29/09/2008 16:10 GMT+7

Trường ca "Đêm trên cát"

THANH THẢO
THANH THẢO

TTO - "Văn như Siêu, Quát vô tiền Hán", đã hơn 150 năm từ ngày ông hy sinh, (Cao Bá Quát mất năm 1855) thơ ông vẫn tiếp tục “đánh đu” trên cả dao động và yên tĩnh. Ngưỡng mộ Cao Chu Thần, viết được một trường ca 600 câu về một đêm trong cuộc đời ngắn ngủi của ông, là một trong những điều mà nhà thơ Thanh Thảo cho rằng "bằng lòng hơn cả" trong cuộc đời mình...

Kỷ niệm 200 năm ngày sinh Cao Bá Quát

TTO xin giới thiệu với bạn đọc bản trường ca "Đêm trên cát" của nhà thơ Thanh Thảo, nhân dịp những người yêu sử Việt đang chuẩn bị kỷ niệm 200 năm ngày sinh của ông, để một lần nữa ngưỡng vọng về khí phách của một nhà thơ anh hùng.

Một đêm của nhà thơ Cao Bá Quát

những con cá vàng ngủ mê trong điện Thái Hòacặp mắt giấu sau bóng tốitiếng thở dài

bàn tay nơi không thấy bàn tayphút chốc đốm lửa lóe sángngười lính canh bên con nghê

bao giờ

Cao Bá Quát 高伯适 (1809-1855), danh sĩ đời Tự Đức. Ông có tên tự là Chu Thần, hiệu là Cúc Đường, biệt hiệu là Mẫn Hiên. Thơ văn của ông được vua Tự Đức, một người giỏi văn thơ, đã phải ngợi khen: Văn như Siêu, Quát vô tiền Hán(Văn như Nguyễn Văn Siêu và Cao Bá Quát, đời Tiền Hán không có ai bằng). Cao Bá Quát là bạn thơ văn với Nguyễn Văn Siêu, tạo nên cặp nhà thơ Thần Siêu Thánh Quát.

Ông sinh năm 1809 tại làng Phú Thị, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh, nay là thôn Phú Thị, xã Phú Thị, huyện Gia Lâm, Hà Nội. Có tài liệu cho rằng quê gốc của ông ở xã Hải Yến, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hoá.

Năm 1832 ông thi hương đỗ Á Nguyên, nhưng thi hội mãi vẫn không đỗ. Nhưng ông không đỗ, không phải vìkém tài mà là vì bị quan trường đánh hỏng. Năm 1841 ông được bổ giữ chức Hành tẩu bộ lễ.

Tháng 8 năm 1841 ông được cử làm sơ khảo trường thi Thừa Thiên, thấy một số bài thi hay nhưng phạm húy, ông cùng bạn chữa giúp. Việc bị phát giác, tội ông đáng chém nhưng sau được xét lại, chỉ cách chức và tù 3 năm. Năm 1847 ông được mời làm ở Viện hàn lâm, sưu tầm văn thơ. Cảm kích trước thái độ ân cần giúp đỡ của hai vị công khanh là Tùng Thiện Vương và Tuy Lý Vương, ông gia nhập Mạc Vân Thi xã (do hai công khanh sáng lập).

Do tính khinh miệt triều đinh và vua quan, Cao Bá Quát bị đầy về làm giáo học ở vung quê Quốc Oai và làm Quốc sư cho Lê Duy Cự, dòng dõi nhà Lê, nổi lên chống triều Nguyễn năm 1854. Lúc đầu quân khởi nghĩa dành được một số thắng lợi ở Sơn Tây, Nam Định, nhưng rồi bị quân triều đình đánh tan.

