Phóng to

Chữ Khuân mà ông Trần Đại Vinh nêu ra để so sánh

Bấy lâu, việc xác định vị trí lăng mộ Hoàng đế Quang Trung nằm ở đâu vẫn đang là một đề tài hấp dẫn, đầy bí ẩn, gây nhiều tranh cãi. Ngày 8-2, Hội khoa học lịch sử Thừa Thiên - Huế đã tổ chức một buổi tọa đàm Hướng đi tìm lăng mộ Hoàng đế Quang Trung.

Tượng Quang Trung đến Festival Tây Sơn

Từ năm 1928 đến nay, ở Huế đã khơi dậy một vấn đề khoa học lý thú là việc đi tìm lăng mộ Vua Quang Trung. Đã có nhiều học giả và các nhóm nghiên cứu độc lập vào cuộc và một số tư liệu đã được công bố. Tuy nhiên, đến nay khu di tích lăng mộ Vua Quang Trung chính xác nằm ở đâu vẫn còn là một ẩn số.

Mới đây, trong năm 2005, hai học giả Hồng Phi và Nương Nao tại Thanh Hóa, đã có một phát hiện mới và công bố tư liệu có liên quan đến lăng mộ Vua Quang Trung, tiếp sau đó, tác giả Lê Duy Kha có bài viết Lóe lên tia hy vọng tìm thấy Đan Lăng đăng trên An Ninh Thế Giới (số 519, ra ngày 7-1-2006) đã hâm nóng lại vấn đề này.

Dựa vào nội dung nguồn tư liệu dịch từ bản gốc bài thơ chữ Hán "Kiến Quang Trung linh cữu" trong cuốn "Liên Khê Nam hành tạp vịnh" của nhà nho Lê Triệu (1771-1846), người làng Lệ Trung, Đại Trung, Hoàng Hoá, Thanh Hoá, vào tháng 10-2005, hai tác giả Hồng Phi, Hương Nao đã công bố: Trong chuyến Nam hành, Lê Triệu đã đến thăm phần mộ của Hoàng đế Quang Trung, tại một ngọn núi có tên là "Khuân Sơn".

Hai tác giả này còn cho rằng: "Trong nguyên bản "Khuôn" là một chữ Nôm, rất ít dùng, viết theo tên gọi của địa phương". Nguồn tư liệu này lập tức thu hút sự chú ý của giới nghiên cứu.

Nguyên tác bài thơ bằng chữ Hán của tác giả Lê Triệu, vừa được hai nhà nghiên cứu Hồng Phi và Nương Nao sưu tầm và công bố.

Niềm hy vọng tìm thấy lăng mộ của Hoàng đế Quang Trung đã đến gần khi các nhà nghiên cứu tìm thấy ngọn Khuân Sơn trong nhiều thư tịch cổ. Tác giả bài viết Loé lên tia hy vọng tìm thấy vị trí Đan Lăng (tên của lăng mộ Hoàng đế Quang Trung)"còn cho rằng nhà nho Lê Triệu - tác giả của bài thơ "Kiến Quang Trung linh cữu" đã trực tiếp nhìn thấy thi hài của Hoàng đế Quang Trung lúc mới bị khai quật.

Ngoài hai tác giả Hồng Phi và Nương Nao, tại buổi tọa đàm có mặt hầu hết các học giả, các nhà nghiên cứu đã từng có công trình nghiên cứu về lăng mộ Vua Quang Trung ở Huế (có công trình đã công bố và có nhiều nghiên cứu chưa công bố).

Theo hai tác giả này, Lê Triệu là một nhà Nho không đỗ đạt nhưng tài hoa và phẩm cách rất được người đời ca tụng. Ông viết bài thơ này trong một chuyến vào Nam, vào khoảng năm 1807-1808, sau khi lăng mộ Vua Quang Trung đã bị Vua Gia Long khai quật. Bài thơ đã được hai tác giả này phiên âm, dịch nghĩa và dịch thơ. Phần phiên âm, xin được trích:

Phóng toNguyên tác bài thơ bằng chữ Hán của tác giả Lê Triệu, vừa được hai nhà nghiên cứu Hồng Phi và Nương Nao sưu tầm và công bốTrấp niên sất sá tẩu phong vânNhư thử anh hùng cổ hãn vănHàm Dã độc lưu thiên vạn cốt"Khuân Sơn" họa tại bách niên phầnKhông hàm chỉ chỉ thiên thu hậnCô phụ đường đường bách xích thânQuang cảnh nhất ban thành phấn mịLinh nhân chung cổ tiếu Doanh Tần

(Nguyên bản chữ Hán đã mờ xin được in kèm để bạn đọc tham khảo)

Ở bài thơ này, ở câu thứ tư có chữ đầu mà hai tác giả trên không xác định được rõ ràng nên chỉ phỏng đoán đó là chữ Khuân (xem ảnh nguyên bản bài thơ trên chỗ khoanh tròn). Và từ phỏng đoán này, hai tác giả đã liên hệ với các sử liệu khác để dẫn đến một giả thuyết là nơi mai táng Vua Quang Trung thuộc Khuân Sơn (một ngọn núi ở đầu nguồn thuộc huyện Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên - Huế).

Tại buổi toạ đàm, sau khi hai tác giả Hồng Phi, Hương Nao đưa ra bản gốc của bài thơ, nhà nghiên cứu Trần Viết Điền đã chứng minh chữ "Khuôn" trong bản dịch không phải là chữ Nôm mà là chữ "Ngụy", viết theo Hán tự. Nhà nghiên cứu này bảo vệ quan điểm bằng cách chứng minh được ký tự gây tranh cãi trên đích thị là chữ "Ngụy"- được viết theo lối viết thảo. Đối chiếu với các tài liệu cổ có được đến thời điểm này, một số nhà nghiên cứu khẳng định, tại TT-Huế không có ngọn núi nào có tên là Ngụy Sơn.

Buổi tọa đàm kết thúc nhưng ẩn ngữ trong bài thơ của Lê Triệu vẫn chưa được hé mở. Vì vậy, câu chuyện có phải Khuân Sơn là nơi mai táng lăng mộ Vua Quang Trung hay không vẫn chưa được giải quyết.

PGS-TS Đỗ Bang, Chủ tịch Hội KHLS Thừa Thiên - Huế, gút lại: Lăng mộ Vua Quang Trung đã bị Vua Gia Long khai quật và tiêu hủy để trả thù, nhưng chắc chắn di tích ấy phải còn. Tuy nhiên, nó ở đâu là nhiệm vụ của tất cả những người làm khoa học lịch sử phải tìm.

Ông cũng cho rằng sự phát hiện ra bài thơ cổ của nhà nho Lê Triệu của hai tác giả là việc đáng trân trọng vì đã giúp chúng ta biết thêm những điều chưa biết. Việc còn lại của các nhà nghiên cứu lúc này là sớm tiếp tục bổ sung tài liệu, giải mã câu hỏi lăng mộ Hoàng đế Quang Trung nằm ở đâu. Bởi, hiện đang có đến 6 công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài này, song chưa có công trình nào đủ sức thuyết phục.

Theo chính sử của triều Nguyễn ghi lại, lăng mộ của Vua Quang Trung nằm ở phía nam sông Hương (Hương Giang chi Nam). Hiện nay, theo một số nghiên cứu cá nhân, ở Huế thì có 6 điểm đang được quan tâm, đó là núi Ngọc Trản (có điện Hòn Chén); núi Kim Phụng; khu vực Bình An (gần chùa Vạn Phước và Thiền Lâm); lăng Ba Vành (khu vực Thiên An); khu vực Bình Điền (xã Bình Điền, huyện Hương Trà) và núi Chóp Vung, gần đường tráng Huế. Trước mắt Hội KHLS Thừa Thiên - Huế tạm thời chưa "dấn thân" vào vấn đề này và các nhà nghiên cứu đã có công trình cứ tiếp tục nghiên cứu độc lập.

Đến tháng 6-2006 này, Hội KHLS Thừa Thiên - Huế sẽ tiếp tục mở một cuộc hội thảo để nghe các nhà nghiên cứu báo cáo kết quả của mình. Và theo PGS-TS Đỗ Bang, cuộc tọa đàm đã lóe lên nhiều tia sáng cho hướng đi tìm lăng mộ Vua Quang Trung, vị anh hùng dân tộc. Hy vọng một tương lai không xa di tích lăng mộ Vua Quang Trung sẽ được tìm ra.