Thủ tướng Nhật Bản, Shinzo Abe trong cuộc họp báo sau Thượng đỉnh G20 tại Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Tuyên bố được đưa ra trong cuộc gặp của ông Abe với Tổng thống Philippines, Rodrigo Duterte bên lề Hội nghị thượng đỉnh ASEAN và các hội nghị liên quan tại thủ đô Viêng Chăn (Lào).

Theo Japan Times, đây là lần đầu tiên hai nhà lãnh đạo trao đổi trực tiếp sau khi ông Duterte nhậm chức Tổng thống Philippines hồi tháng sáu vừa rồi.

Mở đầu cuộc gặp, Thủ tướng Abe đã chúc mừng chiến thắng của ông Duterte và nhấn mạnh Tổng thống Philippines là “một nhân vật ít nhiều có tiếng tăm ở cả Nhật Bản và tôi rất vui mừng khi được gặp trực tiếp ngài”.

Reuters dẫn lời Phó Chánh văn phòng Nội Nhật Koichi Hagiuda cho biết, hai nhà lãnh đạo cũng đã nhất trí tăng cường hợp tác trong tương lai nhằm sớm tìm ra giải pháp hòa bình cho tranh chấp ở Biển Đông.

Nhật Bản không phải là một bên trong tranh chấp ở Biển Đông song lại có các lợi ích thương mại đi ngang qua khu vực. Các động thái gần đây của Trung Quốc trên Biển Đông khiến Tokyo lo ngại, nhất là khi nước này đang có tranh chấp với Bắc Kinh trên biển Hoa Đông về chủ quyền quần đảo Điếu Ngư/Senkaku.

Trong bối cảnh đó, Tokyo đã tăng cường hợp tác, hỗ trợ các nước trong khu vực xây dựng năng lực hàng hải đối phó với các thách thức từ Trung Quốc mà Philippines là một trong số đó.

Quan hệ Nhật Bản - Philippines đã trở nên nồng ấm trong thời gian gần đây. Tokyo trước đó đã đồng ý cung cấp 10 tàu tuần tra cỡ nhỏ cho Philippines và một trong số này đã được chuyển giao hồi giữa tháng 8 vừa qua.

Richard Javad Heydarian, một chuyên gia nghiên cứu tại Đại học De La Salle, Philippines nhận định: “Ông Abe dường như đang rất quan tâm đến việc duy trì mối quan hệ đang phát triển với Philippines, vốn đã được mở đường dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Beningo Aquino”

Trong khi đó, bất chấp là đồng minh của nhau, quan hệ giữa Mỹ và Philippines trong những tuần gần đây đã trở nên căng thẳng sau các chỉ trích của Washington về nhân quyền và những lời đáp trả của chính quyền Duterte liên quan tới cuộc chiến chống ma túy ở Philippines.

Đỉnh điểm là khi Tổng thống Mỹ, Barack Obama hủy cuộc gặp với Tổng thống Philippines chiều ngày 6-9 sau khi ông Duterte có những lời lẽ xúc phạm nhà lãnh đạo Mỹ.

“Nhật Bản rất hiếm khi lên tiếng về vấn đề nhân quyền ở Philippines và có mối quan hệ khá tốt với ông Duterter trong thời gian ông còn làm thị trưởng Davao; ông này cũng là người ủng hộ nhiệt thành các khoản đầu tư của Nhật Bản”, chuyên gia Heydarian nói.