Theo Thư mục chính biên thì ông bị bắn chết trong một trận đánh, nhưng có tài liệu cho rằng ông bị bắt giải về triều và bị chém đầu. Vua Tự Đức ra lệnh tru di tam tộc dòng họ Cao.

ta không định ra đi hay ở lạihoa gạo trong sương sớmnung nấu lòng kẻ xata đứng phía mặt trời lên chậmnửa đường đời cơn gió thoảng qua

đừng nói đừng nhắcta thèm nghe tiếng giã gạovợ hiền tấm mẳn làm thuêvà dòng sông chảy ta nghemùa đông bãi quạnh lạnh tê gió lùa

ta như thể cành bàng khôcắn răng chịu rét mà chờ lộc non

bao giờcâu hát thời bé dại“ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng”…

sẽ tới lúc chăngcon nghê đá người lính canh hóa đáđêm cứng khô như một bức tường

ai thả rơi từng bước chân hoang vắng… áo phong trần tả tơita đã giải trọn kiếp ngườivới dòng sông dựng ngang trời thanh gươmvới bài ca thuở khốn cùnghát bên người đói ngập ngừng xin cơmvới tàn nhẫn lời roi songcháy trên da thịt hãy còn biết đau

đừng nói đừng nhắcta đã gượng dậy thế nàođể ném những câu thơnhư khạc từng búng máu

có lúc vào canh ba sợi dây đêm chùng lạita lấy chiếu đắp thêm cho chú nhỏkhêu bấc đèn ngóng đợingỡ vừa nghe tiếng kẹt cửa của hư vô

giận mình chưa học được phép ngủmắt trừng trừng mở trước vực sâunhững con chuột nhắtgặm nhấm tấm vải hy vọngmà ta canh cửi suốt đời

những con chuột nhắtbò qua khoảng không chóng mặtlên tận chín tầng trờikhoảnh khắc ta hụt hẫngmây dưới chân tan loãng rã rời

hố thẳmbao năm ròng chới vớilòng mê man vin một chút danh hờtrên đất nước trận bão đen tàn hạibầy châu chấu từ đâu về che kín mặt trời

lúa te tướp mặt người xanh xámdài làm sao những buổi chiều trống rỗngbụng quắt queo kiến bòcái đói thật tình xuống hai hàng nước mắtnào phải chuyện văn thơnào phải lối đãi bôi thù tạc

trăng trong chén anhlà giọt rượu cặn cuối cùngcủa sông Trà một đêm khói sóngnhìn mắt bạn thấy bóng mình lẳng lặngmối hận bỗng trào lên cuộn xoáy con thuyền

dù đi hay ởchẳng bao giờ ta quênbàn tay bạn giơ ngang như níu kéonhư buông bắt cái gì tận xa vời

ta chỉ là gã nhà thơ cùng đường quay trở lạilòng ước ao thoáng hạnh phúc mơ hồtóc xõa đầu ngọn giórối bời bao tâm sự

ta già rồi chăngtrước mặt bức tường cao thêm mãigánh nặng lưng còng trèo non lội suốixòe bàn tay còn lại đất bùnmong tài năng nở rộ dưới vầng dương

buồn cười thaynghe trong miệng vị sương mù nhạt thếchcon chim quyên lỡ vậnlang thang trên mặt đấttiếng kêu sao nghẹn ngào

ta đã phí hoài quá nhiều sức lựcgót chân mòn những bước không đâuở nơi đó dường như tình yêulần thứ nhất hoa xoan rơi lấm tấmmưa giêng hai thấm áo người ơi

ở nơi đó ta nhỡ một nụ cườiba mươi năm sau nhớ lại còn muốn khócnỗi nhớ của người đi trên cátmỗi bước mỗi lùi về tuổi thơnhững khao khát bỗng thành chõ vỡmắt đăm đăm cát trải mịt mờ

thì cứ đi cứ đi và đi mãinhư nước kia chảy không bến không bờta đã ném thơ mình vào thác xiếtmột sợi chỉ mành mỏng mảnh treo chuôngmột tiếng thét khi đầm lầy dâng ngập cổtrước mõm chó trước vó ngựalần đầu thơ biết đến hiểm nguy

hãy đứng lên ngọn lửagiữa màn đêm kinh sợhãy thắp sáng lời nguyền rủatrước Ngọ Mônhãy uống cạn con đườngđầy chông gai cạm bẫyhãy xuyên thủng bức tườngbằng ngôn ngữhãy chế ngự thời gianbằng lặng lẽ

