Phóng to

Ngân hàng Techcombank liên tiếp nâng lãi suất huy động trong những ngày qua - Ảnh: T.Đạm

Sơ đồ lý giải lãi suất huy động tăng nóng

Phóng to

Đồ họa: V.Cường

Tăng từng giờ

Techcombank đã châm ngòi cho cuộc đua khi công bố trả lãi suất 17%/năm áp dụng trong “ba ngày vàng” từ 8 đến 10-12 cho những khoản tiền gửi từ 100 triệu đồng trở lên. Ngoài ra, khi đáo hạn gửi lại thì được tặng 50.000 đồng cho mỗi 100 triệu đồng gửi lại.

Dù có đưa ra điều kiện người gửi phải dùng dịch vụ thẻ của Techcombank nhưng thực tế khách hàng nào cũng được hưởng lãi suất này khi ngân hàng (NH) quy định người mới mở thẻ cũng được áp dụng lãi suất ưu đãi khi gửi tiết kiệm.

Lãnh đạo một NH cổ phần cho biết ngay đầu giờ sáng 8-12 đã họp khẩn để tăng lãi suất lên 17,3%/năm, đến 10g cùng ngày vẫn bị khách hàng rút mất 30 tỉ đồng. Vì vậy đến chiều 8-12, đã có thêm NH chạy theo Techcombank tăng lãi suất. NH Phát triển nhà TP.HCM (HDBank) lãi suất cao nhất 17,3%/năm, áp dụng với những khoản gửi từ 1 tỉ đồng trở lên, kỳ hạn 1 tháng, gửi trong thời gian từ 8 đến 11-12. NH Quốc tế (VIB) cũng đưa lãi suất ngang ngửa HDBank. Đến chiều 8-12, NH Đông Nam Á (SeaBank) đã công khai lãi suất tiết kiệm 18%/năm.

Tổng giám đốc một NH cổ phần cho biết dù chưa công khai tăng lãi suất vì sợ NH Nhà nước “tuýt còi” nhưng thực tế đã chấp nhận thỏa thuận với khách hàng mức lãi suất 20%/năm.

Trên thị trường liên NH, nơi vay mượn giữa các NH, lãi suất cũng vượt quá 20%/năm nhưng không có vốn để vay. Theo các NH, cuộc đua lãi suất có nguyên nhân là do NH Nhà nước hạn chế bơm vốn, do vậy các NH lớn không có vốn để cho vay trên thị trường liên NH.

Theo một chuyên gia, tín hiệu thắt chặt chính sách tiền tệ phát ra dường như chưa đủ mạnh và rõ ràng, lại đúng vào thời điểm cầu tín dụng tăng mạnh nên đã tác động xấu đến thị trường.

Hạ nhiệt

Chiều 8-12, NH Nhà nước đã họp với các NH tại Hà Nội để giải quyết tình trạng chạy đua lãi suất. Theo ông Nguyễn Ngọc Bảo - vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ NH Nhà nước, thanh khoản, tình hình huy động và cho vay của các NH trên địa bàn đang ổn định, vì vậy biến động lãi suất trong ngày 8-12 không xuất phát từ nguyên nhân căng thẳng nguồn vốn.

Nguyên nhân của đợt chạy đua lãi suất được xác định do Techcombank đưa ra lãi suất quá cao dẫn đến các NH thương mại khác buộc phải tăng theo nhằm giữ khách hàng. Do đó NH Nhà nước, Hiệp hội NH đã yêu cầu Techcombank phải rút lại chương trình khuyến mãi và công bố trên phương tiện thông tin đại chúng.

Theo ông Bảo, tình hình thanh khoản tại Techcombank vẫn được đảm bảo. Lý do NH này đưa lãi suất lên cao là do muốn tăng nhanh huy động, từ đó đã gây hiệu ứng không tốt cho thị trường. Đại diện các NH thương mại khác cũng cam kết sẽ giảm lãi suất ngay sau khi NH Techcombank dỡ bỏ chương trình khuyến mãi trên nhằm đưa lãi suất trên thị trường trở về như trước ngày 7-12.

Ông Nguyễn Hữu Đặng, tổng giám đốc HDBank, cho biết 14g ngày 8-12 đã nhắn tin qua tổng đài thông báo rút chương trình huy động lãi suất 17,3%/năm. Ông Bảo cũng cho biết nhiều ngày nay NH Nhà nước liên tục bơm vốn nhằm đáp ứng nhu cầu thanh toán cho các NH. Như trong ngày 8-12 là 25.000 tỉ đồng, có 44 NH tham gia thị trường mở, trong đó NH cổ phần trúng thầu chiếm 90%, số còn lại là NH thương mại nhà nước.

Bơm vốn đúng chỗ

Theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân - thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, diễn biến lãi suất trong ngày 8-12 là không bình thường, phải xử lý ngay, nếu không sẽ dẫn đến những khó khăn khác. Năm 2008, lạm phát lên đến 19,89%/năm nhưng lãi suất huy động cao nhất ở một số thời điểm cũng chỉ 18%/năm. Năm 2010, lạm phát chỉ bằng phân nửa năm 2008, trên 10% nhưng hiện lãi suất bị đẩy lên 17-18%/năm là bất thường.

Cũng theo ông Ngân, năm 2010 dù lạm phát có cao nhưng nguyên nhân chủ yếu là do tác động từ bên ngoài do giá cả hàng hóa trên thế giới tăng cao, do yếu tố đầu cơ và tâm lý. Nguyên nhân lạm phát do tiền tệ là không lớn, vì thế tăng lãi suất quá liều để thu tiền về hoặc thắt chặt tiền tệ quá mức nhằm chống lạm phát chỉ làm khó doanh nghiệp. Lãi suất cao, doanh nghiệp không vay vốn để sản xuất kinh doanh dẫn đến thiếu hàng hóa, tạo sức ép lên giá cả trong tương lai.

Vì vậy, ông Ngân đề nghị lãi suất phải theo thị trường nhưng cũng cần có bàn tay của Nhà nước. Nếu NH Nhà nước không muốn lãi suất cao, đồng thuận huy động 12%/năm thì phải can thiệp bằng cách bơm tiền qua thị trường mở. Nếu bơm không đầy đủ hoặc không đúng đối tượng thì lãi suất sẽ phóng lên và thực tế đã diễn ra. Chính phủ cần cho phép NH Nhà nước có thể bơm vốn trực tiếp cho NH cần vốn thông qua nghiệp vụ tái cấp vốn. Nếu cứ bơm theo nguyên tắc thị trường như hiện nay thì tiền lại vào tay những NH thừa vốn và họ sẽ cho vay lại để hưởng chênh lệch, trong khi NH cần vẫn phải đẩy lãi suất lên cao để huy động vốn trong dân. “Vấn đề này cũng đã được nhiều chuyên gia kinh tế đề xuất nhưng chưa thấy triển khai” - ông Ngân nói.