Các nhà lãnh đạo Mỹ và ASEAN họp ở Sunnylands - Ảnh: Reuters

Theo Nikkei và VOA, dự thảo tuyên bố chung hội nghị Mỹ - ASEAN ở Sunnylands, California, khẳng định sự kiện này “đánh dấu năm bản lề với cả ASEAN và quan hệ chiến lược Mỹ - ASEAN ngày càng thân cận”.  

Dự thảo cho thấy Tổng thống Mỹ Barack Obama và các nhà lãnh đạo Đông Nam Á thảo luận một loạt vấn đề gọi là “Các nguyên tắc Sunnylands”.

Dự thảo bắt đầu bằng tuyên bố Mỹ và ASEAN “tận dụng cơ hội này để tái khẳng định các nguyên tắc trọng yếu sẽ giúp hướng dẫn mối quan hệ hai bên tiến về phía trước”.

Dự thảo cho biết Mỹ và ASEAN cam kết thúc đẩy tự do thương mại, xây dựng “các nền dân chủ mạnh mẽ hơn, quản trị hiệu quả, bảo vệ nhân quyền, tự do cơ bản và thúc đẩy sự ôn hòa”.

Đặc biệt, dự thảo nhấn mạnh “tầm quan trọng của thương mại hợp pháp không bị cản trở, bao gồm quyền tự do hàng hải và hàng không theo mô tả của Công ước Luật biển Liên Hiệp Quốc (UNCLOS)”. Đây rõ ràng là sự chỉ trích đối với các hành động gây hấn của Trung Quốc trên biển Đông, bao gồm hành vi bồi lấn, xây đảo nhân tạo trái phép.

Khi được hỏi về vấn đề biển Đông trong tuyên bố chung của hội nghị, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Susan Rice cho biết Mỹ sẽ tiếp tục hợp tác với các nước đối tác ASEAN.

“Chúng tôi luôn nhấn mạnh quan điểm rằng phải giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình và các công cụ pháp lý” - bà Rice nói.

Nguồn tin ngoại giao Mỹ cho biết ông Obama cũng đang nỗ lực thúc đẩy việc thành lập một bộ Quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC) nhằm ngăn chặn các hành vi gây hấn và xung đột trên biển Đông. Tuy nhiên dự báo tuyên bố chung sẽ không bao gồm những chỉ trích mạnh mẽ nhắm vào Trung Quốc.

Trước đó Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel từng giải thích hội nghị thượng đỉnh Mỹ - ASEAN không nhằm vào Trung Quốc mà mục tiêu chính là thúc đẩy sự hợp tác Mỹ - ASEAN vì lợi ích của người dân khu vực và thế giới.