ta đã vãi tung những hạt giống của mìnhvào đất đai tăm tốibao giờ cho đến tháng batrẻ gọi trâu lanh lảnh ngoài đồng lúa đang thì con gáilũy tre ngà lơ mơcái áo khoác thanh bìnhtiếng tu hú trôi trong màu đỏtháng năm về thức tỉnh những mầm sen

có gì khiến ta bứt rứtcó gì không thựcqua vẻ hiền lành khép nép kia

ta thích hoa phượngcháy tận cùng ngọn lửadù phải thiêu đốt cả mùa hạai thảnh thơi ăn măng trúc mùa thugió heo may ta cúi đầu từ biệtdăm bảy học trò mang rượu tiễn đưacác con đừng khóc

ta đi đâulênh đênh theo đàn chim di trúai cắn răng qua cầu mùa đôngcầm cố áo bông đổi vài đấu cámchợt ấm lòng nghĩ tới người thân

nếu chỉ sống cho riêng mìnhcảm sao nổi phút tấm lòng kỳ lạ ấyđã trộn trong ta hàng ngàn số phậnnhư bột nhào như vôi vữamong một ngày hiện rõchất thật mỗi con người

lặng yên trên bề mặtgào thét dưới chiều sâuhiểu những giới hạnvà khoảnh khắcmột thành hai thành ba thành vô sốmãi mãi dò tìmmãi mãi không thể nào chạm đáy

những quả táo non chua chátngọt ngay dưới mắt trẻ thơcha lẩn thẩn đi học nghề mổ rồngđâu ngờ các con đói gầy đến thếnhư Thiếu Lăng thuở xưa về nhàôm mặt khóc đất trời sầm tối

những giọt nước mắttắt nhanh trên cátnhững giọt nước mắtchẳng cần hóa ngọc

ném gông dài làm chiếc thang mâycười dội tới những tầng cao chất ngấtta sống lại nhờ tiếng cườilần thứ hai chào đời từ ngục thất

xin bạn đừng kinh ngạcvì sao chiếc mầm cây nhỏ nhấtbị cả mùa đông nhào vô trấn lộtbị bóng đêm lường gạtvẫn trần trụi lớn lêntrên cánh đồng ngập ngụatrên màu lam lũ những ao bèo

ta biết mình sẽ trở lạivới bạn nghèo ăn bữa cơm rau dưauống chén rượu thơm nồng không pha pháchcất bằng thứ men truyền giữ đã bao đời

ta sẽ trở lạidù phải húc đầu vào đáđể mở cửasau mùa đông là mùa xuânsau cái chết một bắt đầu khác nữa

rêu nhuộm thời gian quanh gốc gạođàn quạ kêu trên đỉnh tháng tưchuông chiều buông dòng sông chảy chậmsao vụt xanh dải ráng chưa mờ

có tiếng gì chừng quen thuộcđến từ sắc trời phút giây thay đổichừng gọi ta từ yên tĩnh không cùnghỡi người bạn đường mệt mỏi

đâu là nơi dừng tạm bàn chânđâu con sóng dịu dàngđưa đẩy vành trăngđâu lời ru lúc quên lúc nhớnhư mây mù mây tan

giócátquay cuồngchiếc lá

xốc áo đứng lênlưu đàybầy cá nược đua theo thuyềntrăng bầm đỏmặt biển bùng cơn ác mộngcon quái vật lừ lừ phun khóiđang bò về phương Đông

ta thét gọichỉ mình ta tỉnh thứctiếng ta chìm như hòn sỏi giữa mênh mông

lặng ngồi cho cạn đêm sươngnâng chén rượu với hư không chuyện tròmột đời trải bấy âu locái vui thiên hạ bao giờ vui chung

bình sinh khoác mảnh chăn đơnđói no ấm lạnh thói thường khác nhaunỗi niềm lo trước vui sauhai con mắt mở chiêm bao mấy lần

