Một góc khuôn viên nhà máy của Đạm Ninh Bình - Ảnh: Đức Minh

Ngày 17-1, Bộ Công Thương chính thức công bố kết luận về thanh tra công tác quản lý đầu tư xây dựng dự án Nhà máy sản xuất Đạm Ninh Bình và hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình.

Kết luận cho thấy một loạt các sai phạm, khuyết điểm trong công tác quản lý đầu tư xây dựng và hoạt động sản xuất kinh doanh tại dự án này.

Lỗ "vượt kế hoạch"

Theo đó, kết quả sản xuất kinh doanh của Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình liên tục lỗ từ năm 2012 đến năm 2015. Theo báo cáo nghiên cứu khả thi lỗ kế hoạch được đặt ra trong 3 năm đầu là 47,9 triệu USD tương đương với 1.025 tỉ đồng (quy đổi theo tỷ giá ngày 31-12-2014).

Nhưng  trên thực tế, tổng lỗ lũy kế từ khi nhà máy đi vào sản xuất năm 2012 đến ngày 31-12-2014 theo báo cáo tài chính ghi nhận là 1.719 tỉ đồng, vượt so với số lỗ kế hoạch là 694 tỷ đồng.

Trong khi báo cáo nghiên cứu khả thi, từ năm thứ 4 trở đi nhà máy sẽ có lãi. Nhưng thực tế năm 2015 (năm thứ 4) công ty lỗ 364 tỉ đồng.

Như vậy, đến thời điểm hiện tại, dự án không có hiệu quả về kinh tế, dẫn đến tình trạng tạm dừng sản xuất, người lao động thực hiện nghỉ luân phiên, không đảm bảo hiệu quả về mặt xã hội. 

Trong kết luận, Bộ Công thương cho rằng Tổng công ty Hóa chất VN (nay là Tập đoàn Hóa chất Việt Nam) phê duyệt điều chỉnh dự án trên cơ sở kết quả đánh giá hiệu quả tài chính thấp, tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro, công tác dự báo còn hạn chế. Bổ nhiệm giám đốc Ban quản lý dự án chưa chưa tuân thủ quy định.

Chủ đầu tư cấp than cho nhà thầu phục vụ chạy thử vượt so với hợp đồng EPC. Qua nhiều lần đàm phán chủ đầu tư và nhà thầu vẫn chưa thống nhất được giá trị và trách nhiệm của mỗi bên đối với lượng than chạy thử cấp vượt.

Hợp đồng EPC còn có điểm bất lợi cho chủ đầu tư về trách nhiệm của nhà thầu khi vượt lượng than chạy thử. Đây là một trong số các nguyên nhân của việc chưa quyết toán được hợp đồng EPC.

Nhà thầu EPC thi công chậm tiến độ so với hợp đồng đã ký là 420 ngày. Do thời gian thi công chậm 420 ngày nên phát sinh chi phí, riêng số tiền lãi vay đã trả trong thời gian Hợp đồng EPC bị kéo dài là 527 tỷ đồng.

Đến nay chủ đầu tư và nhà thầu đã tiến hành đàm phán qua nhiều phiên nhưng việc xác định giá trị phạt chậm tiến độ theo quy định của hợp đồng EPC chưa được hai bên thống nhất.

Chủ đầu tư nhận bàn giao tạm thời nguyên trạng nhà máy từ nhà thầu khi các thông số kỹ thuật chưa đạt theo Báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án và hợp đồng EPC đã ký.

Dây chuyền thiết bị hoạt động chưa ổn định, số ngày chạy máy và công suất không đạt theo Báo cáo nghiên cứu khả thi được phê duyệt.

Đề nghị làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân

Kết luận thanh tra cũng nêu rõ, đến thời điểm hiện tại, sau hơn 4 năm vận hành thương mại nhưng chủ đầu tư và nhà thầu chưa tiến hành ký nghiệm thu bàn giao dự án chính thức và vẫn đang trong quá trình tiếp tục đàm phán để xử lý các tồn tại của dự án.

Chủ đầu tư và nhà thầu vẫn chưa thống nhất được trách nhiệm của mỗi bên đối với những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng nên Dự án chưa được quyết toán.

Dù nhà máy đi vào sản xuất từ năm 2012, nhưng vẫn còn tồn tại một số nội dung thuộc hợp đồng EPC chưa được khắc phục hoàn thiện phải loại trừ khỏi quyết toán hợp đồng EPC đối với các công việc về xây dựng, cơ khí, điện, đo lường, sửa chữa, giá trị bồi thường các thông số không đạt giá trị đảm bảo, công việc không được nghiệm thu với tổng số tiền 2 triệu USD và 114 tỉ đồng. 

Bộ Công Thương yêu cầu Tập đoàn Hóa chất VN, Ban quản lý dự án Nhà máy Đạm Ninh Bình và Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình kiểm điểm làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan đến những sai phạm, khuyết điểm; xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.