đưa ra. Ông từng xác định việc ông Romney cáo buộc ông Obama “chuyên đi xin lỗi” là lời bịa đặt trắng trợn, và cũng không ít lần vạch ra những luận điểm sai sự thật của Đảng Dân chủ.

CNN, tạp chí Time và nhiều tờ báo, blog... tại Mỹ cũng đang lao vào nhiệm vụ “xác minh sự thật”. “Nhưng tất nhiên chúng tôi không thể thay đổi được bản chất của chính trường - nhà báo Kessler thừa nhận - Có lần một cố vấn của ông Romney còn tuyên bố là họ sẽ không để chiến dịch tranh cử bị những người xác minh sự thật cản trở. Và không sự thật nào có thể thuyết phục được những cử tri quá khích của mỗi phe”.

Nhà báo Kessler khẳng định ông chỉ muốn giải thích cho các cử tri những thông tin mà họ tiếp cận được và chính họ sẽ tự quyết định bằng lá phiếu của mình. “Chỉ cần có thêm nhiều người hiểu thì đó là một thành công” - ông Kessler nhấn mạnh.

“Một hệ thống đổ vỡ”

Còn trong lúc này, hai ứng cử viên đang chạy nước rút qua các bang với tốc độ tám bang trong 48 giờ. Cuộc tranh giành trái tim cử tri đang vào hồi quyết liệt.

Theo khảo sát của Hãng Gallup, tỉ lệ ủng hộ của cử tri toàn quốc dành cho ông Romney hiện lên tới 51% so với ông Obama chỉ đạt 46%. Theo khảo sát của ABC News và báo Washington Post, ông Romney đang dẫn trước ông Obama với tỉ lệ sát sao hơn: 49-48%. Tuy nhiên, tổng thống Mỹ đang có lợi thế ở một số bang “chiến trường” (nơi cử tri không ngả hẳn về Dân chủ hay Cộng hòa). Một số khảo sát cho thấy ông Obama đang dẫn trước ông Romney ở Iowa, New Hampshire, Colorado, Nevada... Như vậy, có khả năng ông Romney sẽ giành được đa số phiếu của cử tri toàn quốc, nhưng ông Obama lại thắng cử nhờ đa số phiếu của cử tri đoàn (tức đại cử tri).

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Patrick Butler, phó chủ tịch Trung tâm Báo chí quốc tế (ICJ) tại Washington, cho rằng khả năng này hoàn toàn có thể xảy ra. Chỉ riêng với ba bang đông dân California, New York và Illinois, nơi đa số cử tri ủng hộ Đảng Dân chủ, ông Obama đã có thể bỏ túi 104 phiếu đại cử tri. Do đó, chỉ cần chiến thắng ở một số bang “chiến trường”, ông Obama sẽ giành được trên 270 phiếu đại cử tri. Năm 2000, ứng cử viên Cộng hòa George Bush đã chiến thắng trước đối thủ Dân chủ Al Gore dù ông Al Gore giành được 48,38% phiếu phổ thông toàn quốc, còn ông Bush chỉ có 47,87%. Nguyên nhân do ông Al Gore chỉ nhận được 266 phiếu đại cử tri, trong khi ông Bush nhận được 271 phiếu.

Thế nhưng, cách thắng cử này lại “là bằng chứng cho thấy hệ thống chính trị Mỹ đã đổ vỡ” như nhà báo Bill Nichols, tổng thư ký tòa soạn báo Politico, nhận định. Theo ông, hệ thống cử tri đoàn là một món đồ cổ đã hết giá trị. Những người sáng lập nước Mỹ đã tạo ra hệ thống này vào năm 1787, khi những hạn chế về đi lại và liên lạc cản trở các ứng cử viên tranh cử trên phạm vi toàn quốc.