bước đi bước ở tần ngầntrống hoang quán trọ trần gian gió lùa

ta sẽ trở lạicon ngườidài hơn mọi con đườnggiữa hai hàm răng là bóng tốinhững người trốn thuế trốn sưubóng tối trùm lên cái nhìn hốt hoảngnhững người không muốn chết trước lăng vuanhư sỏi đánhững người vốn rụt rè ai gọi cũng dạsuốt đời quẩn quanh chật chội lũy tre làng

vì lẽ chihọ bỗng đặt vào ta bàn tay lửata có thể đưa tặng họ món ăn gìngoài hy vọng?ta có thể trao cho họ của cải gìngoài gánh nặng?khi ta giương ngọn cờ cay đắngvì lẽ chi họ hăm hở tụ về?

không ban phát những lời hứa hẹnta chỉ vung sự thật như cái vồ bằng đágiáng xuống những cơn mê

hãy tỉnh dậytừ giấc ngủnhằm đánh lừa cái bụng đóinhằm an ủi vết thương sâu

hãy tỉnh dậybóc lá caol ời đường mậtvứt toa thuốc bọn lang băm chuyện mánh mung trò bố láohãy tỉnh dậy chớ mộng du đừng khiếp sợsống trên đời sông có khúc người có thờihết buồn khổ tới mừng vui

hãy tỉnh dậynào bạn ơi!ánh sáng của cây xanh bóng mát của đất lànhta nhận ra ngọn suối nơi dòng sông mình ngụp lộimà tiếng nói đột nhiên, lấp lánhta nghe những cánh rừng quẫy mạnhtrong hoang vu cây vươn vai ầm ào như bãocó nhẽ ta chưa từng đến đóchưa dò xuống những bậc thang kỳ lạ để thám hiểm chính mìnhđể vớt lên những cánh hoa cho mùa xuân khác

gương mặt nào quá ư thân thiếtvà niềm vui hiếm hoinhư rượu qúi nhiều năm chôn dưới đấtgiọng hát sau đền đài đổ nátcứ lay giật hoài cánh cửa riêng takhông phải bàn tay cẩm thạchchuyển đến cái vuốt ve bằng đánhững rú gào xé rách màng tai khô khốcmột tiếng kêu ngắn khô khốckhoảng lặng im đầy âm nhạcchờ đợi những bước châncủa màu nâu trầm ấmgió như điên qua mái nhà cũ nátta cứ ngồi và trôi trong đêm lễnh loãng

này, bác giósao không tung hê bọn ăn trên ngồi trốclại đi giật tấm tranh anh em nghèo

này, bác gióhãy thổi xuyên thân hình ta như ống sáokhúc nhạc dành cho những chồi non

tính ta ưa chọc cườivới bạn bè hay vui chén rượunhững giấc mơ nào xa lắcthỉnh thoảng cập về bến cũ ghé thămánh sáng với mù sươngùa vào cùng một lúccon đường lầm lộigió hong khô lớp bùn váng bên ngoàilẽ “hành tàng” nhiều khi nói mãisợ con chào mào trên cây khế rình nghe

ta đứng đâynương tựa vào chính mình vào mặt đấtnơi đặt bàn chânnhững chiếc lá run run bỗng xích lại gầnvới cái nhìn dịu dàng

ta sẽ thởbằng lồng ngực chật căng sau manh áo vátiếng nói âm u từ vô vàn mạch máuchảy nóng rực bầu trời

ta sẽ đẩy tiếp sá càytrên khoảng đời còn hoang hóanếu con người không biết đau khổnếu con người đánh đổicả cuộc sống cho sự bình yên giả tạo

nếu con người tránh nénhững câu hỏi của riêng mìnhra sẽ rung lên hồi chuôngtừng tiếng chuông sẽ vỗ vào vai họnhư bàn tay một người bạn chân tìnhqua thời gian sấp ngửa rắn lại, óng ánhnhư hổ phách ngân nga trong thầm lặngnhững vòm cửa hình cánh cung đứng sữngnhững hạt bụi đã bao lần quay đảohoa cúc vàng lên ngôinhững mái nhà xám hơn mây xámtrôi chầm chậm qua sôngnhững cây bàng chợt rùng mình cảm thấymột khung trời gãy gập của mùa đông

