Phóng to

Xe container xếp hàng chờ xuất hàng ở cửa khẩu Cốc Nam (Lạng Sơn) - Ảnh: Hoàng Điệp

Trái ngược không khí giao thương tấp nập trước đây, các cửa khẩu khu vực Móng Cái, Lạng Sơn... giờ gần như bị ngưng trệ hoàn toàn. Lượng hàng hóa tồn đọng của Việt Nam chờ xuất sang Trung Quốc lên đến hàng ngàn container.

Tại các khu cửa khẩu Ka Long, Bắc Luân... của khu vực Móng Cái, lượng hàng hóa được bốc dỡ xuống đò xuất sang Trung Quốc rất ít và thường chỉ diễn ra trong khoảng thời gian ngắn vào đầu giờ chiều.

Giảm 50%

Do tăng cường kiểm dịch Ông Lâm Thế Phong, chủ cơ sở sản xuất thạch dừa Trúc Lan (Bến Tre), cho biết lý do xuất hàng sang Trung Quốc chậm không phải bởi thị trường không có nhu cầu mà chủ yếu do kiểm dịch và tăng thuế. Chính lý do này làm các doanh nghiệp nhận hàng cho rằng họ không có lãi nên đề nghị hạ giá thành sản phẩm. Đầu năm vừa rồi, mỗi tháng cơ sở Trúc Lan xuất khẩu 400-500 tấn thạch dừa thì nguyên tháng 7 vừa rồi không một xe nào được xuất.

Có mặt tại khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh) những ngày cuối tháng 8-2012, dễ dàng nhận thấy không khí giao thương nhộn nhịp ở khu cửa khẩu này đã không còn, thay vào đó là cảnh đìu hiu, ảm đạm, khách hàng thưa thớt. Tại khu cổng chính cửa khẩu quốc tế Móng Cái - nơi trước đây các xe container phải xếp hàng chờ thông quan - nay trở nên thông thoáng, vắng vẻ lạ thường. “Gần chục năm bốc hàng ở cửa khẩu tôi chưa bao giờ thấy tình trạng vắng vẻ kéo dài như vậy” - chị Nguyễn Thị Huân làm nghề cửu vạn ở khu cửa khẩu than thở.

Tại cửa khẩu Ka Long, trước đây mỗi ngày thông quan hàng trăm xe hàng nhưng vài tháng nay mỗi ngày chỉ có khoảng bốn chục xe. Phía dưới dọc bờ sông Ka Long, gần 3.000 con thuyền neo đậu nằm im lìm vài tháng nay vì không có hàng để chở. Trái ngược với không khí trầm lắng ở cửa khẩu thì tại kho bãi của các cảng như Hoàng Tiến, Quang Phát, Thành Đạt... hàng ngàn container hàng đông lạnh, điện tử phải nằm bảo quản tại đây chờ xuất khẩu.

Theo báo cáo của ban quản lý cửa khẩu quốc tế Móng Cái, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu sáu tháng đầu năm 2012 đạt 2,38 tỉ USD, bằng 86,1% so với cùng kỳ năm 2011, trong đó xuất khẩu chỉ đạt 242,6 triệu USD, chỉ bằng 49,6% so với cùng kỳ. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là bột sắn, cao su, hàng thủ công mỹ nghệ...; các mặt hàng đông lạnh, tạm nhập tái xuất gặp nhiều khó khăn khi xuất sang Trung Quốc.

Tuy không trầm lắng như ở cửa khẩu Móng Cái, tại bốn cửa khẩu và ba lối mở thuộc Cục Hải quan Lạng Sơn quản lý, tình hình xuất nhập khẩu cũng chậm hơn hẳn so với tháng trước. Anh Lê Văn Út (tài xế chở dừa khô từ Bến Tre ra Lạng Sơn) cho biết: “Tôi nằm đây ngày thứ năm rồi, mặt hàng dừa khô mỗi ngày xuất bốn xe, hiện có đến 20 xe nằm ở đây nên chưa biết khi nào xuất được hàng”.