như người thức giấc sau mộng mịmùa xuân dụi mắt cười ngơ ngácdòng sông mở mát xanh mời mọc vươn khỏi cô đơnhoa bừng tỉnh đón niềm vui ngây ngấthoa thanh thản chết đi từng khoảnh khắchoa nhẹ nhàng báo trước những lo âu

họ dẫn ta về đâubị trói chặt giữa vòng dây và bóng tốigiữa thói quen hàng ngày và nỗi sợnhững chữ lạ viết mãi vào không khíthẩm vấn tra tấn ngục tùkhông duyên cớ không tuyên ántóc bạc trắng chờ lưỡi-dao-chưa-biết-bao-giờ-đến

tại ta không muốn bỏ rơi những gì tốt đẹpta mỏng manh như một con ngườivới tình thươnglấy lưng mình che đỡ những câu thơ non nớtlấy những câu thơ làm tấm áo che người đang réttrước ngọn roi gió bấc phũ phàng

dù tất cả sẽ trôi quanắm chặt bàn taynhững ngôi sao mọc giữa bùn lầysáng trong nước mắtcon đường xuyên đám mây giông bãochiếc lá xoáymưa hút vào thung lũngnghe giá lạnh tàn phá cơ thể

ta đứng bên bờ sông bông cỏ nở hoamột giọng nói rất khẽnhững chấm xanh nhỏ nhoi này là tín hiệu của mặt đấtcủa mặt đất lớn lao thường xuyên bị đẫm đạpđến với ta như dòng nước mátnhư mắt con ta sau chuỗi ngày xa cáchnhư hàng xoan non rưng rưng tháng giêngcỏ bồng bềnh câu thơ hoang dạicánh đu tiên mùa xuân

ta đã bay quá lằn mức đời mìnhtrên cả dao động và yên tĩnh

bỗng tiếng gà như sóngvỗ tràn qua không giankhi người ta thức đến canh tưcon mắt nhìn bóng đêm sẽ khác

bạn ơi, vì sao quyến luyếntrăng gác non đoài trăng chẳng nỡ quay lưngđời mấy lần gặp gỡmuốn vươn tay kéo núi về gần

ban mai rồi sẽ tớinhư dòng sông lao xuống từ trờita vục đầu vào khoảng xanh ngợp ấytóc ướt đầm ánh sángcơn sấm rền chớp xé tầng mâylúa phất cờ đứng dậynhững hàng cây bùng cháy

ta chờ đợibăng ngang trời đàn ngựa trắngrền vang móng gõxanh đỏ tím vànglúc hiện lúc tantiếng trong tiếng đụcnhững người chân đấtnhững người thở dàinhững người cúi mặtchưa biết về đâu

băng ngang trời đàn ngựa trắngta vung thanh gươmtheo chiều lá lúa

bạn ơi đừng hỏinhững người chân đấtnhững người thở dàinhững người cúi mặtrằng họ là ai

băng ngang trời đàn ngựa trắngnhững con cá vàngnhững con nghê đámột đốm lửa nhỏmột giọng nói ngườibàn tay bầm dậptìm nắm bàn tay

bạn ơi đừng hỏirằng ta là ai

băng ngang trời đàn ngựa trắngcấy xuống đồng sâuđời người - dảnh mạphải mùa nắng nỏgặp bấc tháng bahéo quắt xương dasâu rầy phá hạitai ương chướng họachâu chấu tủa vềcắn phăng gié lúakêu trời không thấulũ tràn vỡ đênước mắt dầm dềnhòa trong mưa xối

bạn ơi đừng hỏiăn mày là ai

băng ngang trời đàn ngựa trắngta đã thấy những con tàu đồ sộ của một thế giới khácnhư hiện từ giấc mơ ma quỷnhưng cái gì sẽ đổi thay?vẫn những người da đen còng lưng kéo xe cho người da trắngtrên sân khấu cuộc đời vẫn bôi mặt vẽ mày nhí nhố gươm đaomục nát lại chồng lên mục nátnhững chiếc ngai sơn son thiếp vàng những võng lọng đình đám những tiệc tùng thừa mứahệt như thời Nguyễn Du đã thấyvà mặt trời cứ lẩn tránhkhông rõ vì xót thương hay xấu hổ hay hèn nhátbỏ mặc dân đen cho lũ sói diềumuốn hỏi cây gạo làng Phú Thị mà hoa đỏ bao lầnám ảnh tuổi thơmuốn hỏi chiếc gông dài nặng hơn cả ngàn trang sáchmùa xuân mang rượu lên núi caomuốn hỏi Ức Trai người anh hùng muôn thuởcái gì sẽ đổi thay?

kêu một tiếng giữa rỗng không lạnh giámù sươngmắt ráo khôcon đường cát lúnvài ánh lửa chập chờncó lẽ xóm giềng đà trở dậythơm thơm mùi khói nùn rơmhạt móc rơi trên tàu lá chuối

ta đi và tất cả dâng lênZgương mặt tiều tụy của đứa conmái nhà cũ phên tàn dậu đổta đi và tất cả dâng lênQuê hương

nếu cần phải làm lạinếu phải làm ngay không trễ nảita xin hiến nốt đời mìnhchỉ để gióng lên hồi chuônglớp người sau sẽ đếnnhững ngọn sóng trong đêmkhởi từ giờ týnơi bản lề cánh cửa mở vào ngày mới

ta xin đứng lạichiến đấu như một ngườichặn đường nỗi sợvà chết như một ngườiđã vượt lên nỗi sợở những ranh giới mơ hồ

đây là điều sáng rõphải trả giá cho mỗi phẩm chất ngườidù rất nhỏ

khi quả cây chín được trên cànhnó không lo bao giờ rụng xuống

THANH THẢO

Tôi viết trường ca "Đêm trên cát"

Có những tác phẩm được viết ra ngỡ như hết sức tình cờ. Trước cái đêm tôi được hầu rượu nhà thơ Tế Hanh ở nhà anh Nguyễn Trung Hiếu thị xã Quảng Ngãi hình như vào năm 1981, tôi chưa hề nghĩ mình sẽ viết một bài thơ - chứ chưa nói một trường ca - về Cao Bá Quát, dù tôi là người ngưỡng mộ nồng nhiệt Cao Chu Thần.

Cuộc rượi tối hôm ấy, chúng tôi nhắc tới bài thơ “Trà giang thu nguyệt ca” của Cao Bá Quát. Tế Hanh đang hào hứng ca ngợi bài thơ này hết lời, thì bất chợt tôi chen ngang: “ Em sẽ viết một trường ca về Cao Bá Quát, chỉ dồn nén trong một đêm của nhà thơ. Sau một đêm thức trắng, mái tóc bạc của Cao Chu Thần bỗng…xanh lại”.

Thực lòng, tôi không thể hiểu vì sao lúc đó mình nói như thế, cứ như cái trường ca ấy đã nằm trong đầu mình lâu lắm rồi. Và cả mái tóc bạc chuyển thành…xanh của Cao Chu Thần chỉ sau một đêm suy nghĩ, cứ như tôi đã nghiền ngẫm hình ảnh ấy từ lâu lắm. Thực ra, đó chỉ là câu nói buột thốt, nhưng hình như nhà thơ Tế Hanh - một người rất nhạy cảm - hiểu câu nói ấy như một lời hứa. Ông động viên tôi: “ Em phải viết đi. Cái tứ ấy hay lắm!”.