Không chỉ một mình anh Út đang chịu cảnh mưa nắng cực nhọc dưới gầm xe tải mà hàng chục, hàng trăm tài xế khác cũng trong hoàn cảnh tương tự. “Thêm chục ngày nữa là dừa mọc mầm hết, chỉ còn nước vứt đi”, anh Út than thở.

Việc lưu thông hàng hóa giữa các cửa khẩu chậm không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp, tài xế mà những người làm nghề bốc vác cũng bị ảnh hưởng. Tại cửa khẩu Cốc Nam, từng nhóm lao động ngồi không chờ việc. Anh Phùng Văn Vũ (Bắc Giang) hết nằm lại ngồi trong thùng chiếc xe tải nóng than thở: nếu có việc mỗi ngày cũng kiếm được vài trăm ngàn, nhưng dạo này ít việc quá nên mọi người nghỉ cũng nhiều.

Phóng to

Cửa khẩu Cốc Nam (Lạng Sơn), nhìn sang phía Trung Quốc - Ảnh: Hoàng Điệp

Doanh nghiệp lo lắng

Tại cửa khẩu Tân Thanh, chị Đàm Thu Phương, chủ một doanh nghiệp chuyên xuất hoa quả sang Trung Quốc, tỏ ra chán nản: “Mấy ngày thỏa thuận mới xuất được một xe thanh long, mà dạo này chỉ hoa quả, thực phẩm đưa đi được, còn các mặt hàng khác đình trệ hết”.

Tại lối mở Bảo Lâm (thuộc cửa khẩu Hữu Nghị), đây là cửa khẩu xuất hàng của Việt Nam nhưng suốt 1km dọc đường vào lối mở này các xe tải xếp hàng nối đuôi nhau. “Hàng qua cửa khẩu này chủ yếu là tinh bột sắn, nhưng mấy tháng nay chậm lắm, mỗi ngày chỉ xuất được khoảng 40 xe (trước đây gần 100 xe)” - anh Nguyễn Đức Thiện, phụ trách cửa khẩu Bảo Lâm, cho biết.

Một trong những lý do khiến lượng hàng xuất đi chậm hẳn lại, theo anh Thiện, là do trước đây phía Trung Quốc cho nhập nguyên cả xe nhưng bây giờ họ chỉ cho mỗi lượt xe Trung Quốc nhập đúng 80 bao. Vì vậy, khách hàng phía Trung Quốc chỉ dùng xe nhỏ vào chở hàng và phải sáu xe tải nhỏ mới chở hết được một container.

Theo nhiều chủ hàng, từ khoảng cuối tháng 4-2012 đến nay các mặt hàng tạm nhập tái xuất không thể xuất được do phía Trung Quốc tăng cường quản lý. Gặp chúng tôi tại khu kiểm hóa cửa khẩu Ka Long, anh Nguyễn Trọng Thu - một doanh nghiệp có trụ sở ở Hải Phòng - ngao ngán: Có gần chục container hàng đông lạnh nằm đây gần tháng nhưng chưa xuất được do phía Trung Quốc “cấm biên””.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Bắc, phó chi cục trưởng Chi cục Hải quan Móng Cái, khẳng định: “không có chuyện cấm biên hay mở biên, đây là cách hiểu và cách gọi nôm na của các doanh nghiệp”. Theo ông Bắc, tình trạng đìu hiu, xuất khẩu hàng gặp khó do phía Trung Quốc tăng cường kiểm dịch, quản lý hàng hóa nên doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn trong giao nhận hàng với đối tác Trung Quốc.

Hàng trăm tấn hàng tồn Phóng to Rất nhiều xe container xếp hàng chờ xuất sang Trung Quốc tại cửa khẩu Ka Long (Quảng Ninh) - Ảnh: quang thế Theo báo cáo của Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái, tính đến ngày 20-8 có 4.234 container hàng hóa các loại, trong đó hơn 1.000 xe hàng đông lạnh đang phải lưu giữ tại các kho bãi của cửa khẩu Ka Long, điểm thông quan Lục Lầm để bảo quản chờ xuất khẩu. Hiện có gần 300 xe hàng nằm án binh bất động tại các kho bãi này ít nhất bốn, năm tháng và được xếp vào loại hàng tồn quá hạn nhưng vẫn chưa thể xuất kho.