Sau lần đi Quảng Ngãi đó, về Qui Nhơn tôi đã lao vào tìm đọc tất cả những gì có được lúc ấy liên quan tới Cao Bá Quát, nhất thơ chữ Hán. Tôi đọc không biết bao nhiêu lần. Đọc cho ngấm, cho ngấu, cho đau, cho uất. Trong thơ Cao Bá Quát có đủ cả hỉ nộ ái ố ai lạc, nhưng vượt lên trên tất cả, là vẻ cương nghị thầm lặng, là cái tình sâu đậm, sự sẻ chia trong hoạn nạn, trong khốn khó của nhà thơ với nhân dân mình, với một người dân, một con người cụ thể, và với quê hương, với cái làng Phú Thị nhỏ bé có cây gạo đầu làng mà người lưu lạc mỗi khi trở lại quê nhà đều nhìn thấy từ rất xa. Đó là thơ của một nội tâm dữ dội, của sự dồn nén ghê gớm, và của sự bùng nổ giữa các dòng chữ.

Hình như, tôi bắt đầu bắt sóng được với khối thơ - thuốc nổ ấy. Dù không thể hình dung mình sẽ viết cái trường ca ấy như thế nào, nhưng tựa đề “Đêm trên cát” với lời đề từ “một đêm của nhà thơ Cao Bá Quát” thì tôi đã nghĩ ra từ trước khi viết dòng thơ đầu tiên. Nó như một tiêu điểm mà bài thơ mình hướng tới. Ngay cả cấu trúc bên trong của bài thơ, tôi cũng mong muốn nó sẽ mang hình thức cấu trúc của một sonata với sự chặt chẽ, đối chọi, dồn nén cao độ và những cao trào bùng nổ. Tôi không học nhạc lý nhưng rất mê nhạc cổ điển, và hồi đó dẫu vất vả nhưng tôi vẫn tìm được cách để thường xuyên nghe nhạc cổ điển.

Sau mấy tháng “tích điện Cao Bá Quát”, tôi đã viết được những dòng thơ đầu tiên. Chưa có trường ca nào tôi lại viết được liền mạch như thế, những câu thơ nặng nề, uất ức cứ tuôn ra một cách như dễ dàng, như nhẹ nhàng. Tôi viết từng đoạn trong một cuốn sổ tay, rồi viết lại trong máy chữ.

Có những đêm ngồi ở nhà thầy má tôi tại quê, nhà không có điện, tôi thắp ngọn đèn dầu hiu hắt và… viết. Những lúc ấy, giữa bóng đêm và bóng đèn nhập nhoạng, cứ như Cao Chu Thần hiện về trước trang giấy, lặng lẽ chuyện trò cùng tôi. Đó là những phút giây thật sự hạnh phúc.

Linh hồn Cao Chu Thần đã phù hộ tôi, dắt dẫn tôi trong từng đoạn thơ, hay chính tôi trong trạng thái bất thường như thế đã “bắt sóng” được với thơ Cao Chu Thần - nghĩa là đã bắt sóng được với phần tâm huyết, sâu kín của nhà thơ. Nếu đọc kỹ thơ Cao Bá Quát, ta sẽ không ngạc nhiên về bước đường tư tưởng và hành động của ông, kể cả quyết định dấn thân cuối cùng là trở thành lãnh tụ khởi nghĩa nông dân. Tôi muốn cô đặc cả hành trình dài đầy phức tạp ấy của Cao Bá Quát vào một đêm thức trắng của ông. Một đêm cho cả một đời.

Ở “Đêm trên cát” thì khi viết đoạn kết trường ca, hình ảnh “mái tóc bạc của Cao Bá Quát bỗng xanh cả lại” đã không xuất hiện như hình ảnh chợt đến với tôi ban đầu. Thay vào đó, là hình ảnh một quả cây: “ khi quả cây chín được trên cành/ nó không lo bao giờ rụng xuống” - một quyết định nhận đường bình thản. Sự thay đổi đã lặn vào bên trong, không hiện rõ như hình ảnh “tóc bạc-tóc xanh”, nhưng cách khẳng quyết về một khả năng sống lại thì đã rõ.

THANH THẢO
Trở thành người đầu tiên tặng sao cho bài viết 0 0 0
Bình luận (0)
thông tin tài khoản
Được quan tâm nhất Mới nhất Tặng sao cho thành viên